یائسگی به دهه شصتی‌ها می‌رسد

کاهش سن یائسگی یکی از موضوعاتی است که به تازگی در فضای مجازی مطرح شده و دغدغه برخی از دختران و زنان ایرانی شده است، به‌خصوص افرادی که سن‌شان بیشتر از ۳۵ سال شده و ازدواج نکرده‌ یا هنوز فرزندی به دنیا نیاورده‌اند. شرایطی که شامل حال تعداد قابل توجهی از زنان و دختران متولدان دهه‌ی شصت می‌شود.

ترس از یائسگی قبل از تجربه مادری

تعداد دختران و پسرانی که در دهه‌ی اخیر به تجرد قطعی پا گذاشته‌اند، افزایش یافته است. سال ۱۳۹۹ شهلا کاظمی‌پور که جمعیت‌شناس است، اعلام کرده بود طبق آمارها، سن ازدواج در کشور ما افزایش پیدا کرده است. ۷ درصد از دختران جامعه در گروه سنی ۴۰-۴۴ سال مجرد هستند. این گروه از دختران را در دسته‌ مجردهای قطعی قرار دارند. در واقع، تعداد دختران دهه شصتی مجرد در سال ۱۴۰۰ قریب به ۸۳۰ هزار نفر بوده است.

طبق بعضی از تعریف‌های جمعیت‌شناسی، اصطلاح «تجرد قطعی» برای افرادی استفاده می‌شود که ۴۵ ساله شده‌اند و احتمال ازدواجشان بسیار پایین است و در ۵۰ سالگی این احتمال برایشان بسیار کم می‌شود.

قدرت باروری زنان در اواخر دهه‌ چهارم زندگی کاهش پیدا می‌کند و این موضوع طبیعی، شانس ازدواج را برای آن‌ها بسیار کمتر می‌کند. به همین دلیل دخترانی که تا ۳۴-۳۵ سالگی کمتر به ازدواج توجه می‌کنند، بعد از آن نگران خود می‌شوند و این وضعیتی است که برای دختران دهه‌ی ۶۰ و متولدین بین سال‌های ۱۳۵۵ تا ۱۳۶۵ به وجود آمده است.

دختران مجردی که در آستانه ۴۵ سالگی قرار دارند یا از آن عبور کرده‌اند به یائسگی نزدیک شده‌اند، در حالی‌که هرگز تجربه‌ی بارداری و فرزندآوری نداشته‌اند و این شرایط انتخاب بسیاری از آن‌ها نبوده است.

آیا سن یائسگی زنان ایران کاهش پیدا کرده؟

سن یائسگی در ایران حدود ۱.۵ سال پایین‌تر از میانگین جهانی است. دکتر طاهره افتخار، متخصص زنان با اشاره به تفاوت بین میانگین سن یائسگی زنان ایرانی با زنان دیگر کشورها، بعضی مباحث در فضای مجازی درباره پایین آمدن سن یائسگی برای زنان ایرانی را رد می‌کند و می‌گوید:‌ تا جایی که می‌دانم پژوهش جدیدی در این باره انجام نشده و عدد و ارقامی اعلام نشده است، اما حساسیت‌ها افزایش یافته است. طبق مشاهدات فردی خودم هم می‌گویم سن یائسگی بین زنان ایرانی کاهش پیدا نکرده و دلیل چنین تصوری افزایش سن ازدواج و بالا رفتن سن بچه‌دار شدن است.

وی ادامه می‌دهد: در گذشته زن‌ها وقتی به ۴۰ سالگی می‌رسیدند، حداقل ۴-۳ فرزند داشتند و بعد از آن برایشان مهم نبود که یائسه شوند اما حالا دختران زیادی تا ۳۵ سالگی و پس از ان ازدواج نکرده‌اند یا تا چند سال برای بارداری اقدام نکرده‌اند. وقتی در ۴۰ سالگی فرزندی ندارند یا تنها یک فرزند دارند، به سن یائسگی حساسیت پیدا می‌کنند.

افتخار یکی دیگر از دلایل حساسیت‌ها درباره شروع یائسگی را نگاه سنتی به زن می‌داند که فقط تا وقتی قدرت باروری دارد، برایش ارزش قائل هستند یا برخی تصور می‌کنند بعد از این دوران، توانایی جنسی ندارد و هویت او به‌عنوان زن زیر سوال می‌رود. بدن زن بین ۱۸ تا ۲۸ سالگی بیشترین آمادگی را برای برای بارداری و باروری دارد و تا ۳۵ سالگی هم می‌تواند باردارشود، اما بعد از آن کیفیت تخمک کاهش پیدا می‌کند و بدن از شرایط ایده‌ال خود فاصله می‌گیرد.

