تحول فضاهای عمومی با رویکرد خانواده‌محور

به گزارش پایگاه خبری جهان‌بانو،در نشست مرکز زنان و خانواده شهرداری تهران که با حضور اساتید دانشگاه، پژوهشگران حوزه معماری و فعالان اجتماعی برگزار شد، ابعاد گوناگون طراحی، کارکرد و نقش اجتماعی «پردیس خانواده» مورد بررسی قرار گرفت.

پردیس خانواده؛ بستر تبادل دانش و خلاقیت دانشجویی

در آغاز نشست، محمدعلی آبادی، استاد دانشگاه‌های تهران، با اشاره به اهمیت ایجاد بسترهای علمی برای توسعه فضاهای خانواده‌محور گفت: بزرگ‌ترین مسئله در این حوزه، فراهم‌کردن محلی برای کسب و مبادله معرفت است. برای طراحی و ساخت پردیس‌های خانواده می‌توان از ایده‌ها و طرح‌های دانشجویان بهره برد تا این فضاها به محیطی خلاق و زنده تبدیل شوند.

فضاهای خانواده‌محور، تضمین‌کننده سلامت روان بانوان

در ادامه، سحرناز رسمی، استاد دانشگاه و مشاور معاونت فنی زیربنایی راه‌آهن، با تأکید بر لزوم توجه به سلامت روان بانوان در طراحی فضاهای عمومی گفت: فضاهای بانوان نباید تنها برای ورزش و تفریح طراحی شوند؛ بلکه باید حس تعلق، امنیت و آرامش را در کنار مدیریت علمی و مبتنی بر اصول خانوادگی تقویت کنند.

او افزود: یک زن شاد و آرام، پایه‌گذار خانواده‌ای موفق است. بنابراین تأمین محیطی امن و آرام برای بانوان، به معنای تضمین سلامت روان جامعه است. رسمی همچنین به مؤلفه‌های معماری مؤثر در پردیس خانواده اشاره کرد و گفت: نظارت بصری، مسیرهای امن برای کودکان، نورپردازی مناسب، انتخاب رنگ‌های آرام‌بخش، تفکیک فضاهای بازی و آرامش، و پایداری زیست‌محیطی باید در طراحی این فضاها لحاظ شود.

ضرورت تحول در مدیریت و طراحی فضاهای عمومی

مجید محمدزمانی، پژوهشگر حوزه مراکز تفریحی کودک و خانواده، نیز با تأکید بر لزوم بازنگری در طراحی فضاهای عمومی گفت: نتایج یک سال پژوهش در خانه‌های بازی و مهدهای کودک تهران نشان داد که بسیاری از این فضاها طراحی غیربومی دارند و از استانداردهای فرهنگی و معماری اسلامی فاصله گرفته‌اند.

وی افزود: فضاهای عمومی خانواده‌محور باید به محلی برای گفت‌وگو، مشارکت و فعالیت اجتماعی تبدیل شوند، نه صرفاً محیطی تجاری و مصرفی. طراحی این فضاها باید بومی، در دسترس و مبتنی بر تعامل اجتماعی باشد.

پردیس خانواده؛ فرصتی برای تقویت تعلق مکانی

در ادامه، محمد آتشین‌یار، دکترای منظر شهر اسلامی و استادیار دانشگاه تهران، با تأکید بر ضرورت تعریف دقیق فلسفه و ماهیت پردیس خانواده گفت: تا زمانی که نگاه ما بر اساس طرح جامع تهران و مدل‌های متداول باقی بماند، وضعیت شهر تغییر نخواهد کرد. ابتدا باید بدانیم پردیس خانواده دقیقاً چیست و چه مأموریتی دارد.

وی همچنین افزود: پردیس خانواده باید فضایی برای بروز و ارتباط اعضای خانواده باشد؛ جایی که فضا بر ساختمان غلبه دارد و حس تعلق مکانی در آن تقویت می‌شود.

آتشین‌یار با اشاره به الگوی باغ ایرانی گفت: برای ایجاد پیوند فرهنگی و ماندگاری فضا، می‌توان از الگوهای آشنا مانند باغ ایرانی الهام گرفت و با مشارکت مردم، پردیس‌ها را به باغ‌های اشتراکی و فرهنگی تبدیل کرد.

پردیس خانواده؛ اکوسیستمی برای سلامت و تعامل اجتماعی

در بخش دیگری از نشست، مدیا حکیمی، استاد دانشگاه خوارزمی، طراحی پردیس خانواده را گامی مهم در بازگشت به طبیعت دانست و گفت: رشد سریع شهرها انسان را از طبیعت دور کرده است. پردیس خانواده باید فضایی انسان‌محور و طبیعت‌محور باشد تا استرس‌ها کاهش یابد و سلامت جسم و روان تقویت شود.

در ادامه افزود: این فضا باید همه نسل‌ها و سلیقه‌های خانواده را در برگیرد و فرصتی برای کشف، آموزش و تجربه مشترک فراهم کند.

حکیمی سه مؤلفه اصلی پایداری پردیس خانواده را چنین برشمرد: تعامل اجتماعی، سلامت جسم و روان، و تقویت حس تعلق مکانی.

نگاه خانواده‌محور در مدیریت شهری

در پایان نشست، امیر فتحی‌فرزانه، پژوهشگر و مشاور کمیسیون اجتماعی و فرهنگی شورای شهر تهران، با اشاره به اهمیت رویکرد خانواده‌محور در مدیریت شهری گفت: کارنامه‌های شهری معمولاً با میزان سازه و بتن‌ریزی سنجیده می‌شوند، اما مرکز زنان و خانواده شهرداری تهران به‌دنبال ایجاد نظمی اجتماعی و فرهنگی بر پایه خانواده است؛ شهری برای مردم، نه صرفاً برای سازندگان.

فتحی‌فرزانه عنوان کرد: پردیس خانواده می‌تواند الگویی نو برای بازآفرینی فضاهای عمومی باشد تا شهروندان از حالت مصرف‌گرایی خارج شوند و با تعامل اجتماعی، کیفیت زندگی و حس تعلق خود را بازیابند.

پنجمین نشست هم‌اندیشی «پردیس خانواده» بر این نکته تأکید داشت که آینده شهرها بدون بازتعریف جایگاه خانواده در فضاهای عمومی ممکن نیست. فضاهایی مانند پردیس خانواده، نه تنها محیطی برای گذران اوقات فراغت، بلکه بستری برای ارتباط، آموزش، سلامت و انسجام اجتماعی خانواده‌ها خواهند بود.

گزارشگر: مهتا صانعی