از تئوری تا عمل؛ بررسی راهکارهای زیست عفیفانه در کتاب مسئله عفاف

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی جهان‌بانو، نشست تخصصی «راهکارهای ترویج زیست عفیفانه» روز شنبه ۵ مهرماه، ساعت ۱۶ تا ۱۸، در مرکز مطالعات تسنیم قم، ساختمان شهرک قدس برگزار شد. این برنامه که دومین نشست قرارگاه بانوان رسانه‌ای و چهارمین دورهمی نویسندگان ویژه خواهران بود، با حضور حجت‌الاسلام دکتر مهدی شجریان، پژوهشگران و نویسندگان حوزوی و اعضای تحریریه رحابانو و بانو مجتهده امین برگزار شد.

در ابتدای نشست، حجت‌الاسلام شجریان ضمن تقدیر از برگزارکنندگان جلسه، به اهمیت بررسی نظری و پژوهشی مسئله عفاف و حجاب اشاره کرد و بیان داشت که بدون حل چالش‌های نظری، اقدامات عملی در این زمینه به نتیجه مطلوب نمی‌رسند.

وی یکی از مهم‌ترین چالش‌ها را یکسان‌انگاری «حجاب» و «عفاف» دانست و تاکید کرد که مرزبندی دقیق میان این دو، از پیامدهای منفی و اشتباهات رایج در مواجهه با مخاطبان جلوگیری می‌کند. ایشان افزود: عفاف یک فضیلت اخلاقی درونی و کیفی است، در حالی که حجاب یک تکلیف فقهی و بیرونی با استثناهای متعدد است.

تمایز حجاب و عفاف

دکتر شجریان هفت تمایز اصلی میان حجاب و عفاف را مطرح کرد که مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر است:

۱٫ ماهیت:

_عفاف فضیلتی اخلاقی و درونی است.

_حجاب تکلیفی فقهی و رفتاری بیرونی است.

۲٫ دایره مکلفان:

_عفاف برای همه استثناپذیر نیست.

_حجاب استثناهای فراوانی دارد، از جمله برای محارم نسبی، سببی، رضاعی و موارد خاص دیگر.

وی با اشاره به استثنائات فقهی، نمونه‌هایی ارائه کرد که نگاه سنتی به حجاب را تعدیل می‌کند:

_کنیزان در جامعه آن روز شاغل بودند و پوشش کامل بر آنان مشقت‌آور بود.

_زنان ازکارافتاده و غیرمسلمان که برخی پوشش‌های آنان واجب نبود.

_مراسم خواستگاری که فقها اجازه نگاه گسترده‌تر به زینت زنان را داده‌اند، مشروط به نداشتن قصد لذت جنسی.

_مردانی که در حاشیه‌اند و میل جنسی ندارند.

وی همچنین تأکید کرد که حجاب یک حکم کمی و قابل مدیریت است، در حالی که عفاف کیفی و اخلاقی است و می‌تواند در جوامع مختلف، تفسیری نسبتاً متفاوت داشته باشد.

اهمیت نگاه همدلانه

دکتر شجریان ضمن بیان تجربه‌ای از تعامل با دانشجویان کم‌حجاب، گفت: مخاطب تشنه گفت‌وگوست، اما باید با او همدلانه سخن گفت و بدون متهم کردن او به بی‌عفتی، پیام عبادی و اخلاقی حجاب را منتقل کرد.

وی افزود: وقتی مرزبندی میان حجاب و عفاف رعایت شود، هم می‌توان از حجاب دفاع کرد و هم امکان گفت‌وگو با جامعه فراهم می‌شود. حجاب و عفاف دو مقوله متفاوت‌اند؛ حجاب تکلیف فقهی بیرونی و عفاف ارزش اخلاقی درونی است.

در پایان نشست، استاد شجریان با اشاره به اهمیت زبان مشترک در تبیین ارزش‌های دینی گفت: عفاف فضیلتی اخلاقی و درونی است و همه مکلف به رعایت آن‌اند، اما حجاب تکلیفی فقهی است که با رعایت مرزها و استثناهای آن می‌توان هم از آن دفاع کرد و هم به گفت‌وگو با جامعه پرداخت.

گفتنی است، این نشست نمونه‌ای از تعامل علمی و پژوهشی میان حوزویان و فعالان رسانه‌ای بانوان بود و زمینه‌ساز بحث‌های آینده در حوزه زیست عفیفانه و حجاب خواهد بود.

گزارشگر: مهتا صانعی