جایگاه اجتماعی زن در نگاه محمدرضا پهلوی

با مروری بر مستندات و واقعیات تاریخی بهتر می‌توان به سیمای حقیقی شاه و سیستم تمامیت‌خواهی رسید که نه تنها دادخواه جامعه زنان نبودند بلکه زن را فاقد هرگونه کارایی برای اخذ تصمیم‌گیری در زندگی می‌دانستند.

آثار هنری همواره جهانی را بر ما آشکار می‌کنند، آن‌ها بیشتر از هر امر دیگر «روح دوران» را بازنمایی می‌کنند. طی دهه اخیر رویکرد دوران پهلوی و وضعیت حاکم بر آن دوران، محل مناقشه بوده است، رجوع به آثار هنری و مستندها در این زمینه می‌تواند روشنگری کند.

آنها که اطلاعات چندانی ندارند و اندیشه و آگاهیشان را فضای مجازی و رسانه‌هایی چون اینستاگرام ساخته است به اشتباه گمان می‌کنند در سال‌های قبل از انقلاب ایران مرکز دمکراسی و خوشبختی بوده است. آن‌ها غافل از این موضوع هستند که در آن دوران استبداد تا سرحد ممکن، جریان غالب بود و «زنان» جامعه شرایط بسیاری سختی را تجربه می‌کردند. یک بررسی ساده در حوزه فرهنگ، هنر و ادبیات نشان می‌دهد که؛ در واقع در سال‌های بعد از نقلاب است که زنان ایرانی مرحله اجتماعی شدن را تجربه می‌کنند و می‌توانند قله‌های پیشرفت را طی کنند.

*وقتی پرده می‌افتد/ مستندی که نگاه محمدرضا پهلوی به زنان را آشکار می‌کند

در تحلیل نهایی چهره بزک‌کرده خاندان پهلوی نزد برخی افراد موجب ایجاد انگاره‌هایی مبنی بر دموکراتیک‌ بودن و رعایت عدالت جنسیتی توسط دستگاه حاکمیت و شخص محمدرضا شاه شده است.

اما با مروری بر مستندات و واقعیات تاریخی بهتر می‌توان به سیمای حقیقی شاه و سیستم تمامیت‌خواهی رسید که نه تنها دادخواه جامعه زنان نبودند بلکه زن را فاقد هرگونه کارایی برای اخذ تصمیم‌گیری در زندگی می‌دانستند.

در گفت‌و‌گوی شاه با یکی از خبرنگاران خارجی و در حالی که فرح؛ همسرش او را در برابر دوربین پرسشگر همراهی می‌کند، وقتی محمّدرضا در برابر چالش سوالات خبرنگار قرار می‌گیرد، چاره‌ای جز بیان دیدگاه واقعی خود نمی‌بیند.

نگاهی ضد زن که حتی ماهیت سیاسی همسرش را نشانه می‌گیرد و در مورد حکمرانی احتمالی فرح می‌گوید: «نمی‌دانم در شرایط بحرانی چه واکنشی نشان خواهد داد!»

بخشی از مستند «در برابر طوفان» و «پس از طوفان» به کارگردانی مهدی نقویان.