برش غلط، دوخت تکراری؛ وقتی نمی گذارند زنان طراحی کنند!

دکتر ریحانه حقانی، مدیر گروه زن و خانواده پژوهشکده امر به معروف و نهی از منکر و پژوهشگر حوزه زنان و خانواده، با بیان اینکه تربیت صحیح و ترویج فرهنگ عفاف و حجاب، فرایندی زمان‌بر است، تأکید کرد والدین باید با صبر و پیگیری نقش مهم و مؤثر خود را در مسیر پرورش فرزندانی که در آینده وارد جامعه می‌شوند ایفا کنند.

وی درباره نقش شبکه‌های اجتماعی در شکل‌دهی به دیدگاه‌های نسل جوان نسبت به حجاب، گفت: این شبکه‌ها قادرند باورها و نگرش‌های جوانان را نسبت به حجاب تغییر داده یا نهادینه کنند. شبکه‌های اجتماعی با ارائه طیف گسترده‌ای از تجربیات و تفسیرهای متنوع، می‌توانند اطلاعات درست یا نادرست را منتقل کنند و افراد تأثیرگذار می‌توانند با الگوهای مثبت یا منفی، بر دیدگاه جوانان اثر بگذارند.

حقانی پیشنهاد کرد که با اشتراک‌گذاری تجربیات مثبت کسانی که به تازگی به حجاب روی آورده‌اند، می‌توان تأثیرگذاری زیادی در این زمینه داشت، به‌ویژه اگر این افراد از فضاهایی با آزادی‌های متفاوت آمده و آگاهانه حجاب را انتخاب کرده باشند. همچنین ارائه حجاب به شکل بصری زیبا و هنری، برگزاری گفت‌و‌گوهای تعاملی با چهره‌های تأثیرگذار، و استفاده از روش‌های خلاقانه، از جمله اقدامات مؤثر برای ترویج این فرهنگ در فضای مجازی است.

وی در بخش دیگری از سخنانش، صنعت مد اسلامی در ایران را دارای فرصت‌ها و چالش‌های توأمان دانست و تصریح کرد: تصورات سنتی از پوشاک اسلامی، همراه با محدودیت‌های تولیدی، بازاریابی و قوانین مربوطه، مانع نوآوری در این صنعت شده‌اند. همچنین کمبود مراکز تخصصی طراحی مد، نوسانات اقتصادی و عدم رقابت‌پذیری در سطح بین‌الملل از دیگر موانع مهم هستند.

با این حال، او فرصت‌های قابل‌توجهی را نیز برای این صنعت قائل شد و گفت: جمعیت جوان و علاقه‌مند به مد در ایران تقاضای بالایی برای پوشاک اسلامی باکیفیت ایجاد کرده است. استفاده از شبکه‌های اجتماعی برای بازاریابی، توجه به طراحی تلفیقی از سنت و مدرنیته، به‌کارگیری پارچه‌ها و رنگ‌های متنوع، و شناخت نیاز مخاطبان از جمله راهکارهای پیشنهادی برای پیشروی طراحان زن در این حوزه است.

دکتر حقانی درباره نقش آموزش و پرورش در نهادینه‌سازی فرهنگ عفاف و حجاب نیز بیان کرد: این امر از طریق برنامه‌های درسی و فعالیت‌های فرهنگی قابل تحقق است. دروس مرتبط با آیات عفاف و حجاب، معرفی شخصیت‌های الگوساز، بررسی ابعاد فرهنگی و روانی حجاب در علوم اجتماعی، و طرح مباحث سبک زندگی با تمرکز بر مفاهیم عفاف و حیا از جمله این اقدامات است.

او افزود: گفت‌و‌گوهای آزاد، برگزاری جشنواره‌های هنری در موضوعاتی مانند نقاشی، شعر، داستان‌نویسی، فیلم کوتاه و مد و لباس، همچنین برگزاری اردوها و راه‌اندازی انجمن‌ها، انتشار نشریات و کانال‌های دیجیتال مرتبط با این موضوع نیز می‌توانند در این راستا مؤثر واقع شوند.

وی تأکید کرد: ترکیبی از رویکردهای ترغیبی و اقناعی در فرایند تربیت لازم است. ارائه تبیین عقلانی همراه با رویکرد عاطفی و فرهنگی می‌تواند مخاطبان را به درک صحیح‌تری از مفهوم حجاب برساند و این باور را تقویت کند که زیبایی در عفاف و حجاب نهفته است.

