چالش‌های زنان فناور ایرانی

بروکراسی بسیار زیاد و مسیر دشوار برای اخذ مجوز‌های لازم برای تولید یا بکارگیری محصولات، فقدان راه‌های ارتباطی موثر برای دریافت حمایت‌های ملی و ناکافی بودن سرمایه اولیه برای تولید انبوه محصولات از مهمترین مشکلاتی هستند که زنان فناور ایران با آن مواجه‌اند.

در چند دهه‌ اخیر زنان خلاق و نوآور ایران با تولید محصولات فناورانه توانسته‌اند نقش مهمی در کشور ایفا کنند.

هرچند حضور زنان در عرصه فناوری و نوآوری کشور در حال افزایش است، با این وجود همچنان سهم آنها در مقایسه با مردان در بخش‌های مختلف علمی و تحقیقاتی کمتر است. فقط ۱۲ درصد از کسب و کار‌های نوین و فناورانه به زنان ایرانی اختصاص دارد، در حالی که زنان ۶۴ درصد از ورودی دانشگاه‌های کشور را تشکیل می‌دهند.

همچنین از مجموع ۲۷ هزار و ۲۳۷ نفر، فقط ۱۹ درصد از هیئت مدیره شرکت‌های دانش‌بنیان را تشکیل می‌دهند، در حالی که زنان ایرانی توانسته‌اند در عرصه بین المللی در چند دهه اخیر به خوبی بدرخشند و توانمندی‌های خودشان را ثابت کنند. به‌عنوان مثال در تازه‌ترین رویداد بین المللی ۴ زن فناور ایرانی توانسته‌اند در مسابقه شرکت‌های نوآفرین زنان بریکس، جایزه کسب کنند.

در حال حاضر در زیست بوم نوآوری و فناوری ایران این بانوان کارآفرین و فناور با مشکلات و موانع بسیاری از بروکراسی بسیار زیاد و مسیر دشوار برای اخذ مجوز‌های لازم برای تولید یا بکارگیری محصولات، ناکافی بودن سرمایه اولیه برای تولید انبوه محصولات و نبود راه‌های ارتباطی موثر برای دریافت حمایت‌های ملی مواجه‌ هستند. در این گزارش تلاش می‌کنیم به برخی از مشکلات این زنان اشاره کنیم.

نقش تاثیرگذار بانوان در حل مشکلات جامعه

سیده فاطمه حسینی، یکی از برندگان جایزه بریکس ۲۰۲۴ و مدیرعامل یک شرکت دانش بنیان که در زمینه توانبخشی بیماران پارکینسون کار می‌کند، در این باره اظهار کرد: زنان نیمی از افراد تاثیرگذار جامعه را تشکیل می‌دهند. مسلما ورود آنها در عرصه علم و فناوری بسیار می‌تواند مفید و موثر باشد و کیفیت کار‌ها را ارتقا دهد.

وی اضافه کرد: حضور زنان در این عرصه به رشد و پیشرفت خودشان نیز کمک می‌کند. در حال حاضر حضور موثر زنان در جامعه و تولید محصولات نوآورانه و فناورانه آنها باعث شده کیفیت بسیاری از محصولات افزایش پیدا کند. امیدواریم حضور زنان در جامعه روندی رو به رشد داشته باشد.

وی خاطر نشان کرد: اکنون در بخش خصوصی کشور تفاوت خاصی بین زنان و مردان مشاهده نمی‌شود. گذشته از اینکه در حال حاضر شرکت‌های دانش بنیان مشکلات مختلفی در زمینه ایجاد و تأسیس کسب و کار‌ها دارند، زنان ایران به جز ابعاد فرهنگی و شناختی که در تصور برخی از افراد وجود دارد که آزاردهنده است، با مشکل خاصی روبرو نیستند، به همین دلیل توانسته‌اند موفقیت‌های خوبی به دست آورند.

