مادری به رسم خانم توحیدی / کودکان هوش مرزی شاگرد اول شدند

خانم توحیدی برای کودکانی خاص مادری می‌کند. او به مراکز نگهداری کودکان بی‌سرپرست سر می‌زند و به کودکان ٩٠ – ٨٠ (هوش مرزی) که دیگران آنها را عقب افتاده ذهنی می‌دانند، کمک می‌کند تا از همسالان عادی خود موفق‌تر شوند.

همه‌چیز از جشن تکلیف دخترش شروع شد. او دلش می‌خواست میهمانان جشن تکلیف دخترش میهمانانی ویژه باشند و تصمیم گرفت از کودکان بی‌سرپرست خیریه‌ای دعوت کند تا در این جشن شرکت کنند. در میان کودکان معصومی که آن روز میهمان خانواده توحیدی بودند، کودکانی وجود داشت که مهربانی مربیان پرمشغله، جای خالی مادر را برایشان پر نکرده بود. آنها آنقدر زبر و زرنگ نبودند که به تنهایی گلیمشان را از آب بیرون بکشند و به مادری دلسوز نیاز داشتند که هر روز وقتی از مدرسه برمی گردند، کنار آنها بنشیند، دفتر مشق و ریاضی و دیکته و نقاشی آنها را یکی‌یکی ورق بزند، برای ٢٠ گرفتن‌شان ذوق کند و اشکالات درسی‌شان را با صبوری برایشان توضیح دهد.

آن روز جشن تکلیف دختر خانم توحیدی به کلاس درس تبدیل شد و فردای آن روز، میهمانان ویژه خانم توحیدی، زرنگ‌ترین و حاضرجواب‌ترین شاگردان کلاس‌شان بودند. « فرح توحیدی» (هجری) آن روز متوجه شد این کودکان بر خلاف تصور مربیان و معلمان خود، عقب‌مانده ذهنی نیستند و برای موفق شدن فقط به مهر مادری نیاز دارند. او از دیدن برق شادی در چشمان میهمانان کوچکش احساس قشنگی را تجربه کرده بود و تصمیم گرفت برای تکرار این حس، به همه خیریه‌های کوچک و بزرگ شهر سر بزند، بچه‌های بی‌سرپرستی را که در درس و مشق خود از همکلاسی‌های خود عقب‌مانده‌اند، شناسایی و به آنها کمک کند تا شاگرد زرنگ شوند.

مهرشاد نمی‌توانست صحبت کند ولی نقال شد

از روز برگزاری جشن تکلیف دختر خانم توحیدی ٢١سال گذشته و توحیدی علاوه بر دختر و پسر دوقلوی ٣٠ساله‌اش، فرزندانی دارد که به دنیا نیاورده، اما برایشان مادری کرده است. «مهرشاد» یکی از این کودکان است که نمی‌توانست صحبت کند و مربیان بهزیستی قصد داشتند او را در مدارس استثنایی ثبت‌نام کنند، اما توحیدی آنقدر برایش شعر و قصه خواند و حروف الفبا و ضرب و تقسیم یادش داد که دوره متوسطه را با معدل بالا در مدارس عادی گذراند و نفر اول نقالی مراکز بهزیستی کشور شد. «طه» فرزند دیگر توحیدی است که قرار بود کنار کودکان عقب افتاده ذهنی درس بخواند، ولی حالا جزو دانش‌آموزان برتر مدارس عادی است. توحیدی درباره کودکان هوش مرزی می‌گوید : «بهره هوشی کودکان هوش مرزی، در مرز دانش‌آموزان عادی و عقب‌مانده ذهنی قرار دارد و اگر به آنها کمک شود، می‌توانند جزو دانش‌آموزان تیزهوش و موفق قرار بگیرند. »

نتوانستم از بچه‌ها دل بکنم

او درمان بیماری لاعلاج خود را نتیجه دعای خیر این کودکان می‌داند و تعریف می‌کند : «چند سال پیش برای کمک به هزینه‌های زندگی ۲خواهر و برادر هوش مرزی یتیم و مهاجر، گل سر و کش مو درست می‌کردم و در یک آرایشگاه خیلی کوچک می‌فروختم. به لطف خدا فروش این وسایل برکت و درآمدی باورنکردنی داشت، اما همین که بچه‌ها به آلمان رفتند، آرایشگاه تعطیل شد. »

