بررسی طرح برابری ارث دختر و پسر در مجلس

بحث برابری ارث دختر و پسر در ایران، موضوعی پیچیده است که باید از زوایای مختلف اجتماعی، اقتصادی، فقهی و حقوقی به آن پرداخت.

۱ـ وضعیت فعلی:

براساس قانون مدنی فعلی ایران، سهم الارث پسر دو برابر سهم الارث دختر است.

۲ـ طرح جدید مجلس:

در سال ۱۴۰۱، مجلس شورای اسلامی طرحی را با عنوان طرح اصلاح مواد ۹۰۷، ۹۰۸ و ۹۴۹ قانون مدنی با هدف ایجاد برابری در ارث بین فرزندان پسر و دختر تصویب کرد. این طرح هنوز به قانون تبدیل نشده است و برای لازم الاجرا شدن به تایید شورای نگهبان نیاز دارد.

۳ـ ادله موافقان برابری ارث:

موافقان برابری ارث بر این باورند که تمام انسان‌ها، اعم از زن و مرد، از حقوق یکسانی برخوردارند و تفاوت گذاشتن بین آنها در رابطه با ارث تبعیض آمیز است. همچنین آنها استدلال می‌کنند که برابر شدن ارث دختر و پسر جایگاه زنان در خانواده و جامعه را تقویت می‌کند.

۴ـ ادله مخالفان برابری ارث:

مخالفان برابری ارث معتقدند که این موضوع با احکام فقهی اسلام در تضاد است. همچنین آنها استدلال می‌کنند که برابری ارث دختر و پسر به زیان خانواده‌ها خواهد بود و ممکن است باعث افزایش طلاق شود.

۵ـ راه حل‌های جایگزین:

برخی کارشناسان بر این باورند که به جای برابر کردن ارث دختر و پسر، می‌توان راه حل‌های جایگزینی مانند افزایش حقوق زنان در زمینه‌های دیگر مانند حضانت فرزندان و مهریه را در نظر گرفت.

سهم الارث همسر در قانون جدید:

در قانون جدید ارث که هنوز به طور کامل به تصویب نرسیده، تغییراتی درباره سهم الارث همسر در نظر گرفته شده است.

قانون فعلی:

براساس قانون مدنی فعلی، سهم الارث همسر به دو نوع تقسیم می‌شود:

اگر متوفی دارای فرزند باشد: در این حالت، سهم همسر یک هشتم از اموال منقول (مانند ماشین، وسایل و غیره) و یک هشتم از قیمت اموال غیر منقول (مانند زمین و خانه) است. اگر متوفی دارای فرزند نباشد: در این حالت، سهم همسر نیمی از اموال متوفی است.

قانون جدید:

در طرح جدید مجلس شورای اسلامی، سهم الارث همسر در هر دو صورت یکسان در نظر گرفته شده است:

چهار دهم اموال منقول و غیرمنقول متوفی به همسرش تعلق می‌گیرد.

تفاوت‌ها:

مهمترین تفاوت قانون جدید با قانون فعلی این است که در هر دو صورت (چه متوفی فرزند داشته باشد و چه نداشته باشد) سهم الارث همسر تفاوتی ندارد.

در قانون جدید سهم الارث همسر افزایش پیدا کرده است.

در ماده ۸۶۱ قانون مدنی، موجب ارث شامل ۲ امر می‌شود:

نسب: اقوام و خویشاوندانی که رابطه هم خونی با متوفی دارند، نسب نامیده می‌شوند.

سبب: به اقوام و خویشاوندانی که از طریق ازدواج دارای روابط خانوادگی با متوفی هستند نیز سبب گفته می‌شود. از طریق رابطه نسبی فرزند دختر از طبقه اول ارث می‌برد و سهم ارثی‌اش از پدر اولویت زیادی دارد. در این صورت اگر متوفی دارای فرزند باشد، هنگام تقسیم ارث به خویشاوندان دیگر در طبقات دوم و سوم ارث نمی‌رسد.

در نگاه دیگر به قانون جدید تقسیم ارث بین فرزندان براساس قانون مدنی، اگر متوفی ابوین نداشته باشد، اما یک یا چند فرزند داشته باشد، تقسیم ارث بین فرزندان به صورت زیر خواهد بود:

اگر تنها وارث متوفی مادر، پدر، پسر و دخترش باشد، یک ششم ارث به پدر، یک ششم به مادر و مابقی بین دختران و پسران تقسیم می‌‌شود. به طوری که اموال به پسران دو برابر سهم‌الارث دختران می‌رسد.

