حل بحران جمعیت بدون کار فرهنگی و کنشگری مردمی ممکن نیست

به گزارش پایگاه خبری جهان‌بانو، مریم اردبیلی، رئیس مرکز زنان و خانواده شهرداری تهران، در بوت‌کمپ رقابتی «جمعی نو» با اشاره به شرایط نگران‌کننده جمعیتی کشور گفت: با وجود دغدغه‌ها و تأکیدات فراوان در سال‌های اخیر، نتایج اقدامات انجام‌شده در حوزه جمعیت رضایت‌بخش نبوده است و روند کاهش نرخ باروری همچنان ادامه دارد.

وی با بیان اینکه تصویب قانون جوانی جمعیت اقدامی مهم و ضروری بوده است، افزود: تصور حل مسئله جمعیت صرفاً با تصویب قانون، نگاهی خوش‌بینانه و غیرواقعی است. سیاست‌گذاری و مشوق‌های دولتی لازم‌اند، اما به‌تنهایی کافی نیستند و بدون کار فرهنگی، اجتماعی و مردمی به نتیجه مطلوب نخواهند رسید.

اردبیلی با اشاره به آمارهای موجود اظهار کرد: نرخ باروری کشور در سال‌های اخیر حدود ۱.۴۵ بوده و برآوردها نشان می‌دهد این عدد در سال جاری حتی به زیر ۱.۴ نیز رسیده است؛ در حالی که نرخ جایگزینی جمعیت ۲.۱ و نرخ هدف‌گذاری‌شده در قانون ۲.۵ فرزند تعیین شده است.

رئیس مرکز زنان و خانواده شهرداری تهران با تأکید بر نقش کنشگران مردمی در حل مسئله جمعیت گفت: امید اصلی در این حوزه، نه صرفاً قوانین و مصوبات، بلکه حضور کنشگران فعال، آگاه و متعهد در میدان‌های اجتماعی است. بی‌توجهی به ظرفیت عظیم کنشگری مردمی در سال‌های گذشته، یکی از ضعف‌های جدی این حوزه بوده است.

وی افزود: اتصال کامل کنش مردمی به ساختارهای رسمی سیاست‌گذاری، رویکردی آسیب‌زاست و می‌تواند پویایی و اثرگذاری فعالیت‌های اجتماعی را کاهش دهد. کنشگری مردمی باید مستقل، خلاق و متناسب با زیست‌بوم اجتماعی هر منطقه باشد.

اردبیلی با انتقاد از رویکردهای منفی در برخی فعالیت‌های فرهنگی حوزه جمعیت تصریح کرد: تصویرسازی‌های مبتنی بر ترس از آینده و بزرگ‌نمایی پیامدهای منفی کم‌فرزندی، تأثیر مثبتی بر تصمیم مردم برای فرزندآوری ندارد. آنچه اثرگذار است، ارائه تصویری مثبت، امیدبخش و جذاب از خانواده و آینده فرزندآوری است.

وی با تأکید بر لزوم شناخت دقیق مخاطبان گفت: نمی‌توان برای همه اقشار جامعه نسخه‌ای واحد پیچید. برنامه‌های بالا به پایین و یکسان‌سازی‌شده، بدون شناخت جامعه هدف، عملاً اثربخش نخواهند بود و کنشگران محلی باید با هم‌آفرینی و شناخت میدانی وارد عمل شوند.

مشاور شهردار تهران در امور زنان و خانواده همچنین با اشاره به نقش زنان در مسئله جمعیت خاطرنشان کرد: نباید این دوگانه نادرست شکل بگیرد که زنان برای فرزندآوری ناچار به کنار گذاشتن تحصیل، پیشرفت و کنشگری اجتماعی هستند. این نگاه هم به زنان خانه‌دار آسیب می‌زند و هم با الگوی سوم زن مسلمان ایرانی در تعارض است.

وی در پایان تأکید کرد: زنان ایرانی می‌توانند هم‌زمان مادر باشند و مسیر رشد فردی و اجتماعی خود را ادامه دهند و اصلاح انگاره‌های غلط درباره فرزندآوری و مادری، یکی از کلیدهای اصلی حل بحران جمعیت است.

گفتنی است بوت‌کمپ «جمعی نو» با هدف شناسایی، ارزیابی و تعامل با کنشگران محلی حوزه جمعیت و فرزندآوری برگزار شده و مقدمه‌ای برای همکاری بلندمدت این کنشگران با معاونت جوانی جمعیت مرکز زنان و خانواده شهرداری تهران به شمار می‌رود.

گزارشگر: مهتا صانعی