رشد نگران‌کننده زایمان‌های سزارین در مصر

به گزارش خبرگزاری العرب با وجود تصمیم وزارت بهداشت مصر مبنی بر برابری دستمزد پزشکان و کادر درمان در زایمان‌های طبیعی و سزارین، و همچنین تخصیص پاداش مالی به تیم‌هایی که نرخ بیشتری از زایمان‌های طبیعی را ثبت کنند، اما نرخ سزارین همچنان بالا باقی مانده است؛ زیرا نظارت کافی بر برخی مؤسسات درمانی وجود ندارد.

وزارت بهداشت و جمعیت مصر اعلام کرد که این کشور بالاترین نرخ زایمان سزارین در جهان را با ۷۲ درصد به ثبت رسانده است، و همین امر باعث شد تا اقدامات جدیدی برای محدود کردن عمل‌های غیرضروری اتخاذ شود.

دکتر عبله الألفی، معاون وزیر بهداشت و جمعیت، گفت: «مصر بالاترین نرخ زایمان سزارین در جهان را با ۷۲ درصد ثبت کرده است. این موضوع وزارتخانه را وادار به مداخله رسمی و اعلام بسته‌ای از اقدامات سازمانی کرد که هدف آن کاهش این میزان به ۵۰ درصد تا پایان سال ۲۰۲۵ است؛ که تلاشی برای مقابله با پیامدهای بهداشتی و اجتماعی ناشی از افزایش شدید تعداد این عمل‌ها میباشد».

داده‌های رسمی نشان می‌دهد این نرخ بالا پیامدهای خطرناکی دارد؛ چه از نظر تأثیر بر سلامت مادران و نوزادان و چه از منظر مغایرت با معیارهای جهانی پزشکی، که توصیه می‌کنند نرخ سزارین نباید بیش از ۱۵ درصد کل زایمان‌ها باشد.

چندی پیش، وزارت بهداشت و جمعیت مصر در صفحه رسمی خود در فیسبوک اعلام کرد که از پایان اوت گذشته، اجرای اقدامات جدید آغاز شده است. این اقدامات شامل الزام تمامی مراکز درمانی خصوصی به ارائه گزارش‌های آماری ماهانه دقیق درباره تعداد کل زایمان‌ها، درصد سزارین‌ها، تحلیل موارد طبق نظام «روبسون»، و نیز توضیح چالش‌هایی است که تیم‌های پزشکی هنگام اجرا با آن روبه‌رو هستند.

دکتر حسام عبدالغفار، سخنگوی رسمی وزارت بهداشت، تأکید کرد این اقدامات بخشی از تلاش‌ها برای ارتقای خدمات زنان و زایمان در بخش خصوصی است و با هدف تقویت زایمان طبیعی ایمن و تضمین بهترین شیوه‌های پزشکی، همسو با ابتکار ریاست جمهوری «هزار روز طلایی برای توسعه خانواده مصری» صورت می‌گیرد.

رصد تاریخی نشان می‌دهد نرخ زایمان سزارین در مصر در سال ۲۰۰۰ بسیار پایین بود، اما از سال ۲۰۰۸ به‌تدریج افزایش یافت و در آن زمان به ۲۸ درصد رسید، در حالی که این نرخ در ایالات متحده ۳۳ درصد بود. این روند صعودی ادامه یافت تا این‌که تنها هفت سال بعد به ۵۲ درصد رسید و مصر را در جایگاه سوم جهان قرار داد؛ و در نهایت، این کشور با ۷۲ درصد در صدر جدول جهانی قرار گرفت.

افزایش نگران‌کننده زایمان‌های سزارین در مصر، وزارت بهداشت را وادار به تلاش برای تغییر فرهنگ خانواده‌هایی کرد که به این عمل روی آورده‌اند و آن را جایگزینی برای زایمان طبیعی می‌دانند، با این ادعا که برای مادر و نوزاد راحت‌تر و ایمن‌تر است.