این متخصص زنان بعد از ذکر این نکته می‌گوید: هرچه سن بالاتر برود، کیفیت تخمک کاهش می‌یابد و پس از ۴۰ سالگی زمان مناسبی برای فرزندآوری نیست اما بسیاری از زنان بعد از ۳۵ سالگی تصمیم به فرزندآوری می‌گیرند که شانس و فرصت کمتری دارند و فاصله‌شان تا دوره یائسگی نیز کم است.

دکتر افتخار در مورد احتمال تاثیر آلودگی بر زمان شروع یائسگی زنان ایرانی توضیح می‌دهد: درباره سیگار تحقیق شده است و می‌دانیم سن یائسگی را کاهش می‌دهد که مصرف سیگار بین دختران و زنان ایرانی افزایش پیدا کرده است. دانشگاه تهران در حال مطالعه روی اثرات آلودگی هوا است که هنوز منتشر نشده و نمی‌دانیم در شهر و استان‌های مختلف تا چه اندازه تفاوت وجود دارد.

این متخصص زنان در پایان توصیه‌ای برای دختران جوانی دارد که به هر دلیل نمی‌توانند یا نمی‌خواهند  فعلا ازدواج کنند یا اقدام به فرزندآوری کنند: فریز کردن تخمک در سن کم و پیش از ۳۵ سالگی می‌تواند به آن‌ها کمک‌ کند. هر چه سن کمتر باشد، کیفیت تخمک بالاتر است. بهتر است بارداری را زیاد به تاخیر نیندازند. برای کارهای دیگر فرصت وجود دارد اما فرصت بارداری کم است و از بین می‌رود. از سوی دیگر، بارداری در سن بالا برای آینده‌ فرزند و تربیت او هم مشکلاتی را به دنبال دارد. در شرایطی که ارتباط بین نسل‌ها هر روز زیادتر می‌شود، وقتی در ۴۰ سالگی اقدام به فرزندآوری کنید، در ۵۵ سالگی باید با نوجوان ۱۵ ساله خود ارتباط برقرار کنید که کار آسانی نیست.

سن یائسگی زودرس و سن طبیعی یائسگی 

میانگین سن یائسگی در ایران از بعضی کشورهای اروپایی و آمریکا پایین‌تر است به‌عنوان مثال زنان فرانسوی به طور میانگین در ۵۲ سالگی، زنان فنلاندی در ۵۱ سالگی و زنان مالزیایی در ۵۰.۹ سالگی یائسه می‌شوند. مطالعه‌ای که دانشگاه علوم پزشکی ایلام سال ۱۳۹۶ انجام داد، این اعداد را تایید کرد. بر اساس این پژوهش میانگین سن یائسگی در ایران ۴۸.۲۶ با محدوده‌ی ۴۶.۸۵ تا ۴۹.۶۷ سال است.

بنابراین دختران و زنان ایرانی پس از ۴۵ سالگی باید منتظر علائم یائسگی باشند. سن شروع یائسگی غیر از جغرافیا و میانگین کشور به ژننتیک هم بستگی دارد و می‌تواند زودتر یا دیرتر اتفاق بیفتد. در بعضی خانواده‌ها زنان بعد از ۵۰ سالگی یائسه می‌شوند و در بعضی ممکن است پس از ۴۰ سالگی علائم آغاز شود. در مجموع یائسگی بین ۴۰ تا ۵۵ سالگی طبیعی است.

یائسگی قبل‌ از ۴۰ سالگی، یائسگی زودهنگام یا زودرس است. نارسایی تخمدان‌ها، شیمی‌درمانی یا اشعه‌درمانی در ناحیه لگن و برداشتن تخمدان‌ها می تواند به یائسگی خودبه‌خود منجر شود و بعضی عوامل مانند نقایص کروموزومی، استعداد و سابقه‌ی ژنتیکی و بیماری‌های خودایمنی مانند مشکلات تیرویید، آرتریت روماتویید و لوپوس بعضی عوامل منفی دیگر در شروع یائسگی زودر هستند.

یائسگی زودرس یک اتفاق غیرعادی و نوعی بیماری است که درصد کمی از افراد به آن دچار می‌شوند. ولی سن یائسگی طبیعی را می‌توان با سبک زندگی سالم عقب انداخت یا دست‌کم از جلو افتادن آن جلوگیری کرد: ورزش و فعالیت بدنی منظم، تغذیه سالم، خودداری از مصرف الکل، سیگار و مخدرها، کاهش استرس، خواب کافی و دوری از آلودگی‌های محیطی به حفظ سلامتی زنان و قدرت باروری و نیز تولد فرزندان سالم کمک می‌کند.

فراز