شرم‌سازی از چهره، ابزار جدید کنترل زنان در دنیای مدرن

دنیای مدرن و فرهنگ شبکه‌های اجتماعی، زنان را بیش از هر زمان دیگری در موقعیتی آسیب‌پذیر قرار داده است، جایی که ظاهر و زیبایی نه یک ویژگی شخصی، بلکه معیار سنجش ارزش انسانی تلقی می‌شود. پدیده جدید «شرم‌ساری از چهره» نشان‌دهنده این واقعیت است که فشارهای اجتماعی از محدودیت‌های جسمی فراتر رفته و اکنون بر جزئی‌ترین ویژگی‌های صورت، از خطوط لبخند تا زاویه فک و چین و چروک‌ها تمرکز دارند. محصولاتی مانند ماسک‌های صورت یا ابزارهای فرم‌دهی به چهره، نماد این فشار بی‌امان هستند که زنان را تشویق می‌کند به جای پذیرش طبیعی بدن و صورت، به بازتولید یک نسخه مصنوعی و همیشه جوان از خود روی بیاورند.

این روند یک عقبگرد فرهنگی است؛ استانداردهای بی‌رحم ترویج شده حتی فعالیت‌های ساده روزمره مانند رفتن به باشگاه، ورزش‌کردن یا ظاهر طبیعی در خانه، اکنون با فشار برای زیبا دیده‌شدن و رعایت «ظاهر کامل» همراه شده است. این وضعیت به زنان این پیام را می‌دهد که ارزششان تنها در میزان جذابیت و تطبیق با استانداردهای مد روز خلاصه می‌شود.

نگاه ابزاری به زنان، که در قلب این فرهنگ قرار دارد، آن‌ها را از موجودیت انسانی خود جدا می‌کند و به کالاهایی برای فروش و تبلیغ تبدیل می‌کند. در فرهنگ صادر شده حالی که مردان به سادگی با گذر زمان و افزایش سن مورد تحسین قرار می‌گیرند، زنان به دلیل گذر عمر یا عدم تطبیق با تصویر جوان و بی‌نقص، مورد قضاوت و شرمساری قرار می‌گیرند. این نابرابری نه تنها ناعادلانه است، بلکه سلامت روان، اعتماد به نفس و آزادی انتخاب زنان را نیز تهدید می‌کند.

مقابله با این روند نیازمند تغییر فرهنگی و اجتماعی و بازگشت به فرهنگ بومی  و اصیل است. پذیرش تغییرات طبیعی بدن و صورت، توقف قضاوت‌ها بر اساس ظاهر، و تاکید بر حق زنان برای انتخاب آزادانه مسیر زیبایی و سلامت خود و پذیرش ظاهر طبیعی میسر می گردد. زنان سزاوار زندگی بدون شرم، بدون اضطراب و بدون تحمیل استانداردهای غیرواقعی هستند. فرهنگ مدرن باید به جای تحمیل ایده‌آل‌های دست‌نیافتنی، فضایی ایجاد کند که زنان بتوانند هویت خود را بازسازی کرده و خود را فراتر از تصویر مصنوعی بازاریابی شده ببینند.

فشار برای بی‌نقص بودن، نه تنها طنزآمیز، بلکه آسیب‌زننده است. این فشار محصول یک نگاه ابزاری است که زنان را موجوداتی برای مصرف بصری و تجاری می‌بیند، نه انسان‌هایی با حقوق و ارزش ذاتی. زمان آن رسیده که این نگاه تغییر کند و زنان بتوانند هویت، زیبایی و ارزش خود را بر اساس انتخاب‌ها و احساس درونی‌شان تعریف کنند، نه بر اساس استانداردهای جهانی تجاری و رسانه‌ای.

زینب حیدری