اگر تنها وارثان متوفی پدر و مادر و یک دختر باشند، یک ششم ارث به مادر، یک ششم به پدر و سه ششم به دختر تعلق می‌‌گیرد و مابقی که یک ششم است، تقسیم بر پنج می‌‌شود. از این مقدار یک پنجم به مادر، یک پنجم به پدر و سه پنجم به دختر تعلق می‌‌گیرد. اگر تمام فرزندان دختر باشند، ماترک بین آنها به طور مساوی تقسیم می‌‌شود.

اگر تنها وارث متوفی پدر و مادر با چند دختر باشند، یک ششم اموال به پدر و یک ششم به مادر و مابقی که چهار ششم است، بین دختران به طور مساوی تقسیم می‌شود. اگر تعداد فرزندان متعدد بوده و بعضی پسر و بعضی دختر باشند، به پسر دو برابر دختر ارث تعلق می‌گیرد. اگر فرزند یک نفر باشد چه پسر و چه دختر، تمام اموال به او تعلق می‌گیرد. در نهایت اگر وارث متوفی فقط یک دختر باشد و وراثت دیگری از طبقه اول یا زوج و زوجه وجود نداشته باشد، همه ارث به دختر خواهد رسید.

تنها راهکار برابر کردن سهم الارث

اگر شما هم به دنبال راهکاری برای برابری سهم الارث پسران و دختران هستید، وصیت تقریبا تنها راه احقاق حداکثری این امر است. درواقع با نوشتن یک وصیت‌نامه رسمی می‌توانید سهم الارث به جا مانده از خود را پیش از فوت به صورت برابر بین فرزندانتان تقسیم کنید؛ البته فراموش نکنید که با این روش نیز همه اموال به صورت برابر تقسیم نمی‌شود و فقط تا حد امکان سهم الارث پسر و دختر نزدیک به هم می‌شود.

با تنظیم وصیت‌نامه تا یک سوم اموال به صورت برابر و مابقی آن براساس قانون به صورت دو سهم پسر و یک سهم دختر تقسیم می‌شود. گذشته از این مورد که نسبتا از بدیهیات است؛ تنها مورد از استثنائات برابری سهم الارث براساس قانون را در این بخش بررسی خواهیم کرد.

وصیت زیاده بر ثلث

اگر تعداد پسران کمتر از نصف دختران باشد (مثلا ۶ دختر و ۲ پسر) وصیت زیاده بر ثلث می‌شود و سهم الارث را می‌توان به صورت برابر بین آنها تقسیم کرد. اگر وارثان مازاد بر ثلث را تنفیذ کنند، مثل حالت اول سهم الارث پسران و دختران مساوی خواهد شد و چنانچه تنفیذ نکنند، وصیت تا یک سوم معتبر است و براساس قانون تا حد امکان سهم الارث پسران و دختران به هم نزدیک می‌شود.

ارث در صورت عدم وجود فرزند

در قانون جدید ارث که هنوز به طور کامل تصویب نشده است، تغییراتی درباره ارث در صورت عدم وجود فرزند هم در نظر گرفته شده است.

قانون فعلی:

براساس قانون مدنی فعلی، در صورت عدم وجود فرزند، اموال متوفی بین پدر و مادر و دیگر وراث طبقه دوم (برادر و خواهر و …) به ترتیب زیر تقسیم خواهد شد:

– یک سوم به پدر و یک سوم به مادر.

– یک ششم به هر یک از برادران و خواهران.

قانون جدید:

در طرح جدید مجلس شورای اسلامی، ترتیب تقسیم ارث در صورت عدم وجود فرزند به این صورت تغییر کرده است:

یک ششم به مادر و یک ششم به پدر.

مابقی اموال بین خواهران و برادران به طور برابر تقسیم می‌شود.

تفاوت‌ها:

مهمترین تفاوت قانون جدید با قانون فعلی این است که سهم والدین در ارث کاهش پیدا کرده است.

در قانون جدید سهم خواهران و برادران افزایش یافته است.

