منزلت اجتماعی زن در عصر نبوی، پسانبوی و علوی

انجمن علمی مطالعات تاریخی آیه، با همکاری بنیاد شیخ انصاری (ره)، انجمن علمی «نُها» مطالعات تاریخی هویت تمدنی زن مسلمان و اداره پژوهش دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام برگزار کرد؛

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی جهان‌بانو میزگرد تخصصی گفتاری نقش اجتماعی زنان در تاریخ اسلام با حضور اساتید ارجمند:

-سرکار خانم دکتر ناهید طیبی «مدیر گروه تاریخ پژوهشگاه مطالعات اسلامی و مدیر دانشنامه زن مسلمان» با موضوع منزلت اجتماعی زن در عصر نبوی، پسانبوی و علوی،
-سرکار خانم دکتر معصومه ریعان «عضو هیات علمی دانشگاه بوعلی همدان» با موضوع مروری بر انگاره برابری زن مسلمان در قرن اول،
-سرکار خانم دکتر راحله ضائفی (استادیار دانشگاه فرهنگیان تهران) با موضوع بررسی نقش ارتباطی زن در سنت و سیره اهل بیت علیهم‌السلام،

-سرکار خانم نجمه صالحی «پژوهشگر و مدرس» در ارتباط با موضوع نقش زنان در عرصه عمومی دوره نبوی و پسانبوی،
-سرکار خانم سعیده رحیمی «پژوهشگر و مدرس» با موضوع تعامل امامان شیعه با حضور اجتماعی زن
-و دبیری نشست با حضور خانم فاطمه میری طایفه‌فرد (پژوهشگر و دانشجوی دکتری تاریخ اسلام) برگزار شد.

در ابتدای نشست دکتر ناهید طیبی به تعریف منزلت اجتماعی زن در عصر نبوی، پسانبوی و علوی از منظر جامعه‌شناختی اشاره کردن و گفتند: منزلت قضاوتی است که به موجبش، جامعه، حیثیت و محبوبیت بیشتری به فلان موقعیت یا به فلان پایگاه اجتماعی می‌دهد و به طورکلی آن‌ها را به هر دلیلی بر موقعیت‌ها و پایگاه‌های اجتماعی دیگر ترجیح می‌دهد و پسانبوی همان دوره خلفای سه‌گانه است.

وی در ادامه با ابراز اینکه عصر جاهلی یک تصویر تحقیرآمیز از زنان را در تاریخ برجای نهاده گفت: زنان در عصر جاهلی محروم از ارث، زنده به گور کردن دختران در برخی قبایل، محصور کردنشان در امور غیر اجتماعی و شئ‌انگاری زنان روبرو بودند.

پس از ظهور اسلام اگرچه مبارزه با تمام آموزه‌ها، احکام و آیین‌های جاهلی در مورد زنان بسیار دشوار بود اما در مواردی مانند ارث، محدودیت در چند همسری، زمینه‌سازی حضور سیاسی مانند بیعت عقبه دوم در مکه در سال ۱۳ بعثت که نُسیبه و اسماء بنت عمرو شرکت داشتند.

همچنین در بیعت رضوان (واقدی، ج۲، ص۵۷۴) که ام سلمه، ام منیع و ام عامر اشهلیه شرکت داشتند و بیعت نساء پس از فتح مکه در ۸ هجری (کلینی، الکافی، ج۵، ص۵۲۷) و با حضور در مجالس علم زمینه ارتقای جایگاه زن ایجاد شد.

طیبی در ادامه تصریح کرد: ۲۳ سال زمان قابل توجهی برای تغییر عمده در نگرش‌ها و رفتارها نبود. به نظر می‌رسد در صورت استمرار خط نبوی پس از رحلت پیامبر (ص) و تثبیت ولایت و خلافت بلافصل علی (ع)، و پس از وی ائمه (ع) این امر به وقوع می‌پیوست و جایگاه مطلوب زنان در شریعت ترسیم می‌شد.

مدیر دانشنامه زن مسلمان خاتمه صحبت‌های خود را اینگونه ادامه دادند: در دوران خلافت علی (ع) نوعی بازگشت به سیره نبوی در نوع تعامل با زنان و ارتقاء جایگاه آنان صورت می‌گیرد. گفته شده در عصر نبوی، پیامبر (ص) زنان را در جنگ‌ها در بخش خدمات و درمان و انتقال مجروحان سهیم می‌کرد ولی علی (ع) در نبردهای داخلی خویش زنان را تا مدیریت فرهنگی ، هدایت سیاسی ، تحلیل حوادث ، تبیین اهداف احزاب دشمن و شناخت چهره‌ها و دولتمردان به مردم پیش برده‌اند.

گفتنی است ادامه‌ی گفتگوهای نشست در روزهای بعدی منتشر خواهد شد.

گزارشگر: مهتا صانعی