با کودکان در اربعین؛ چالش‌ها و راهکارها

محمدعلی عامریان، روانشناس کودک و پژوهشگر از آرزوی مشترک همه والدین ایرانی حرف می‌زند: «این آرزوی همه والدین است که فرزندانشان در این مسیر حضور داشته باشند. مسیر پیاده‌روی اربعین با همه برکات و خیرهای بی حد و مرزش. همه آرزو دارند در این حماسه حاضر شوند. اما به مسئله سفر خانوادگی اربعین نه احساسی و حتی معنوی بلکه باید واقع‌بینانه نگاه کنیم تا مقدمات خوبی برای سفر فراهم کنیم.»

در سفر اول بچه‌ها را همراه خود نبرید

عامریان با بیان این نکته که سفر اربعین لحظات پیش‌بینی نشده زیادی دارد، به پدرهایی که سفر اولشان است اربعین می‌روند، توصیه می‌کند سفر اول بهتر است فرزندانشان را همراه خود نبرند یا حداقل با یک آدم باتجربه همراه شوند. این‌طوری دیرتر با مشکلات درگیر می‌شوند.

بسیاری از چالش‌هایی که در لحظه وقوع می‌تواند آرامش ما را از بین ببرد، با آمادگی فکری خنثی می‌شود. انگار که ذهن ما به طور طبیعی شروع می‌کند به یادآوری اینکه « آره من می‌دونستم قراره این‌جوری بشه و فکرشو کردم که چیکار کنم» محمدعلی عامریان، با اشاره به بچه‌های گرمایی و گرمای بالای ۵۰ درجه، یک آمادگی خوب به ذهن والدین می‌دهد تا اگر کودک شب در موکب شروع به بی‌قراری کرد یا با قطعی برق شروع به گریه کرد، یادشان بیاید طبیعی است بچه‌های گرمایی در این سفر اذیت شوند. کودکانی که از نوزادی یک پتوی نازک را هم تحمل نمی‌کنند، در گرمای اربعین حتماً آزرده خاطر می‌شوند. یک پنکه اسباب‌بازی کوچک یا وسایلی مثل این می‌تواند مشکل والدین را حل کند. لباس‌های خنک نخی و جنس موسلین هم گزینه خوبی برای بچه‌های گرمایی است.

موکب رفتن با بچه‌ها می‌چسبد

مادرها خوب می‌دانند که فرزندانشان از کدام دسته‌اند؟! دسته کوآلاهایی که همیشه توی بغل یا دست‌وبال مادرشان می‌چرخند و حتی یک‌لحظه هم تحمل دوری از مادرشان را ندارند یا دسته بچه آهوان تر و فرزی که به‌راحتی از مادر دور می‌شوند و برای خودشان جست‌وخیز می‌کنند. محمدعلی عامریان، اضطراب جدایی را عامل بسیار مهمی در سفر اربعین می‌داند و در سفری مثل اربعین که ازدحام جمعیت و گم‌شدن های چند لحظه‌ای ممکن است اتفاق بیفتد، آماده کردن کودک را پیش‌نیاز می‌داند. او با یک راهکار به خانواده‌ها کمک کرده است: «بهتر است پیش از سفر بچه را برای دقایقی پیش مادربزرگ‌ و پدربزرگ‌ها بگذاریم. کم‌کم این دقایق و دفعات را بیشتر کنیم تا اگر کودک در موکب ۵ دقیقه مادرش را ندید، نگران نشود. حتماً حواستان باشد که اضطراب جدایی این مدل کودکان نباید بدتر شود چراکه خاطره بدی در ذهنشان به وجود می‌آید و ایجاد ناامنی می‌کند.»

اربعین‌های شلوغ و زندگی‌های آرام و بدون چالش

محیط زندگی بیشتر بچه‌های این دوره زمانه خیلی آرام و بدون چالش است. اگر از مهمانی‌های عید و یلدا بگذریم، در طول کل سال شاید خیلی جای خاصی نروند و بیشتر اوقات در اتاق و محیط ایزوله خودشان مشغول باشند. محمدعلی عامریان با اشاره به سبک زندگی‌ کودکان امروزی، از یک اتفاق جدید در دل اربعین خبر می‌دهد. اتفاقی که والدین کمتر آن را می‌بینند. بچه‌های ما که محیط آرامی را تجربه کرده‌اند، ناگهان خودشان را وسط ازدحام جمعیت مسیر پیاده‌روی اربعین می‌بینند. محمدعلی عامریان با خنده اشاره‌ای به بلندگوهای عراقی می‌کند و می‌گوید: «اینها هرقدر بتوانند صدا را بلند می‌کنند. بچه‌های ما عادت ندارند. اصلاً فرهنگ‌ها متفاوت است.»

