چهار میلیون ایرانی تک فرزند

«بچه‌هایی که الان متولد می‌شوند، آینده‌شان خیلی طلایی است. چون شرایط در ۲۰ سال آینده خیلی مهیاست، اما اگر به خلأ جمعیت جوان برخورد کنیم، دچار بحران اقتصادی، نظام سلامت، چالش‌های امنیتی و… خواهیم شد.» این را امیرحسین بانکی‌پور، رئیس کمیسیون جوانی جمعیت مجلس می‌گوید. با این وجود انسیه کتابچی، معاون پایش و نظارت ستاد ملی جمعیت به تازگی اعلام کرد که تقریبا ۳۰ درصد از زوجین یعنی ۴ میلیون نفر در سن باروری فقط یک فرزند دارند.

آنطور که آمار نشان می‌دهد، کشور به سرعت در حال فرورفتن در بحران جمعیتی است و براساس اظهارات صابر جباری فاروقی، رئیس مرکز جوانی جمعیت وزارت بهداشت متوسط تولد نخستین فرزند پس از ازدواج در ایران بالای ۴ سال است. یعنی در بین زوج‌های جوان‌ فرزندآوری در سال‌های اول رخ نمی‌دهد.

جمعیت‌شناسان بر این باورند که پایبندی به الگوی تک‌فرزندی، علاوه بر اینکه بحران پیری جمعیت و کاهش جمعیت  را برای جامعه به دنبال دارد، باعث بروز فرزندسالاری، تنهایی زودهنگام والدین یا همان سندروم آشیانه خالی، ضعف در رابطه زناشویی، ضعف در معاشرت با هم‌سالان، ضعیف بودن در حس رقابت، احساس تنهایی و انزوای فرزند، عدم پذیرش مسئولیت در زندگی، اختلالات رفتاری، عدم تجربه شکست در فرزند و بسیاری از مشکلات دیگر می‌شود.

داده‌های پیمایش زندگی خانوادگی در ایران ثابت می‌کند که ۵۰درصد از زنان متاهل ایرانی یا فقط یک فرزند دارند و یا فرزندی ندارند، البته بدون احتساب ۳.۵ میلیون زوج ناباروری که در کشور داریم و طالب فرزندآوری هستند.

تقی آزاد ارمکی، استاد دانشگاه و جامعه‌شناس معتقد است که مسئله مهم و اساسی، مسائل اقتصادی است. «ما در دوره‌ای زندگی می‌کنیم و از فرزندآوری صحبت می‌کنیم که در تنگنای اقتصادی قرار داریم». خانواده و دختر و پسری که در طبقه متوسط هستند و اتفاقا دغدغه فرزندآوری دارند را می‌توان با بهبود توان معیشتی راضی به فرزندآوری کرد.»

اما در مقابل ناصر چاووشی، کارشناس جمعیت معتقد است که «اگر نگاه فرهنگی حاکم بر فرزندآوری خانواده‌ها اصلاح نشود، وضعیت مطلوب اقتصادی جامعه هم نمی‌تواند ما را از خطر پیری جمعیت نجات دهد.» وقتی فردگرایی به فرهنگ جامعه تبدیل شود، رفاه فرد بر حفظ بنیان خانواده و جامعه ترجیح پیدا می‌کند و اشخاص در مسائل مختلف تنها به منافع شخصی خود فکر می‌کنند.

دکتر حجیه بی‌بی رازقی نصرآباد، دانشیار جمعیت‌شناسی موسسه تحقیقات جمعیت کشور معتقد است ضمن اینکه باید شرایطی فراهم شود تا زوج‌های جوان بتوانند ایده‌آل‌های باروری خود را در زمان مناسب پیاده کنند، حمایت از حقوق سلامت باروری افراد، تکریم مادری و حمایت از زنان و خانواده و بازنگری در سیاست‌های فرهنگی و آموزشی از قبیل محتوای کتاب‌های درسی و سایر محصولات فرهنگی از جمله دیگر مواردی هستند که می‌توانند در این رابطه موثر باشند.

فارس