نمایش مصرف مواد مخدر در سینمای ایران و هشدار برای خانواده‌ها

اما با گذشت زمان، رویکرد سینمای ایران به این مسئله تغییر کرده و در برخی آثار اخیر، مصرف مواد مخدر به‌ویژه در ژانرهای مختلف کمدی و درام به نوعی عادی‌سازی و حتی ترویج شده است. این تغییرات نه‌تنها قبح اجتماعی این پدیده را شکسته بلکه در برخی مواقع به ترویج رفتارهای مخرب میان بخش‌هایی از مخاطبان منجر شده است.

از همان ابتدا که سینمای ایران به‌طور جدی شروع به کار کرد، مسأله اعتیاد و مصرف مواد مخدر به‌عنوان یک معضل اجتماعی در بسیاری از آثار این عرصه مورد توجه قرار گرفت. این موضوع در آثار اولیه‌ای مانند فیلم «گوزن‌ها» به‌طور عمده در قالب یک نگرانی اجتماعی و معضل‌شناسانه مطرح شد و مواد مخدر نماد فروپاشی خانواده و جامعه بود. در آن زمان، به‌ویژه در دهه ۷۰ و ۸۰، فیلم‌ها با نگاه انتقادی به این موضوع پرداخته و پیامدهای اجتماعی و فردی آن را به تصویر می‌کشیدند. همچنین، این پرداخت‌ها به‌طور طبیعی می‌توانست بستری برای درام‌های انسانی باشد که روابط اجتماعی و عاطفی مبتلایان به اعتیاد را به‌خوبی نشان می‌دهد.

با گذر زمان، دو تغییر عمده در نحوه نمایش اعتیاد در سینمای ایران رخ داد. اول اینکه، در ابتدا نمایش مصرف مواد مخدر در فیلم‌ها نوعی هنجارشکنی به شمار می‌آمد و به همین دلیل به‌طور محتاطانه و با در نظر گرفتن عواقب آن به نمایش درمی‌آمد. اما با گذشت زمان و کاهش تابوی این موضوع، شاهد نمایش بی‌ملاحظه‌ای از استعمال مواد مخدر بدون نشان دادن پیامدهای منفی آن در بسیاری از فیلم‌های سینمایی بودیم. دومین تغییر به تاثیرات سینمای هالیوود در سینمای ایران مربوط می‌شود. به‌ویژه در فیلم‌های جدی، استفاده از مواد مخدر به‌عنوان بخشی از واقع‌گرایی و درام، و در سینمای کمدی، به‌عنوان ابزاری برای ایجاد موقعیت‌های خنده‌دار و جذاب، به کار گرفته شد. این تقلید از سینمای غربی باعث شد که سینمای ایران وارد دالان خطرناکی شود که با فرهنگ و هنجارهای اجتماعی جامعه ایرانی سازگار نبود.

از سوی دیگر، استفاده از مواد مخدر در سینمای ایران به‌ویژه در سال‌های اخیر، از یک مسئله اجتماعی به یک ابزار درام و سرگرمی تبدیل شده است. در این راستا، در فیلم‌ها و سریال‌های مختلف، حتی در ژانرهای کمدی، مصرف مواد به‌صورت سطحی و بی‌ملاحظه‌ای به نمایش درمی‌آید. این تغییر نگرش، همزمان با افزایش استقبال از آثار سینمایی که به‌ویژه در ژانرهای کمدی و عامه‌پسند، این موضوعات را به‌عنوان محور داستان‌های خود قرار می‌دهند، باعث شکل‌گیری یک وضعیت پیچیده در سینمای ایران شده است.

در این راستا، فیلم‌هایی مانند «اعترافات ذهن خطرناک من»، «ابد و یک روز»، «عصر یخبندان»، «دارکوب»، «دراکولا»، «خوب، بد، جلف»، «مغزهای کوچک زنگ‌زده» و «متری شیش‌ونیم»، نمونه‌هایی از روند این تغییرات در سینما هستند. به‌ویژه در آثار جدیدتر، مانند «زودپز» و «پیرپسر»، استفاده از مواد مخدر به‌نوعی بی‌مورد و سطحی به تصویر کشیده شده و در برخی مواقع به‌عنوان ابزاری برای ایجاد موقعیت‌های طنز و سرگرمی به کار رفته است.

در حالی که سینمای ایران در گذشته از مواد مخدر به‌عنوان یک معضل اجتماعی و تهدیدی برای سلامت فردی و اجتماعی یاد می‌کرد، امروزه این موضوع گاهی به‌صورت عادی و بدون بررسی عواقب آن در آثار نمایشی نشان داده می‌شود. این روند می‌تواند تأثیرات منفی بر جامعه، به‌ویژه نسل‌های جوانتر، بگذارد و برخی رفتارهای پرخطر را به‌ویژه در قالب کمدی یا درام‌های سرگرم‌کننده، ترویج کند.

روزنامه وطن امروز