داستان عروسک‌های محلی که ملی شدند

پروژه ترسیب کربن از جمله پروژه‌های موفقی بود که به توانمندسازی و ماندگاری مردم در روستاها برای حفظ محیط زیست کمک کرد. در این راستا سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری در سال‌های اخیر حرکت‌هایی را در راستای محرومیت‌زدایی و جلوگیری از مهاجرت مردم روستایی در دستور کار قرار داده است.

یکی از وجوه محرومیت‌زدایی، توجه به توانمندی‌هایی است که در جامعه وجود دارد؛ توانمندی‌هایی که در قلب روستاهای دورافتاده است و شاید چندان مورد توجه قرار نگرفته در صورتی که اگر دیده شود می‌تواند منبع مهم گردشگری باشد و اقتصاد روستا را متحول کند. آمنه سیاری دختر کارآفرینی است که در روستاهای محروم برای نجات از افزایش بی رویه مهاجرت تلاش کرده و کاری کرده تا زنان توانمندی دست‌های خود را بشناسند و سپس موزه‌ای از محصولات روستاییان را در مرکز استان بنا کرده است.

آمنه سیاری، مدیر موزه عروسک‌های خراسان‌جنوبی اظهار کرد: موزه عروسک‌ها از سال ۹۶ در خانه تاریخی خانم رباب فروتنی مربوط به دوران قاجار در بافت تاریخی بیرجند افتتاح شده است.

وی با بیان اینکه موزه عروسک دستاورد بانوان روستایی است که هرکدام از این عروسک‌ها گویای فرهنگ، نوع رسوم و مهارت ساخت روستاهای مختلف، روستاهای استان و دیگر مناطق کشور هستند، تصریح کرد: عروسک‌ها سفیران فرهنگی هستند که هرکدام نوع پوشش و فرهنگ و آداب و رسوم را معرفی می‌کنند.

سفیران فرهنگی که نشان‌دار شدند

مدیر موزه عروسک‌های خراسان‌جنوبی با بیان اینکه موزه عروسک در پنج سالن فعال است، تصریح کرد: اولین سالن مربوط به عروسک‌های شهرستان‌های سربیشه، سرایان، زیرکوه و نهبندان است؛ سالن بعدی عروسک‌های روستای تاجمیر است.

سیاری ادامه داد: روستای تاجمیر اولین روستای عروسک‌ساز ایران است که سعی کرده‌ایم به مردم‌شناسی این روستا بپردازیم، افزود: بانوان این روستا متعهدانه، داوطلبانه و هنرمندانه عروسک می‌سازند که نه تنها جنبه اقتصادی برای آنان دارند بلکه کمکی به بازآفرینی و احیای فرهنگ روستایی، حفظ محیط زیست و منابع طبیعی، ورود گردشگران و مهاجرت معکوس نیز کرده است.

وی با اشاره به اینکه سالن بعدی عروسک‌های استان‌های ایران است که مهمان موزه عروسک‌ها هستند، تصریح کرد: این استانها شامل؛ گلستان، آذربایجان شرقی، اصفهان، مرکزی، سیستان و بلوچستان و استان‌های دیگر است.

این کارآفرین با بیان اینکه این عروسک‌ها با نام سازنده و مهارت ساخت و باورهای مردم در موزه عروسک‌ها نشان داده می‌شود، اظهار کرد: سالن بعدی محل ارائه عروسک‌های چوبی اقوام ایران است که بدنه این عروسک‌ها از چوب ساخته شده و گویایی از نوع فرهنگ و پوشش مردم است.

سیاری با اشاره به اینکه سالن دیگر فرهنگ موزه است و مجسمه مشاهیر استان را نشان می‌دهد، افزود: در این سالن کتاب مجسمه‌ها و داستان‌های حماسی و شاهنامه به نمایش گذاشته شده است و در انتها مهم‌ترین هنر بانوان محلی خراسان‌جنوبی بخش قالی، گلیم و فرش‌های منطقه در معرض دید مردم گذاشته شده است و این یک هنر متعالی است چراکه بانوان روستایی با تخیل خود و بدون نقشه قالی می‌بافند.

وی یادآور شد: سازندگان عروسک‌های بومی، بر این باورند که خالق تمام مخلوقات خداوند است و ما نمی‌توانیم در خلقت خداوند دخل و تصرف کنیم؛ به همین دلیل چهره برخی از عروسک‌ها تنها یک دکمه است؛ این عروسک در کاخ سعدآباد در سال ۹۳ رونمایی شد؛ برای اولین بار در میراث معنوی کشور ثبت شد.

آرزوی بین‌المللی کردن عروسک‌ها 

این کارآفرین با بیان اینکه این عروسک‌ها در راستای اجرای پروژه بین‌المللی ترسیب کربن احیا شد، افزود: یکی از اهداف پروژه ترسیب کربن که با همکاری سازمان ملل و اداره کل منابع طبیعی استان شکل گرفت، ایجاد شغل و توانمندسازی مردم روستا است که یکی از این حوزه‌های اشتغالزایی، عروسک‌سازی است.

تسهیل‌گر پروژه ترسیب‌کربن در خراسان‌‌جنوبی با بیان اینکه در سال ۹۲ برای جامعه روستایی در حوزه‌های صنایع دستی عروسک‌های بومی، گلیم بافی، دام‌های پشمی و منگله بافی، شاخص تعریف کردیم، یادآور شد: تلاش کردیم زنان روستایی را از توانمندی خود آگاه کرده و کاری کردیم تا بدانند چه دست‌های هنرآفرینی دارند.

سیاری یادآور شد: توانمندسازی کامل زنان روستایی و توجه بین‌المللی به روستاهای خراسان‌جنوبی از آرزوهای من است و امیدواریم بتوانیم این بخش گردشگری را که محورش تلاش و فعالیت جامعه روستایی است را هرچه بیشتر فعال کنیم.

اگر بخواهیم گردشگری ارتقا یابد ابتدا باید به توانمندی‌ها توجه کرده و دستاوردهای جامعه محلی را پررنگ‌تر کنیم و این جز با باور ظرفیت‌ها امکان‌پذیر نخواهد شد