دکتر ریحانه حقانی در ادامه گفت‌و‌گو با تأکید بر ضرورت تقویت برنامه‌های آموزشی و فرهنگی در مدارس، اظهار کرد: این برنامه‌ها ظرفیت بالایی دارند، اما اثربخشی آن‌ها منوط به افزایش آگاهی دانش‌آموزان و فراهم شدن بستری برای طرح سؤالات و دریافت پاسخ‌های مستدل است. او نبود الگوهای مناسب، ارائه محتواهای کلیشه‌ای، و عدم تناسب برخی مطالب با سن و روحیات دانش‌آموزان را از جمله عوامل ضعف در جذب مخاطب نوجوان دانست.

وی ادامه داد: اجرای برنامه‌ها با رویکرد اجباری یا مقطعی، باعث نهادینه نشدن مفاهیم می‌شود. از سوی دیگر، شکاف میان محتوای ارائه‌شده و واقعیت‌های جامعه، موجب می‌شود دانش‌آموزان مشارکت فعال نداشته باشند. دکتر حقانی خواستار ارتقای محتوا، توانمندسازی مربیان و استفاده از شیوه‌های متنوعی همچون گفت‌و‌گوهای آزاد، نمایش، بازی، کارگاه‌های پرسش و پاسخ، و برقراری ارتباط مؤثر با خانواده‌ها شد.

این پژوهشگر حوزه زنان و خانواده در بخش دیگری از سخنان خود، به اهمیت آموزش‌های غیرمستقیم در دوران کودکی اشاره کرد و گفت: مفاهیم عفاف و حجاب باید به صورت تدریجی و متناسب با سن کودک مفهوم‌سازی شوند، چراکه عفاف، یک امر درونی و حجاب، نمود بیرونی آن است. در صورت عدم درونی‌سازی صحیح، پذیرش حجاب در سنین بالاتر با مشکل مواجه خواهد شد.

وی الگوسازی مثبت را از مهم‌ترین اصول دانست و افزود: والدین و اطرافیان باید خود الگویی مؤثر برای کودکان باشند و فضای خانه و مدرسه نیز باید هم‌راستا با تربیت ارزشی عمل کند. همچنین، او تأکید کرد که مفاهیم حجاب باید با مفاهیمی نظیر زیبایی، احترام به بدن، آراستگی و هویت دینی پیوند بخورند. دکتر حقانی بهره‌گیری از قصه‌گویی، بازی‌های خلاقانه، انیمیشن، کاردستی، نقاشی، مسابقه، و گفت‌و‌گوهای روزمره را از روش‌های مؤثر غیرمستقیم برای آموزش ارزش‌های دینی به کودکان برشمرد.

دکتر حقانی درباره نقش والدین در ترویج فرهنگ عفاف و حجاب نیز گفت: خانواده نخستین و مهم‌ترین بستر تربیت فرزندان است و فرزندان به طور ناخودآگاه از رفتار والدین الگوبرداری می‌کنند. وی تأکید کرد اگر والدین، به‌ویژه مادر، نسبت به حجاب پایبند باشند و این پایبندی با رضایت و افتخار همراه باشد، گرایش فرزندان به رعایت حجاب بیشتر خواهد بود. او همچنین یادآور شد که والدین باید حجاب را به زبان ساده و منطقی برای فرزندان خود تبیین کرده و فضای حمایتی و آزاد برای انتخاب آگاهانه این ارزش فراهم کنند.

وی مشارکت خانواده در فعالیت‌های دینی و حضور در فضاهای مذهبی مانند مساجد و جلسات قرآن را در تقویت هویت دینی مؤثر دانست و بر اهمیت افزایش آگاهی والدین نسبت به فلسفه، احکام، و موانع حجاب تأکید کرد. همچنین، او خواستار دقت والدین در انتخاب رسانه‌ها و دوستان فرزندان شد.

در ادامه، دکتر حقانی نقش رفتار و الگوهای والدین در خانه را در شکل‌گیری نگرش فرزندان نسبت به حجاب کلیدی توصیف کرد و گفت: کودکان رفتار والدین را تقلید می‌کنند، بنابراین زمانی که والدین پایبندی واقعی و نگرش مثبت به حجاب داشته باشند، این نگرش به فرزندان نیز منتقل می‌شود. او افزود: آموزش احترام به حریم شخصی، نحوه تعامل با نامحرم، و گفت‌و‌گو در محیط خانه از الزامات تربیت دینی کودکان است.

وی تأکید کرد که این ارزش باید در بستر باور و انتخاب شکل گیرد، نه الزام و اجبار، و خاطرنشان ساخت: والدین باید تعادل بین گفتار و رفتار را حفظ کرده و از روش‌های تشویقی استفاده کنند تا فرهنگ عفاف و حجاب به‌عنوان یک باور درونی و پایدار در ذهن فرزندان نهادینه شود.

جوان آنلاین