دوربین شما کدام طرف است؟!

پس وقتی همراه بچه‌های آرام خودمان به سفر اربعین می‌رویم، باید به یاد داشته باشیم طبیعی است که بچه‌ها حوصله شان سر برود و ما را هم کلافه کنند، کلافگی که اغلب هم نمی‌توانیم به هم‌سفرانمان توضیح دهیم. اما در نهایت ما باید سعی کنیم با مدیریت این شرایط به آنها آرامش دهیم. در واقع همه این آمادگی‌ها برای ذهن والدین است. برای اینکه بتوانید از چشم بچه‌ها به سفر اربعین نگاه کنید.

بچه‌های منظمی که به یک سفر پرچالش می‌روند!

صبحانه سر موقع بچه‌ها، غذای خوب، ناهار خوشمزه و روتین خواب جزو سبک زندگی ما ایرانی‌هاست. در بیشتر خانواده‌ها یک نظم نسبی برقرار است. حالا که تصمیم گرفته‌ایم بچه‌ها را به سفر اربعین ببریم، این نظم نسبی قرار است از بین برود. بخشی را احتمالاً بتوانید کنترل کنید اما از یک جایی به بعد واقعاً دست شما نیست. روتین‌ها قرار است نامنظم شوند و ما هم خوشحالیم که سالی یکبار همه خوشی و راحتی‌مان را فدای امام حسین(ع) می‌کنیم، اما کودکان متوجه علت کلافگی خودشان نمی‌شوند. آنها نمی‌فهمند که خواب مرتبی نداشته‌اند و حالا به خاطر دیدن پرچم یک موکب یا گرفتن یک خوراکی از صف طولانی موکب دیگری بهانه می‌گیرند.

محمدعلی عامریان، با بیان اینکه اربعین غیر قابل پیش بینی‌ترین سفر دنیاست و حتی غیرقابل‌تغییر، پیشنهاد می‌کند پدر و مادرها به هویت سفرشان فکر کنند. او می‌گوید: «وقتی قرار است با بچه‌ها سفر کنیم دیگر این سفر یک تغییر هویتی محسوب می‌شود. دیگر شما برای غذا، اسکان و خواب نیست که توقف می‌کنید، بلکه بابت دیدن یک گنجشک، بازی‌کردن یا حتی گرفتن یک خوراکی خاص است که می‌ایستید.» در نتیجه با این اوصاف که روتین‌ها نامنظم شده و بچه‌ها هم رئیس سفرند، آرامش نسبی فرزندان باید اولویت والدین باشد.

عدم تاب‌‌آوری،؛ چرا و‌ چطور؟!

تاب‌آوری مهم‌ترین کلیدواژه سفر اربعین است. برای بزرگ‌ترهایش هم مهم است چه برسد به کوچک‌ها. اما محمدعلی عامریان می‌گوید این چیزی نیست که ده‌روزه و یا در یک هفته اربعین آن را تجربه کنیم و این سبک زندگی ماست که دارد به این عدم تاب‌آوری دامن می‌زند. بچه ما تا می‌گوید آب! سریع دستش می‌دهیم، تا می‌گوید گرسنه‌ام، چیزی تهیه می‌کنیم. فرزندان ما عادت کرده‌اند هر چیزی که می‌خواهند به سرعت فراهم بشود. حالا اربعین این قضیه را به چالش می‌کشد. آیا کودکان ما آماده‌اند؟ ما هم در برابر بی‌حوصلگی و کلافگی آن‌ها آماده‌ایم؟ عامریان توصیه می‌کند تاب‌آوری را ذره‌ذره مثل پاشیدن عطر توی خانه و در خانواده تقویت کنید. با کارهای کوچک و گام‌های چسبیده به هم مثل اینکه وقتی بچه همان آب را می‌خواهد یک‌قدری دیرتر بدهید دستش و کم‌کم تاب‌آوری را در سبک زندگی خانواده نهادینه کنید.

در نهایت فراموش نکنید که بچه‌ها قرار نیست ناگهان تغییر کنند و در سفر اربعین به بچه‌های صبوری تبدیل شوند، اما بی شک «صبوری» بی‌قید و شرط در برابر همه مشکلات فرزند داری، فضیلت بی‌نظیر والدین اربعینی است. این جمله‌ای است که عامریان در آخر صحبتش می‌گوید و انگار یک پیشانی‌بند سبزرنگ دست همه ما می‌دهد که به کوله‌های مشکی اربعینمان سنجاق کنیم و بسم‌الله بگوییم.

خبرگزاری فارس