گام‌های بلند علمی بانو مجتهد گلگیری در حوزه علمیه

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی، در بخشی از سخنان خود در دیدار اقشار مختلف زنان و دختران که در تاریخ سه‌شنبه ۲۷ آذر ۱۴۰۳ در حسینیه امام خمینی (ره) برگزار شد، به درخشش زنان در عرصه‌های علمی و تحقیقی دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه اشاره کردند و تأکید نمودند: امروز تعداد زنان مجتهد به‌هیچ‌وجه کم نیست و حتی بر این باوریم که در بسیاری از مسائل زنانه که مردان قادر به تشخیص درست آن نیستند، زنان باید از مجتهدان زن تقلید کنند.

در تاریخ، همواره زنان شجاعی بوده‌اند که در کنار مردان در عرصه‌های مختلف تلاش کرده و تأثیرگذار بر تاریخ کشور خود بوده‌اند. در این میان افرادی بوده‌اند که با اعتماد به توانمندی زنان و فراهم کردن زمینه‌های ورود آن‌ها به عرصه‌های مختلف، بسترهای مناسبی برای رشد و تعالی آن‌ها ایجاد کرده‌اند. به‌راستی، رشد و پیشرفت یک کشور در گرو توانمندی زنان آن سرزمین است. در دوران سلطنت رژیم شاهنشاهی و تا سال ۱۳۵۰، زنان علاقه‌مند به علوم دینی هیچ مدرسه‌ای برای آموزش این علوم نداشتند. با حمایت آیت‌الله سبحانی و آیت‌الله شریعتمداری، اولین هسته‌های اصلی حوزه علمیه بانوان در قم شکل گرفت. بر اساس فرمایشات اخیر مقام معظم رهبری در رابطه با تقلید بانوان از مجتهدان زن، تصمیم بر آن شد که یکی از بانوان مؤثر در این عرصه را به طالبان علم و دانش معرفی نماییم.

سرکار حاجیه خانم گلگیری از نخستین افرادی هستند که تحت لوای علوم حوزوی، نزد علمای بزرگی چون آیت‌الله مشکینی و آیت‌الله سبحانی، دروس حوزوی و اخلاق اسلامی را آموخته‌اند. برای ایشان از خداوند بزرگ طول عمر با عزت و عافیت روزافزون خواهانیم. در ادامه، خلاصه‌ای از زندگینامه و فعالیت‌های برجسته ایشان در زمینه علم و تبلیغ ارائه می‌شود.

حاجیه خانم مجتهده معصومه گلگیری در دهم آبان ماه ۱۳۲۸ در خانواده‌ای متدین و در شهر آبادان به دنیا آمد. پس از پایان دوره ابتدایی، وارد دبیرستان شد و تا سال نهم تحصیل کرد. اما در سال دهم دبیرستان به دلیل ممنوعیت حجاب در دوران ریاست فرخ‌رو پارسا بر وزارت آموزش و پرورش، مجبور به ترک تحصیل در دبیرستان شد و به یادگیری هنرهای دستی پرداخت. در دوران نوجوانی با زندگی و آثار بانو امین اصفهانی آشنا شد و این آشنایی او را به تحصیل در علوم دینی علاقه‌مند کرد.

در همان سال‌ها، مبلغانی از تهران به آبادان می‌آمدند تا در ایام محرم و صفر و ماه مبارک رمضان، به تبلیغ دین بپردازند و قرآن را تلاوت کنند. از جمله این مبلغین خانم کاتوزیان و خانم زینت‌بخش بودند که اعلام کردند مکتب فاطمیه در آبادان تأسیس شده است و کسانی که نمی‌توانند در دبیرستان‌های شاهنشاهی ادامه تحصیل دهند، می‌توانند به‌راحتی در مکتب فاطمیه به تحصیل بپردازند.

