استثمار زنان در عصر نوین

خانم زینب رحیمی تالارپشتی، فارغ‌التحصیل رشته فقه و اصول سطح سه حوزه علمیه خواهران و دانشجوی دکتری «مطالعات زن و خانواده» در یادداشتی به موضوع «استثمار زنان در عرصه نوین» اشاره کرده و نوشت:

یک روز مد باربی، روز دیگر تزریق فلان و بهمان، و روز بعد اسکینی؛ آخرین نسخه‌ای که به عنوان ایده‌آل جسمی معرفی می‌شود. یک روز معصومیت چهره، یک روز عمل‌های زیبایی متنوع و در نهایت درخواست نچرال.

چه کسی تعیین می‌کند که دیروز، امروز و فردا چه سبک و فرمی مد باشد؟ آیا کسی متوجه شده است که چرا این همه تغییرات رنگارنگ برای زنان و دختران طراحی می‌شود؟

پاسخ به این پرسش، استثمار است. انسان ذاتاً تنوع‌طلب است؛ تاریخ مَنّ و سَلوا نشان می‌دهد که حتی غذایی که از بهشت نازل شده را پس می‌زند.

معادله استثمار می‌گوید که در بهره‌برداری، کارفرما تعیین می‌کند کارگر چگونه منافع را تأمین کند؛ هنر جنگ شناختی این است که کارفرما و کارگر مورد استثمار شناسایی نشوند؛ اما کارگر به طور خودخواسته و داوطلبانه اقدام به تأمین منافع می‌کند. جنگ شناختی این قابلیت را دارد که معادله را طوری تغییر دهد که زنان این قصه گمان کنند برنده میدان هستند؛ میدانی که به جای ظهور و بروز توانمندی‌های زنانه، عرصه‌ای برای رقابت و عرضه میان زنان و دختران بر سر مطلوبیت بیشتر شده است؛ هر چه خواستنی‌تر، پیروزتر.

حالا سؤال اینجاست: مطلوب‌تر برای چه کسانی؟ این رقابت در جنس زن، منافع چه کسانی را تأمین می‌کند؟ این داستان برای کسانی که تاریخ غرب را مطالعه کرده‌اند، آشناست؛ اما باز هم تکرار می‌شود. طراحان استثمار به غفلت تاریخی انسان‌ها تکیه کرده‌اند. همان‌طور که در قاره‌ای دیگر، زنان دوره رنسانس با شعار برابری زن و مرد، برای دستیابی به نیروی کار ارزان، به فراموشی سپردند و در عرصه جسم و تأمین امیال به ابزارهای ارزان قیمتی تبدیل شدند؛ این بار با شعار حق دیده شدن زیبایی‌های یک زن.

و اکنون سؤال جدید: دلالان این استثمار چه کسانی هستند؟ ابزارشان چیست؟ با کمی جست‌وجو در فضای مجازی، حقایق جالبی نمایان می‌شود؛ جمع زیادی از بلاگرها، ولاگرها، اینفلوئنسرها، فیلمسازان و نویسندگان، به‌عنوان سربازان استثمار به کار گمارده شده‌اند تا با ترویج فرهنگ مصرف‌گرایی، خودنمایی و تضعیف حیا، بازار ارزانی برای امیال تنوع‌طلبی صاحبان و کاسبان استثمار فراهم کنند. در این میان، نشان سرباز برگزیده به حجاب استایل‌ها تعلق می‌گیرد که بانوان با حیا و دین‌داری را به میدان می‌آورند که از جنگ شناختی حریفان خود در امان مانده‌اند.

در نهایت باید به یاد داشته باشیم که پیروز میدان، آن‌ها نیستند که در عرصه عرضه باقی مانده‌اند؛ پیروز واقعی بانوانی هستند که با حفظ حیا و جایگاه خود، به عرصه توانمندی‌های زنانه قدم گذاشته‌اند و معادلات را به هم زده‌اند؛ همان‌ها که در زمینه‌های مختلف برجسته‌اند و حرف‌های زیادی برای گفتن دارند. استثمارستیزی، رسم زنان ایرانی است که تعالیم اسلامی از آنان اسطوره‌های تاریخ‌ساز ساخته است. تکرار اشتباهات تاریخی در شأن بانوی باشرف و بااستعداد ایرانی نیست.

خبرگزاری حوزه