چطور کودکان را برای شب‌های قدر آماده کنیم؟

گروه سرودمان قرار بود برای شب قدر در مسجد برنامه اجرا کند. زمستان بود و شب‌ها طولانی. ما هم بچه بودیم و هیجان زیادی داشتیم. مسئول گروهمان ما را به اتاقی برد و گفت:« استراحت کنید.»

هروقت هم یکی از بچه ها با استرس از خواب بیدار می شد به او می‌گفت:«هنوز نوبت ما نشده، استراحت کن». ما هم که مطیع و سربه راه، آنقدر به سقف نگاه کردیم تا بالاخره خوابمان برد. بیدار که شدیم مراسم قرآن سر گرفتن تمام شده بود و حالا نوبت ما بود. هیجان زده به ردیف ایستادیم و سرود را اجرا کردیم. اجرای خوبی بود و همه خوششان آمد. آن شب تمام شد، اما خاطره خوشش برایمان ماندگار شد. این یکی از شیرین ترین خاطرات کودکی مصطفی امینی خواه است که در یکی از شب‌های قدر برایش رخ داده است.

حجت الاسلام مصطفی امینی خواه استاد حوزه و دانشگاه است، در آستانه شب‌های قدر در گفتگویی برایمان توضیح می‌دهد که مادر و پدر چطور می‌توانند فرزندان را برای شب قدر آماده کنند.

والدین چطور فلسفه «شب قدر» را برای کودک توضیح دهند؟

ممکن است درک ما از شب قدر با درک بچه‌ها متفاوت باشد، مهم این است که بچه‌ها بدانند شب قدر یک شب متفاوت و ویژه است و این آگاهی را می‌توان با روش‌های مختلف ایجاد کرد، که من آنها را در چند مرحله و دسته‌، طبقه بندی کرده‌ام که برایتان توضیح می‌دهم:

نخست، بحث «آماده سازی» است، یعنی کودک با حقیقت شب قدر انس بگیرد. بایدکنجکاو شود که این چه شبی است که آنقدر برای پدر و مادر من مهم است که از قبل خودشان را آماده می‌کنند. مسافرت و رفت و آمد و مهمانی های‌شان را طوری تنظیم می کنند تا از این شب بیشترین بهره را ببرند.

دوم اینکه، پدر و مادر شرایطی را فراهم کنند که کودک ساعاتی از شب را بیدار بماند و به بیداریش جهت داده شود. مثلا مادر توضیح بدهد: « این شب رو بیدار بمون امشب شب مهمیه. خدا دعاهای ما را برآورده می‌کنه، اتفاقات خوبی برای خانواده‌، مردم و دنیامون میفته».

سوم اینکه، پدر و مادر سعی کنند کودک را به محیط های ببرند که مراسم شب قدر در آن برگزار می‌شود. مثلا مکان‌های مذهبی، حرم‌ها، مساجد، گلزار شهدا. ولی دقت کنند که به کودک فشار نیاید و خسته نشود تا خاطره خوشی برایش بماند.

دیگر اینکه، پدر و مادر کاری کنند که شب قدر با یک حس خوب برای کودک مقارن شود. مثلا هدیه خوبی برایش تهیه کنند و آن را قبل یا بعد ازمراسم شب قدر به بچه بدهند تا خاطره شیرینی از این شب برایش بماند.

و در آخر اینکه، اگر امکانش هست به هیاتی بروند که برای بچه‌ها مراسم جداگانه دارد. در هیات کودکان با آنها بازی کنند. با توجه به اینکه ایام شهادت امیرالمومنین(ع) است در فضایل آن حضرت را با داستان برای کودکان توضیح دهند. شخصیت حضرت علی(ع)  به گونه‌ای هست که بچه ها با ایشان ارتباط برقرار می‌کنند. با داستان های قرآنی کودکان را سرگرم کنند. برای کودکان هم همخوانی سوره کوثر یا قدر داشته باشند.

کارهایی که مادرها باید برای آماده کردن فرزندان خود انجام دهند

روایتی داریم از حضرت زهرا (س) که در شب قدر اجازه نمی‌دادند بچه ها بخوابند، اما مدیریت داشتند. به بچه ها غذای مفید و با انرژی ولی کم می‌دادند. که در عین حال که سیرمی‌شوند، سنگین نشوند که خوابشان بگیرد. از روز قبل، هم خودشان آماده می شدند، هم بچه‌ها را آماده می کردند. به بچه ها می‌فرمودند: « محروم واقعی کسی است که از برکات و خیر این شب قدر محروم شود».

درواقع، مادرها در فرهنگ سازی و ارزشمند سازی مفاهیم در ذهن بچه‌ها تاثیر گذارند. «محروم» و «خیر» دو کلمه‌ای هستند که ما در زندگی خیلی با آنها سر و کار داریم. مادرها در شکل گیری ذهنیت بچه ها نسبت به این دو کلمه، خیلی تاثیر دارند. مثلا اگر کسی درس نخواند از این امتیازات «محروم» می‌شود.

حضرت زهرا(س) بر این باور بودند که اگر کسی شب قدر را از دست داد از آینده، دنیا ، آخرت و از تمام امتیازات ویژه‌ای که یک انسان می‌تواند در زندگی داشته باشد، محروم می‌شود.

 این پردازش ذهنی روی این مفاهیم و این رویکردسازی و تغییر نگاه، یکی از مهمترین کارهایی است که می تواند مادر انجام دهد. و جنبه های مناسکی و رفتاری وهله دوم است که این بچه قرآن به سر بگیرد، لباس مشکی بپوشد و در مراسم شرکت کند. مهم این است که نگاهش عوض شود. برای شب قدر اهمیت قائل شود و این شب برایش مهم شود.

بچه ها قلق‌های مختلفی دارند و مادر روحیاتشان را می‌داند. مادر ببیند کودکش از چه چیزی لذت می برد؛ همان را آن شب برایش آماده کند. البته نه جنبه‌های هیجانی کاذب مثل اینکه از گوشی استفاده کنند گوشی را دست بچه بدهند تا در مراسم بنشیند، این دورشدن بچه از فضاست.

پس می‌توانند هم بچه ها را در حال و هوای شب قدر قرار دهند هم اینکه با هدیه به آنها بگویند این هدیه که گرفتم به خاطر رفتار تو بود. او احساس می کند چقدر کارش در نگاه پدر و مادر با ارزش بوده که پدر و مادر حاضر شدند به خاطر رفتارش این طور از او تشکر کنند.

فارس