مقامات بهداشتی مصر از سازمان‌های جامعه مدنی، نهادهای فرهنگی، فکری و رسانه‌ای خواسته‌اند تا برای ترویج فرهنگ زایمان طبیعی و بیان مزایای آن در برابر پیامدهای متعدد سزارین اقدام کنند؛ پاسخی به گرایش گسترده زنان به این نوع زایمان که خطرات زیادی برای مادر و کودک به همراه دارد. مصر از نظر تعداد زایمان‌های سزارین در میان کشورهای عربی نیز در رتبه نخست قرار دارد.

هاله حماد، روان‌پزشک و پژوهشگر مسائل خانواده در قاهره، گفت: «ازدواج زودهنگام و عدم بلوغ دختران از دلایل اصلی گرایش به سزارین است. همچنین آزادی تصمیم‌گیری زنان درباره نوع زایمان باعث شده اکثریت آنها سزارین را به‌عنوان روشی راحت‌تر و ایمن‌تر انتخاب کنند. بسیاری از مردان هم در این موضوع دخالت نمی‌کنند تا متهم به صرفه‌جویی در هزینه‌های زایمان نشوند، اما همین امر احساس منفی در زنان ایجاد می‌کند؛ زیرا گمان می‌برند که همسرانشان نگران سلامت آنها نیستند».

او در گفت‌وگویی پیشین با روزنامه العرب توضیح داد که زندگی مدرن و رفاه برخی زنان باعث کاهش تحرک آنان شده است، در حالی که ورزش و فعالیت بدنی به گسترش و تقویت لگن زن کمک می‌کند و این امر فرآیند زایمان طبیعی را آسان‌تر می‌سازد. نسل‌های جدید عموماً به آسایش و راحتی خو گرفته‌اند، برخلاف گذشته که زنان به دلیل فعالیت زیاد و مشقت کارهای خانه، در مدت کوتاهی و حتی گاهی بدون حضور پزشک متخصص وضع حمل می‌کردند. اما دختران امروز توان تحمل درد را ندارند و برخی تنها به زیبایی اندام خود فکر می‌کنند.

گروهی از زنان نیز به دلایل واهی زایمان سزارین را ترجیح می‌دهند؛ مثلاً اینکه مادر در طول عمل هوشیار باشد تا شخصاً بر روند استقبال از نوزادش نظارت کند، یا بتواند تاریخ تولد فرزند را به دلخواه انتخاب کرده و همه‌چیز را از قبل برنامه‌ریزی کند؛ همچنین بلافاصله پس از خروج نوزاد از شکم، او را ببیند بدون اینکه درد را تجربه کرده باشد.

این دسته از زنان نمی‌دانند که نخستین سزارین به معنای تکرار همین روش در تمام زایمان‌های بعدی است. مشکل دیگر آن است که برخی پزشکان به زنان آزادی کامل می‌دهند تا نوع زایمان را انتخاب کنند، و در نتیجه بسیاری از آن‌ها به خاطر سهولت، سزارین را برمی‌گزینند، بی‌آنکه خطراتی مانند خونریزی شدید، افزایش کم‌خونی، یا ایجاد چسبندگی‌های شکمی که می‌تواند بر زایمان‌های آینده تأثیر بگذارد را در نظر بگیرند.

در سال ۲۰۲۳، همایشی که توسط « انجمن پزشکان مصر » برای تشویق به زایمان طبیعی برگزار شد نشان داد که در بیشتر کشورهای عربی، سزارین به قاعده‌ای اصلی تبدیل شده و زایمان طبیعی به استثنا بدل گشته است؛ این در حالی است که شمار بی‌سابقه‌ای از زنان باردار به زایمان بدون درد روی آورده‌اند، روندی که بسیاری از پزشکان بدون هیچ نظارت سازمان‌های بهداشتی از آن حمایت می‌کنند.

در مقابل، نرخ سزارین در بیشتر کشورهای اروپایی کاهش یافته است، زیرا مقامات بهداشتی در آن کشورها پایبند به قوانین سازمان جهانی بهداشت درباره عمل سزارین هستند؛ به‌طوری‌که هر مرکز درمانی موظف است دلایل تصمیم پزشک برای انجام زایمان سزارین را بررسی کند تا روشن شود آیا واقعاً ضروری بوده یا خیر. اما چنین سازوکاری در بسیاری از کشورهای عربی وجود ندارد.