افزایش بی‌سابقه مهاجرت زنان تنها به اروپا؛ مرگبارترین سال مهاجرت در تاریخ آمارها

افزایش شمار زنان مهاجری که در مسیر اروپا جان خود را از دست می‌دهند، نشانه‌ای از شکست سیاست‌های بازدارنده این قاره است؛ سیاست‌هایی که به‌جای حمایت، آنان را در دام قاچاق انسان و خطرهای مرگبار گرفتار کرده‌اند. این روند، تناقض تلخ مدنیت غربی را آشکار می‌کند؛ جایی که از حقوق زنان دم می‌زند، اما در عمل پناه و امنیتشان را سلب می‌کند.

گزارش‌های تازه نهادهای بین‌المللی نشان می‌دهد الگوی مهاجرت به اروپا در حال تغییر است؛ زنانی که به‌تنهایی از مسیرهای خطرناک مدیترانه و بالکان راهی ایتالیا می‌شوند، بیش از گذشته در معرض مرگ، خشونت جنسی و بهره‌کشی سیستماتیک قرار دارند؛ روندی نگران‌کننده که سال ۲۰۲۴ را به مرگبارترین سال مهاجرت در تاریخ ثبت آمار تبدیل کرده است.

«ایرینی کونتوگیانیس» از کمیته بین‌المللی نجات در ایتالیا می‌گوید: «ما شاهد افزایش چشمگیر زنانی هستیم که به‌تنهایی و بدون همراه، هم از مسیر مدیترانه و هم از مسیر بالکان سفر می‌کنند.»

بر اساس گزارش این کمیته، در سال ۲۰۲۴ تعداد زنان مجرد بزرگسال که از مسیر بالکان وارد ایتالیا شده‌اند، نسبت به سال قبل ۲۵۰ درصد افزایش یافته؛ در حالی‌ که رشد مهاجرت خانوادگی تنها ۵۲ درصد بوده است.

هم‌زمان، سازمان بین‌المللی مهاجرت اعلام کرده که سال ۲۰۲۴ با ثبت ۳۴۱۹ مورد مرگ یا ناپدید شدن مهاجران در اروپا، مرگبارترین سال مهاجرت از زمان آغاز ثبت آمار بوده است. این مسیرهای ناامن برای زنان، خطرات مضاعفی به همراه دارد؛ از خشونت جنسی گرفته تا بهره‌کشی و سوء‌استفاده‌های سازمان‌یافته.

اوگوچی دنیلز از سازمان بین‌المللی مهاجرت به بی‌بی‌سی می‌گوید: «تجربه مهاجرت برای زنان متفاوت و اغلب بسیار خطرناک‌تر است. حتی زنانی که گروهی سفر می‌کنند، حفاظت دائمی ندارند و در معرض سوء‌استفاده قاچاقچیان، واسطه‌ها و حتی دیگر مهاجران قرار می‌گیرند.»

بسیاری از زنان با آگاهی از این تهدیدها پا در مسیر مهاجرت می‌گذارند؛ به‌گونه‌ای که برخی از آن‌ها برای جلوگیری از پیامدهای تجاوز احتمالی، پیشاپیش از روش‌های پیشگیری از بارداری استفاده می‌کنند.

هرچند تمام مهاجران ناچار به پرداخت پول به شبکه‌های قاچاق هستند، اما به گفته هرمین گبدو از شبکه ضدقاچاق «استلا پولاره»، زنان اغلب مجبور می‌شوند علاوه بر پرداخت مالی، تن به رابطه جنسی اجباری نیز بدهند.

گبدو در شهر بندری تریسته در شمال‌شرق ایتالیا به زنان مهاجر کمک می‌کند؛ شهری که سال‌ها به‌عنوان یکی از دروازه‌های ورود به اتحادیه اروپا برای مهاجران بالکانی شناخته می‌شود. بسیاری از مهاجران پس از ورود به ایتالیا، مسیر خود را به سمت آلمان، فرانسه و بریتانیا ادامه می‌دهند.

با این حال، درخواست پناهندگی شمار زیادی از این زنان رد می‌شود؛ چراکه کشورهای مبدأ آن‌ها در فهرست «کشورهای امن» قرار گرفته‌اند.

افزایش مهاجرت زنان تنها، تصویری عریان از تقاطع فقر، ناامنی، سیاست‌های سخت‌گیرانه و شبکه‌های قاچاق انسان در مرزهای اروپا ترسیم می‌کند؛ واقعیتی که نشان می‌دهد بحران مهاجرت، بیش از هر چیز، چهره‌ای زنانه و زخمی به خود گرفته است و همچنان پاسخی انسانی و کارآمد برای آن وجود ندارد.

افزایش بی‌سابقه مهاجرت زنان تنها به اروپا را نمی‌توان صرفاً یک «روند انسانی» یا «تصمیم فردی» دانست؛ این پدیده نشانه‌ای روشن از شکست هم‌زمان دو ساختار است: رویاسازی غربی برای زنان با استفاده از هالیوود و رسانه‌های غربی و ناکارآمدی سیاست‌های مهاجرتی اروپا.

زنانه‌شدن موج مهاجرت، به‌ویژه از مسیرهای پرخطر مدیترانه و بالکان، تنها به فشار اقتصادی و مشکلات اجتماعی در کشورهای مبدا باز نمی گردد بلکه نشان می‌دهد که زنان برای رسیدن به آرزوهای برساخته وارد مخاطراتی می شوند که در کشور مبدا هیچگاه شاید حتی یکی از آنان را تجربه نکنند اما به نوعی به آنان حس ناکافی بودن زندگی در کشورشان را می دهند.

از سوی دیگر، سیاست‌های سخت‌گیرانه اتحادیه اروپا که پس از بحران مهاجرت ۲۰۱۵–۲۰۱۶ با هدف «بازدارندگی» تدوین شد، عملاً به نتایجی معکوس انجامیده است. محدود شدن مسیرهای قانونی، نه‌تنها جریان مهاجرت را متوقف نکرده، بلکه آن را به سمت شبکه‌های قاچاق انسان سوق داده؛ جایی که بدن زنان به بخشی از «هزینه سفر» تبدیل می‌شود و خشونت جنسی به ابزار معامله بدل شده است. متاسفانه همین سخت‌‍گیری‌ها و مشکلات مهاجرات و خطرات آن هم توسط زنانی که دل به جاده زده‌اند نیز برای همجنسان خود احصا و روشن نمی شود.

تناقض عمیق در مواضع رسمی دولت‌های اروپایی نیز بحران را تشدید می‌کند. از یک‌سو، سیاست‌مداران بر ضرورت حمایت از زنان آسیب‌پذیر تأکید دارند و از سوی دیگر عملاً درهای پناهندگی را به روی همان زنان می‌بندند. این رویکرد گزینشی، زنان را در وضعیت تعلیق دائمی میان ناامنی مبدأ و بی‌سرنوشتی مقصد نگه می‌دارد.

در نهایت، آمار مرگبار سال ۲۰۲۴ نشان می‌دهد مهاجرت دیگر صرفاً یک چالش مرزی نیست، بلکه به بحرانی ساختاری و اخلاقی برای اروپا تبدیل شده است؛ بحرانی که در آن، بدن زن مهاجر به خط تماس سیاست، امنیت و اقتصاد سیاه قاچاق انسان بدل شده و بی‌توجهی به این واقعیت، هزینه‌ای انسانی خواهد داشت که هر سال سنگین‌تر می‌شود.

زنان نیوز