در سال ۱۳۴۶، حاجیه خانم مجتهده معصومه گلگیری به همراه خواهرشان حاج خانم خدیجه گلگیری وارد مکتب فاطمیه آبادان شدند. پیش از ورود این دو خواهر، تعداد کمی از خواهران به مکتب آمده بودند و مقداری از دروس را گذرانده بودند. خواهران گلگیری با تلاش بسیار توانستند در مدت ۶ ماه خود را به سطح باقی دوستانشان برسانند. این بانو مباحث «سیوطی»، «مغنی»، «معانی»، «بیان» و «لمعه» – از دروس مقدماتی حوزه – و دیگر علوم جدید مانند روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و فلسفه را نزد بزرگان چون آیت‌الله سبحانی، آیت‌الله بهشتی و آیت‌الله موسوی آموختند.

در سال ۱۳۵۰، پس از ۴ سال تحصیل، به پیشنهاد آیت‌الله سبحانی و با کسب رضایت از اولیاء، درخواست فراهم‌کردن شرایط تحصیل برای این گروه از خواهران به مراجع آن زمان ارائه شد. حاجیه خانم گلگیری به همراه خواهر و چند نفر از دوستانش برای ادامه تحصیل علوم دینی به قم مهاجرت کردند.

تا سال ۱۳۵۰، حوزه علمیه‌ای مخصوص بانوان در قم وجود نداشت. اگرچه از اواسط دهه ۴۰، مدارس اسلامی زیادی برای دختران تأسیس شده بود، اما جایی به نام حوزه علمیه بانوان وجود نداشت.

پس از پیگیری‌های آیت‌الله سبحانی و موافقت آیت‌الله شریعتمداری با اجاره منزلی در خیابان صفائیه، شرایط تحصیل برای این خواهران فراهم شد. در ابتدا در منزلی که متعلق به آقای یحیی برقعی بود سکونت داشتند و با نظارت آیت‌الله سبحانی، دروس حوزوی را نزد بزرگانی چون آیت‌الله مشکینی و آیت‌الله انواری فراگرفتند.

به دلیل کمبود فضا، تصمیم بر آن شد که مکانی جدید برای آموزش و اسکان طلاب جدیدالورود در نظر گرفته شود و منزلی در کوچه بیگدلی اجاره شد. با افزایش تعداد طلاب و درخواست‌های ورود به حوزه علمیه خواهران قم، مسئولین به فکر مکانی بزرگ‌تر برای این مهم افتادند.

در سال ۱۳۵۲، حاج عبدالله توسلی، فردی خیر از بازاریان تهران، هزینه تأسیس ساختمانی جدید برای تحصیل خواهران طالب علوم دینی را تقبل کرد و نام “مکتب توحید” بر آن گذاشته شد.

خواهران گلگیری بعد از تأسیس مکتب توحید، در مکانی جدید به نام دارالزهراء مشغول تحصیل و تدریس شدند. تا زمان انقلاب در این مکان حضور داشتند و پس از آن مدتی دارالزهرا را رها کردند و به خانه‌داری مشغول شدند. پس از پیروزی انقلاب، در مکتب فاطمه الزهراء مشغول به کار شدند و حاجیه خانم معصومه گلگیری مدیریت آنجا را بر عهده گرفتند.

با صدور حکم حضرت امام خمینی (ره) در سال ۱۳۶۳ مبنی بر تأسیس جامعه الزهراء، تمامی مکتب‌های موجود جمع شدند و با تأسیس جامعه الزهراء، همه حوزه‌های علمیه تحت یک مدیریت قرار گرفتند. در این زمان، حاجیه خانم معصومه گلگیری به مدت ۹ سال مدیریت تربیتی طلاب جامعه الزهراء را بر عهده گرفتند.

از آنجا که در دوره پهلوی دوم، شرایط فرهنگی جامعه دچار بحران شده بود، بسیاری از خانواده‌های مذهبی ترجیح می‌دادند دخترانشان در مدارس اسلامی تحصیل کنند. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و سیاست‌های حمایتی جمهوری اسلامی، روند علم‌آموزی دختران و بانوان ایرانی به‌شدت افزایش یافت.

اساتیدی که حاجیه خانم گلگیری نزد آن‌ها به تحصیل پرداخته‌اند شامل آیت‌الله فاضل لنکرانی، آیت‌الله تبریزی، آیت‌الله منتظری، آیت‌الله استادی، آیت‌الله مکارم شیرازی و آیت‌الله سبحانی هستند.

خبرگزاری ابنا