جریمه پزشکان بخاطر انتشار تصاویر بیماران در فضای مجازی

با وجود ممنوعیت قانونی انتشار تصاویر بیماران در فضای مجازی، همچنان بسیاری از صفحات تبلیغاتی پزشکی در شبکه‌های اجتماعی فعال‌اند و حریم خصوصی بیماران را نقض می‌کنند؛ موضوعی که وزارت بهداشت آن را جرم می‌داند، اما برخوردها همچنان در حد تذکر و اخطار باقی مانده است.

در حالی که قانون صراحتاً انتشار تصاویر بیماران در فضای مجازی را ممنوع کرده است، ده‌ها صفحه تبلیغاتی در شبکه‌های اجتماعی همچنان با نمایش تصاویر بیماران پیش و پس از جراحی‌های زیبایی، به تبلیغ خدمات پزشکی خود می‌پردازند.

در این صفحات، اتاق عمل به صحنه‌ای برای نمایش تبدیل شده است؛ جایی که پزشک در حین جراحی یا بلافاصله پس از آن، جزئیات عمل را برای مخاطبان شرح می‌دهد و تصاویر بیماران را بدون پوشش کافی منتشر می‌کند. این روند اگرچه از دید برخی نوعی آموزش یا اطلاع‌رسانی تلقی می‌شود، اما در واقع بیشتر رنگ و بوی تبلیغات تجاری و رقابت برای جذب مشتری دارد.

پزشکان با سابقه معتقدند فضای مجازی، مرزهای اخلاق پزشکی را کمرنگ کرده است؛ در این فضا، تجربه و تعهد جای خود را به تعداد فالوئر و بازدید داده و پزشکانی که اصول حرفه‌ای را رعایت می‌کنند، کمتر دیده می‌شوند، چون محتوای آن‌ها هیجان‌انگیز نیست.

پارساپور، دبیر شورای‌عالی اخلاق پزشکی کشور، با تأکید بر لزوم رعایت شئونات اخلاقی در تبلیغات پزشکی، در گفت‌وگو با تسنیم اظهار داشت: استفاده از تصاویر خلاف عفت عمومی یا بهره‌برداری ابزاری از چهره‌های شناخته‌شده برای تبلیغ خدمات پزشکی، کاملاً غیراخلاقی و غیرقانونی است. پزشکان موظف‌اند حریم خصوصی و اسرار بیماران را حفظ کنند؛ انتشار تصاویر بیماران بدون رضایت آگاهانه، حتی اگر با نیت آموزشی باشد، می‌تواند اعتماد عمومی به جامعه پزشکی را خدشه‌دار کند.

اگرچه وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی در سال‌های اخیر با ابلاغ دستورالعمل‌هایی، تلاش کرده‌اند تا نظارت بر تبلیغات پزشکی در فضای مجازی را افزایش دهند، اما کارشناسان معتقدند سرعت رشد شبکه‌های اجتماعی بسیار بیشتر از توان نظارتی نهادهای رسمی است. در نتیجه، با وجود هشدارها و انتقادهای گسترده، برخوردها همچنان در حد تذکر، اخطار یا قطع موقت خطوط ارتباطی متخلفان باقی مانده و هنوز سازوکار مؤثری برای کنترل این وضعیت تدوین نشده است.

دکتر جلال غفارزاده، رئیس مرکز نظارت و اعتباربخشی امور درمان وزارت بهداشت، درباره انتشار تصاویر بیماران پس از اعمال زیبایی در فضای مجازی گفت: این اقدام کاملاً غیرمجاز و از نظر قانونی جرم محسوب می‌شود. مقابله با این تخلفات تنها وظیفه وزارت بهداشت نیست و سایر نهادهای فرهنگی و قضایی نیز باید برای برخورد مؤثر با آن همکاری کنند.

وی با تأکید بر ضرورت قانون‌گذاری دقیق‌تر در حوزه تبلیغات پزشکی افزود: در حال حاضر، تخلفات مراکز دارای مجوز طبق آیین‌نامه‌های انتظامی تا سطح تذکر پیگیری می‌شود، اما برای فعالیت‌های تبلیغاتی مراکز و اشخاص فاقد مجوز باید برخورد قاطع‌تری صورت گیرد.

به گفته غفارزاده، تبلیغات گسترده در حوزه زیبایی می‌تواند موجب ایجاد «تقاضای القایی» در جامعه شود و از این رو، هرگونه تبلیغ در این زمینه بدون مجوز رسمی نظام پزشکی ممنوع است. او همچنین از راه‌اندازی سامانه یکپارچه تبلیغات امور پزشکی (سیتا) برای اخذ مجوزهای قانونی خبر داد و اعلام کرد که تخلفات پزشکان در این حوزه به‌عنوان تخلف انتظامی یا در موارد خاص، جرم قابل پیگیری از سوی دادسرای امنیت اخلاقی محسوب می‌شود.

رئیس مرکز نظارت وزارت بهداشت با اشاره به بخشنامه اردیبهشت‌ماه امسال یادآور شد: در این بخشنامه به دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور تأکید شده تا بر تبلیغات در فضای مجازی نظارت دقیق‌تری داشته و از انتشار هرگونه محتوای مغایر با شأن حرفه پزشکی جلوگیری کنند.

به گفته وی، تاکنون بیش از ۱۱۰۰ صفحه تبلیغاتی در فضای مجازی رصد شده که ۴۲ درصد آن مربوط به گروه‌های دارای پروانه و ۵۸ درصد مربوط به افراد فاقد مجوز بوده است. اقدامات اولیه مانند مسدودسازی خطوط تلفن متخلفان نیز انجام شده است.

با وجود این آمار و بخشنامه‌ها، واقعیت میدانی حاکی از آن است که صفحات متخلف همچنان فعال‌اند و انتشار تصاویر بیماران ادامه دارد. کارشناسان معتقدند برخوردهای فعلی وزارت بهداشت بیشتر جنبه تذکری دارد تا بازدارنده، و تا زمانی که نظارت‌ها تشدید و مجازات‌ها ضمانت اجرایی نیابند، بازار تبلیغات غیرقانونی و نمایش بدن بیماران در فضای مجازی فروکش نخواهد کرد.

خبرگزاری تسنیم