تغییر الگوی سنتی ازدواج در ایران

آمارها نشان می‌دهد بیشترین ازدواج‌ها در سال ۱۴۰۳ در گروه سنی ۳۵ تا ۳۹ سال ثبت شده و تمایل به ازدواج‌های هم‌سن یا حتی ازدواج زنان با مردان جوان‌تر نسبت به گذشته افزایش یافته است. عبدی با اشاره به پدیده «مضیقه ازدواج برای زنان بالای ۴۰ سال» تأکید کرد که تغییر نگرش‌های اجتماعی و افزایش استقلال مالی زنان، باعث شده معیار سن در ازدواج اهمیت گذشته را نداشته باشد.

بهمن عبدی، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و توسعه اجتماعی جوانان وزارت ورزش و جوانان، با اشاره به داده‌های ثبت احوال کشور اعلام کرد که الگوی سنی ازدواج در ایران در حال تغییر است و تمایل به ازدواج در سنین بالاتر و میان هم‌سن‌ها رشد یافته است.

او گفت: «هرچند در سال ۱۴۰۴ هنوز پیمایش جدیدی انجام نشده، اما آمار سال ۱۴۰۳ تصویری روشن از تغییر رفتار ازدواجی جامعه ارائه می‌دهد. بیشترین ازدواج‌های ثبت‌شده در گروه سنی ۳۵ تا ۳۹ سال قرار دارد؛ به‌طوری که در این گروه بیش از ۴۰ هزار و ۷۰۰ ازدواج به ثبت رسیده و از این میان حدود ۱۲ هزار مورد مربوط به ازدواج زنان و مردان هم‌سن بوده است. این نشان می‌دهد گرایش به ازدواج‌های هم‌سن در حال افزایش است.»

عبدی با اشاره به برخی آمارهای خاص افزود: «در داده‌های رسمی حتی یک ازدواج میان زن ۶۰ تا ۶۴ ساله با مردی ۳۰ تا ۳۴ ساله ثبت شده است. همچنین ۳۴ ازدواج میان زنان ۵۰ تا ۵۴ ساله با مردان ۳۰ تا ۳۴ ساله، ۶۱۷ ازدواج میان زنان ۴۰ تا ۴۴ ساله با مردان همین گروه سنی و ۲۶۵۱ ازدواج میان زنان ۳۵ تا ۳۹ ساله با مردان ۳۰ تا ۳۴ ساله به ثبت رسیده است. این آمار نشان می‌دهد که الگوی سنی ازدواج در کشور نسبت به گذشته تغییر کرده و انعطاف‌پذیرتر شده است.»

مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و توسعه اجتماعی جوانان یکی از چالش‌های جدی ازدواج در ایران را پدیده‌ای با عنوان «مضیقه ازدواج» برای زنان بالای ۴۰ سال دانست و توضیح داد: «در واقع ازدواج نوعی بازار است که بر پایه عرضه و تقاضا شکل می‌گیرد. وقتی در این بازار توازن برقرار نباشد، بخشی از جامعه در مضیقه قرار می‌گیرد. در حال حاضر حدود سه میلیون زن بالای ۴۰ سال در کشور وجود دارد که به تجرد قطعی رسیده‌اند، چرا که به‌دلیل کمبود مردان مجرد هم‌سن، فرصت ازدواج برایشان محدود شده است.»

به گفته عبدی، بررسی آمارها نشان می‌دهد که زنان در گروه سنی ۴۵ تا ۴۹ سال در سال گذشته ۵۷۶ ازدواج با مردان ۵۵ تا ۶۴ ساله داشته‌اند و در مجموع ۱۹۷۷ ازدواج میان زنان ۴۰ تا ۴۹ ساله با مردان بالای ۶۰ سال ثبت شده است.

وی همچنین به تغییر نگرش جامعه نسبت به تفاوت سنی در ازدواج‌ها اشاره کرد و گفت: «در گذشته سنت بر این بود که مردان با زنان کوچک‌تر از خود ازدواج کنند، اما اکنون این الگو تغییر کرده است. تنها در سال گذشته، ۶۴۲۱ ازدواج میان زنان ۳۰ تا ۳۴ ساله با مردان ۲۵ تا ۲۹ ساله، ۱۸۶۲ ازدواج میان زنان ۳۵ تا ۳۹ ساله با مردان ۲۵ تا ۲۹ ساله و ۵۲۱ ازدواج میان زنان ۴۵ تا ۴۹ ساله با مردان همین گروه سنی ثبت شده است. در مجموع مردان ۲۵ تا ۲۹ ساله در سال گذشته در ۸۹۴۸ ازدواج با زنانی بزرگ‌تر از خود شریک زندگی شده‌اند که رقم قابل توجهی است.»

عبدی افزود: «در جوامع سنتی، باروری و تعداد فرزندان از مهم‌ترین ارزش‌ها در ازدواج بود و همین موضوع باعث تمایل به ازدواج با دختران کم‌سن می‌شد تا فرصت باروری طولانی‌تر باشد. اما اکنون نگاه جامعه به ازدواج و فرزندآوری تغییر کرده است. زوج‌های امروز به‌جای تأکید بر تعداد فرزندان، بیشتر به کیفیت زندگی، ثبات اقتصادی و همراهی فکری اهمیت می‌دهند. به همین دلیل، سن ازدواج زنان افزایش یافته و تفاوت سنی میان زوج‌ها اهمیت گذشته را ندارد.»