توحیدی وقتی به دعوت برادرش قصد مهاجرت به اسپانیا داشت، نتوانست دوری این کودکان را تاب بیاورد و در ایران ماند. او می‌گوید : «خواهران و برادرانم خارج از کشور زندگی می‌کنند، ولی من هدف زندگی‌ام را در خدمت به بچه‌های بی‌سرپرست و کم‌توان کشورم پیدا کردم و نمی‌توانم از آنها دور شوم. » در طول مدتی که توحیدی با مراکز مختلف بهزیستی همکاری کرده، توانسته توانایی‌ها و ویژگی‌های خاص کودکان هوش مرزی را به دیگران بشناساند. او آرزو دارد بتواند برای خیریه‌ای که با کمک چند خیر دیگر برای کمک به کودکان بی‌سرپرست هوش مرزی راه انداخته، مکانی ثابت و امکاناتی مناسب فراهم کند.

کودکان هوش مرزی عقب افتاده ذهنی نیستند

کودکان هوش مرزی بچه‌هایی با بهره‌هوشی ۹۰‌ – ۸۰ هستند که معمولا در سنین مدرسه به علت قدرت یادگیری پایین، درک نکردن مفاهیم انتزاعی، دامنه محدود اطلاعات عمومی و عدم درک و تعمیم مسائل درسی قادر به رقابت با سایر همکلاسی‌های خود نیستند. این کودکان در یادگیری مطالب بسیار کند بوده و آنها را زود فراموش می‌کنند. از طرفی به علت بهره‌هوشی بالا، قدرت سازگاری با محیط و قدرت تعمیم مناسب، جزو کودکان عقب‌مانده ذهنی قرار نمی‌گیرند.

علائم زیر در شناخت کودک هوش مرزی به ما کمک می‌کند :

نداشتن قدرت توجه و تمرکز، مهم‌ترین ویژگی کودکان هوش مرزی است.

ناتوانی در انجام حرکات هماهنگ و تعادلی مثل لی‌لی کردن، جفت پا پریدن، روی زانو ایستادن و راه رفتن، سینه‌خیز کردن، پرتاب توپ و نداشتن توانایی انجام حرکات ظریف مثل به دست گرفتن مداد به شکل صحیح، گره زدن‌بند کفش یا روسری و نداشتن توانایی قیچی کردن و چسباندن کاغذ، از دیگر ویژگی‌های این کودکان به شمار می‌آید.

کودکان هوش مرزی در تعمیم مسائل شناختی مانند تعمیم و درک مسائل انتزاعی با مشکل روبه‌رو می‌شوند و دامنه اطلاعات عمومی محدودی دارند. ضعف در مهارت‌های درکی‌ حرکتی و تشخیص محرک‌های شنوایی، بینایی، چشایی و لامسه، نداشتن تصویر ذهنی از خود یا محیط اطراف مشکلات زیادی را برای این کودکان به وجود می‌آورد.

میزان شناخت این کودکان معمولا پایین‌تر از سن عقلی آنهاست. داشتن اختلالات رفتاری از ویژگی‌های این گروه از کودکان است.

کودکان هوش مرزی در انجام فعالیت‌های روزمره مثل حمام کردن، مسواک زدن، لباس پوشیدن، مرتب کردن رختخواب، خرید و… مهارت ندارند. مشکلات خاص گفتاری در مسیر درمان و آموزش کودکان هوش مرزی سد بزرگی به حساب می‌آید. رفتارهای خاص کودکان هوش مرزی به یکی از اشکال اضطراب و گوشه‌گیری، رفتارهای ضد اجتماعی، رفتارهای نابهنجار و نابجا، بی‌نظمی و خشونت و لجبازی خودنمایی می‌کند. این کودکان برخلاف کودکان عقب‌مانده ذهنی درمان‌پذیر هستند و اگر آنها را بشناسیم و شرایط‌شان را بپذیریم، می‌توانند مانند کودکان معمولی زندگی شاد و موفقی داشته باشند.

ثبت‌نام این کودکان در مدارس خاص کودکان هوش مرزی سبب کاهش مشکلات آنها در زمینه‌های مختلف می‌شود. محتوای دروس در این مدارس، همانند مدارس عادی است و فقط روش تدریس مطابق با توانایی کودک است.