چالش‌های زنان در مدیریت کلان جامعه

مرضیه ابراهیمی، یکی از برندگان جایزه بریکس ۲۰۲۴ و مدیرعامل یک شرکت دانش بنیان که در زمینه بانک سلول‌های ایمنی برای درمان سرطان فعالیت می‌کنند، بیان کرد: خوشبختانه ورودی بیشتر دانشگاه‌ها را زنان تشکیل می‌دهند، این افراد قاعدتا در آینده به حوزه فناوری وارد می‌شوند. به همین دلیل زنان می‌توانند نقش موثری در حل مشکلات جامعه ایفا کنند به شرط اینکه مشکلات پیش رویشان را برطرف کنند.

این عضو هیئت علمی پژوهشگاه رویان افزود: این موانع می‌تواند از داخل خانه شروع شود و در ادامه مشکلاتی در جامعه برای زنان ایجاد کند. در نگاه کلان‌تر ممکن است مدیریت کلان جامعه چالش‌هایی را برای زنان در حوزه توسعه فناوری به وجود آورد. از جمله این چالش‌ها می‌توان به برقراری ارتباط با مدیران ارشد، دخالت داشتن در اجرای برنامه‌های مربوط به زنان و اخذ مجوزها اشاره کرد.

وی خاطر نشان کرد: در این بین نهاد‌های دولتی و ارگان‌ها مانند معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان می‌توانند برای برطرف کردن این مشکلات نقش موثری ایفا کنند. من موفقیت کنونی‌ام را مدیون حمایت‌های اولیه معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری هستم؛ حمایت‌هایی که باید مستدام و مستمر انجام شود.

ورود به بازار برای زنان فناور سخت‌تر است

فاطمه حامدی، مدیرعامل یکی از شرکت‌های دانش بنیان که تولید کننده دم نوش‌های جوشان است نیز درباره موانع حضور زنان در عرصه علم و فناوری گفت: مهمترین شرط برای حضور زنان در این عرصه داشتن جسارت است. زمانی که زنان مانند مردان شجاعت داشته باشند، دیگر هیچ تفاوتی بین زنان و مردان ایجاد نمی‌شود. شاید آقایان با یک بار رفتن به مرکزی توانسته‌اند محصول خودشان را معرفی کنند، با این وجود من فناور بیش از ده‌ها بار این کار را انجام داده‌ام.

وی افزود: قطعا مشکلات زنان در مسیر علم و فناوری برای ورود به بازار فناوری و اخذ مجوز‌ها به دلیل ظرافت‌های روحی‌شان سخت‌تر از مردان است، به همین دلیل باید تسهیلات ویژه‌تری برای زنان فناور اختصاص پیدا کند.

دولت باید تسهیلات ویژه‌ای برای زنان فناور در نظر بگیرد

اعظم کرمی، یکی از برندگان جایزه بریکس ۲۰۲۴ و مدیرعامل یکی از شرکت‌های دانش بنیان فعال در زمینه هوش مصنوعی، ساخت پهپاد‌های بومی و پردازش تصویر در رابطه با این موضوع اظهار کرد: زنان می‌توانند نقش موثری در جامعه به‌ویژه در حوزه هوش مصنوعی و ساخت پهپاد‌ها داشته باشند. هرچند این نوع فعالیت‌ها در خارج از کشور مورد توجه واقع می‌شود، با این وجود متاسفانه تعداد زنان فعال در این حوزه در ایران بسیار کم است.

این عضو هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان افزود: نهاد‌ها و ارگان‌هایی مانند معاونت علمی، فناوری، اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری حداقل می‌توانند در زمینه هوش مصنوعی برای زنان فعال در این حوزه تسهیلات ویژه‌ای در نظر بگیرند. به‌عنوان مثال قصد داشتیم در یکی از نمایشگاه‌های فناوری دبی حضور پیدا کنیم، اما سهمیه‌ای به ما اختصاص پیدا نکرد، چراکه باید میزان فروش محصولات شرکت‌مان افزایش پیدا می‌کرد. قطعا اگر تسهیلاتی در این زمینه فراهم شود، می‌توانیم حضور پررنگ‌تری در عرصه بین المللی داشته باشیم.

آنا