میزگرد تخصصی گفتاری در نقش اجتماعی زنان در تاریخ اسلام برگزار کرد؛

مروری بر انگاره برابری زن مسلمان در قرن اول

انگاره برابری زنان، که تصوری از برخورداری فرامکانی و فرازمانی حقوقی آنان را در قرن اول ترسیم می‎نمود، در انتهای همان قرن افول نمود و با ورود به عصر جهانی شدن، اکنون آنان را در دوگانه اسلام و مدرنیته به طور جدی وانهاده است.

در ادامه نشست دکتر معصومه ریعان با موضوع مروری بر انگاره برابری زن در قرن اول هجری اظهار داشتند: واژه «برابری» به معنای برخورداری همه افراد از حقوق، فرصت‌ها و منابع به طور یکسان است. مفهوم برابری بر این فرض استوار است که همه انسان‌ها بدون در نظر گرفتن نژاد، جنسیت، قومیت، مذهب، وضعیت اقتصادی یا دیگر ویژگی‌ها، باید از همان حقوق و فرصت‌ها برخوردار باشند. برخی از زمینه‌های برابری شامل برابری جنسیتی، برابری اقتصادی، برابری نژادی است. در حقیقت برابری نظریه‌ای بر پایه اعتقاد به همانند بودن انسان‌ها از جنبه وجودی و در نتیجه، لزوم رفتار یکسان با آن‌ها می‌باشد.

عضو هیئت علمی دانشگاه همدان بیان کرد: موقعیت زنان در صد سال اول هجری به سه دوره تقسیم می‌‏شود:

  1. دوران پیشا اسلامی؛
  2. دوران وحی و آغاز حرکت رسول الله (ص)؛
  3. دوران پسا پیامبر

در دوره اول (پیشااسلامی) مشکلاتی که زنان از آن رنج می‌بردند و بعد از اسلام این رنج کاهش یافت که شامل نقض حقوق انسانی؛ محدودیت‌های اجتماعی؛ محدودیت‌های اقتصادی، و… می‌باشد.

دوره دوم با نزول وحی و توانمندسازی زنان توسط رسول خدا بود و با منطق قرآن کریم و سنت پیامبر خدا (ص) به اوج خود رسید. زنان ذیل آیات ۱ نساء؛ ۳۵ احزاب؛ ۷۱ توبه؛ ۳۰ و ۳۱ نور و آیات بسیار دیگری در سازگاری با رویکرد حمایتی رسول خدا (ص) شاهد شکوفایی وضعیت خود در صدر اسلام گردیدند و انگاره برابری شکل گرفت.

تأکید بر حقوق زنان، تشویق به مشارکت اجتماعی آنان، تعلیم و تربیت، حفاظت از حقوق آنان در خانواده، دفاع از زنان ستمدیده در برابر ظلم و تبعیض و .. یادمان‌های سنت پیامبر (ص) در این زمان است.

دوره سوم (پسانبوی) نیز تا دهه ۶۰ هجری کم و بیش این جایگاه محفوظ ماند و اندکی پس از آن دوران افول برابری زنان آغاز گردید.

روایات اسلامی در منع تدریجی زنان از ورود به اجتماعات، گزاره‌های تاریخی ماندگاری هستند که ابتدا با گونه همدلانه و در آخر قرن اول به شکل غیرهمدلانه، هرگونه خروج زنان را منع کرده و نابرابری آنان را تا مسدود نمودن حقوق انسانی‌شان ارتقاء بخشیدند.

خانم دکتر ریعان در پایان افزود: بنابراین انگاره برابری زنان، که تصوری از برخورداری فرامکانی و فرازمانی حقوقی آنان را در قرن اول ترسیم می‎نمود، در انتهای قرن اول افول نمود و با ورود به عصر جهانی‌شدن، اکنون آنان را در دوگانه اسلام و مدرنیته به‌طور جدی وانهاده است.

گزارشگر: مهتا صانعی