تقسیم ارث بین فرزندان

در قانون مدنی قوانین و شرایط ارث به طور کامل توضیح داده شده است؛ با این وجود بسیاری از قوانین، براساس قرآن و روایات اسلامی است. در ابتدا فرزندان متوفی که وراث درجه یک محسوب می‌شوند، شایسته دریافت سهم الارث هستند. همچنین در قانون مدنی افرادی که می‌توانند از شخص متوفی ارث ببرند به سه گروه تقسیم شده‌اند. لازم به ذکر است اگر خویشاوندی در گروه بالاتر وجود داشته باشد، گروه پایین‌تر هم از ارث محروم می‌شوند. برای تقسیم ارث، فرزندان باید فرزند مشروع متوفی باشند؛ چراکه طبق قانون، ارث به فرزندان نامشروع تعلق نمی‌گیرد.

سهم الارث دختر و پسر از مادر

مدتی است که این پرسش به یکی از سوالات پر تکرار تبدیل شده و بسیاری از افراد می‌خواهند بدانند که براساس قانون جدید، سهم الارث پسران و دختران از مادر متوفی خود چه مقدار خواهد بود. جالب است بدانید که در تقسیم سهم الارث بین پدر و مادر تفاوتی وجود ندارد و در هر صورت سهم پسران دو برابر سهم دختران است.

یکی از فرمول‌های تقسیم ارث بین پسر و دختر به صورت زیر است:

۱. ابتدا باید ارث وارث فوت شده را محاسبه کنید.

۲. سپس ارث طبق شرایط موجود تقسیم می‌شود. به طور معمول در بسیاری از کشورها، اگر متوفی هیچ وصیتی نکرده باشد، ارث به طور برابر بین دختران و پسران تقسیم خواهد شد. اما در برخی موارد قوانین اسلامی یا قوانین محلی ممکن است شرایط خاصی را برای تقسیم اموال تعیین کنند.

۳. در برخی موارد، قوانین ممکن است مشخص کند که پسران یا دختران حق تقاسم یا تقدیر از ارث را ندارند و املاک و اموال به تسویه مستقیم می‌رسد.

اگر وراث متوفی مادر و پدر و چند دختر باشند، سهم مادر و پدر هر کدام یک ششم و سهم دختران چهار ششم است. اگر وراث متوفی پدر و مادر یا یکی از این دو باشد و ما بقی پسر و دختر باشند، سهم پدر و مادر هر کدام یک ششم و و مابقی به نسبت دو به یک (پسر دو برابر دختر) بین پسر و دختر تقسیم می‌شود.

قانون جدید ارث برادر و خواهر

در نظام حقوقی ایران تقسیم ارث با توجه به شرعیت و قوانین ایران انجام می‌شود. طبق تقسیم بندی قانون ارث در درجه اول به پدر، مادر، فرزندان و نوادگان می‌رسد و در درجه دوم به خواهر و برادر می‌رسد. رد صورتی که متوفی دارای فرزند نباشد و پدر و مادر در قید حیات نداشته باشد، ارث فرد به خواهر برادرش می‌رسد.

سهم‌الارث برادران و خواهران:

برادران و خواهران ابوینی (پدر و مادری): در صورتی که فرد متوفی دارای پدر و مادر و فرزند نباشد، ارث به خواهر و برادران تنی خود می‌رسد.

برادران و خواهران ابی (پدری) یا امی (مادری): در صورتی که متوفی خواهر برادر تنی نداشته باشد ارث به خواهر برداران ابی یا امی می‌رسد.

یکی از موارد مهم در تقسیم ارث بین خواهر و برادران این موضوع است که سهم‌الارث برادران ۲ برابر خواهران است. این موضوع توسط قانون بنا شده و حق اعتراضی جای نمی‌گذارد، مگر به این دلیل که بیش از سهم خود ارث را برداشته باشند.

میزان سهم الارث اولاد اولاد (نوه)

آنچه مسلم است این است که اولاد اولاد (نوه) در طبقه اول قرار دارد ولی در صورتی ارث می‌برد که متوفی فرزندی نداشته باشد. در این صورت اولاد اولاد (نوه) قائم مقام اولاد می‌شود و با هر یک از ابوین (پدر و مادری) که زنده باشد ارث می‌برد.اولاد (فرزند) پسر یعنی فرزندان پسر متوفی دو برابر اولاد فرزندان دختر متوفی ارث می‌برند. حتی اگر اولاد اولاد متوفی پسر باشد اگر به واسطه مادر با متوفی قرابت پیدا کرده نصف نوه‌ای که از پدر با متوفی قرابت پیدا کرده ارث خواهد برد. اما در میان خودشان وقتی به قائم مقامی از پدر و مادر خود ارث بردند، پسران قائم مقام دو برابر دختران قائم مقام ارث می‌برند.

اعتماد آنلاین