نام کاربری یا نشانی ایمیل
رمز عبور
مرا به خاطر بسپار
در ادامه نشست مطالعات تاریخی هویت تمدنی زن مسلمان در اداره پژوهش دانشگاه باقرالعلوم با موضوع نقش اجتماعی زنان در تاریخ اسلام، سرکار خانم نجمه صالحی با موضوع نقش زنان در عرصه عمومی دوران نبوی و پسانبوی گفتگو را ارائه داده و ابراز کرد: در عصر جاهلیت، نگرش جامعه عرب به زنان و مردان به طور کلی متفاوت بود و زنان به طور عمده از فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی کنار گذاشته می‌شدند.
با ظهور اسلام و بعثت پیامبر اکرم (ص)، تحولات فکری و اجتماعی در جامعه آغاز شد که به تغییر نگرش نسبت به زنان منجر گردید. پیامبر با تأکید بر حقوق زنان و مشارکت آنها در امور مختلف، جایگاه اجتماعی و فرهنگی آنها را ارتقا داد و به آنها نقش فعالی در جامعه بخشید.
با گذشت زمان و پس از وفات پیامبر، این آموزه‌ها به تدریج دستخوش تغییرات منفی شد و زنان به حاشیه رانده شدند. در قرون بعدی، این کناره‌گیری به بخشی از فرهنگ جوامع اسلامی تبدیل شد و به نظر می‌رسد ظهور جریان‌های مدرن مانند فمنیسم اسلامی، واکنشی به این پیشینه فکری باشد.
در این راستا، کشورهای اسلامی در تلاشند تا با بازخوانی مفاهیم و حقوق زنان، به روزرسانی‌های لازم را در دین و فرهنگ خود انجام دهند.
تحقیقات نشان می‌دهد که در دوران پیامبر، زنان در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی فعال بودند و به عنوان مشاوران و کنشگران سیاسی شناخته می‌شدند.
اما در دوره‌های بعدی، با ترویج نظریات منفی درباره زنان و تأکید بر نقصان عقل آنها، نقش و جایگاه زنان به شدت کاهش یافت. این تغییرات به تدریج به حاشیه‌نشینی زنان در جامعه منجر شد و به نظر می‌رسد که این روند ناشی از تفکرات حاکمان آن زمان بوده است.
يكي از گزاره‌هاي حائز اهميت، روايات ناظر به عقل زنان بوده كه در تراث روايي نخستين اهل تسنن نقل شده است. بر پايه پژوهش انجام گرفته در منابع اوليه حديثي اهل تسنن، دو نوع تعبير ناظر به اين مطلب وجود دارد؛
نخست: از زنان با تعبير «نَاقِصَاتِ عَقْلٍ وَدِينٍ» ياد شده بدين معنا كه بهره آنان از عقل و دين ناقص است و افزون بر آن، پر شمارترين افراد اهل جهنم بانوان هستند.
دوم: پذيرش نظر بانوان درست نيست و اطاعت از آنها موجب ندامت است.
قابل ذكر است كه سند اين روايات ضعيف است، چنان‌كه گزارش «ربيع انصاري» با سند نقل نشده بنا بر اين مرسل بوده و در شمار روايات ضعيف قرار گرفته و از نظر اكثر قريب به اتفاق عالمان حديث و نقد كنندگان در اين زمينه قابل احتجاج نيست (ابن صلاح، مقدمة ابن الصلاح في مصطلح الحديث ص ۵۴).
در سلسله روایات دیگر هم افراد مجهول‌الحالی وجود دارند که استناد حدیث به پیامبر اکرم (ص) را ضعیف می‌کند.
در تحليل گزاره‌هاي فوق چند نكته شايان ذكر است:
نخست: پذيرفتن اخبار ياد شده، با داده‌های دانش كلام درباره قدرت خداوند ناسازگار است، زيرا خلق موجود ناقص كه نيمی از جمعيت انسان‌ها را تشكيل می‌دهد و در جنبه‌های مختلف دارای كنش‌گری است، به معنای اين است كه خداوند قدرت بر ايجاد موجود كامل ندارد و يا از اساس بنا دارد ميان دو موجود كه به تصريح قرآن از نظر ماهيت مساوی هستند و از نفسی واحد خلق شده و روح الهی در هر دو دميده شده، تبعيض قائل شود كه صورت دوم نيز با حكمت الهي سازگار نيست؛
دوم: قبول روايات مذكور با آيات الهی مبنی بر مشاركت برابر بانوان در امر مشورت با مردان سازگاری ندارد و بديهی است كه ميان گفتار نبوی و وحی الهی تناقض نيست؛
سوم: اين روايات با سيره نبوی ناهمگون است زيرا پذيرش پندار «نقصان عقل بانوان» و «پشيماني در صورت قبول نظر آنها»، با سيره آن حضرت در مشورت با زنان همساز نيست، چرا كه مشورت با بانوان مختلف و پذيرش نظر آنان چنان‌كه گذشت، نشان از اتكای كامل رسول خدا (ص) به عقل آنها است چون در صورت نبود چنين اعتمادی، مشورت و پذيرش نظر آنان بي‌معنا است.
صالحی در آخر مباحث اشاره کردند، یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که:
یادآوری می‌شود که این نشست با گفتمان هویت تاریخی زن مسلمان به همت انجمن علمی مطالعات تاریخی آیه، با همکاری بنیاد شیخ انصاری(ره)، انجمن علمی «نُها» مطالعات تاریخی هویت تمدنی زن مسلمان و اداره پژوهش دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام برگزار شد.
گزارشگر: مهتا صانعی
گفتگوی جهان‌بانو با بانوان حاضر در مسیر مشایه
آشنایی با اولین موکب بین المللی زنانه
جملات کوتاه برای تشکر از بانوان خادم عراقی
چند توصیه برای مادران جهت در پیادهروی اربعین
به پاس ۱۰۰۰ روز خدمت
جریان مقاومت، جریانی است که باید همچنان خون تازه در آن دمیده شود
سختترین و سوزناکترین درد بشر، درد فراق است
مردم خوب میدانند چه کسی خدمتگزارشان است
یادبود بانوان آمل برای شهید رئیسی و شهدای خدمت