بررسی خطرات پنهان روتین‌های ۱۰ مرحله‌ای پوست نوجوانان

این روزها اگر در اطراف‌تان یک نوجوان دختر باشد، به‌احتمال زیاد صحنه‌ای آشنا دیده‌اید: گفت‌وگو درباره «روتین پوستی»، معرفی سرم‌ها و کرم‌هایی که تا چند سال پیش حتی برای بزرگسالان ناآشنا بود، و ضبط ویدئوهایی با موبایل برای نمایش مراحل آماده‌شدن و رسیدگی به پوست. محتواهایی که غالباً با عنوان‌های Get Ready With Me  در شبکه‌هایی مانند تیک‌تاک و اینستاگرام منتشر می‌شوند، جایی که نوجوانان ـ به‌خصوص دختران ـ تجربه روزانه مراقبت پوست خود را به اشتراک می‌گذارند.

آنچه در نگاه اول سرگرم‌کننده یا نشانه‌ای از «خودمراقبتی» به نظر می‌رسد، حالا به موضوعی نگران‌کننده در پژوهش‌های علمی و گزارش‌های رسانه‌ای تبدیل شده است؛ موضوعی که پای سلامت پوست، فشار روانی، هزینه‌های اقتصادی و حتی شکل‌گیری الگوهای فرهنگی تازه را به میان کشیده است.

نقش شبکه‌های اجتماعی در شکل‌گیری روتین‌های پیچیده

مطالعه‌ای که به‌تازگی CNN گزارش کرده، نشان می‌دهد محتوای ویدئوهای Get Ready With Me نقش کلیدی در ساخت و تثبیت روتین‌های پوستی نوجوانان دارد. محققان با بررسی این ویدئوها دریافتند دختران زیر ۱۸ سال، به‌طور میانگین بین ۶ تا بیش از ۱۰ محصول مراقبت پوست را به صورت هم‌زمان استفاده می‌کنند؛ محصولاتی که بسیاری از آن‌ها اصولاً برای پوست نوجوانان طراحی نشده‌اند.

الگوریتم‌های شبکه‌های اجتماعی با برجسته‌کردن چنین محتواهایی، عملاً الگویی «نرمال» خلق می‌کنند که با تکرار و دیده‌شدن، تقلید را تشویق کرده و رفتارهای خاص را به هنجاری روزمره تبدیل می‌کند.

مراقبت یا تخریب؟ هشدارهای علمی درباره سلامت پوست نوجوانان

پژوهشگران هشدار می‌دهند پوست نوجوانان هنوز در حال رشد است و سد دفاعی آن نسبت به بزرگسالان آسیب‌پذیرتر می‌باشد. استفاده هم‌زمان از محصولات متعدد با ترکیبات فعال قوی، لایه‌بردارها یا مواد ضدپیری، می‌تواند این سد را تضعیف کرده و زمینه التهاب، حساسیت‌های پوستی و مشکلات مزمن را فراهم کند.

در یک مطالعه که ۱۰۰ ویدیوی پربازدید تیک‌تاک با حساب‌های شبیه‌سازی‌شده برای کاربر ۱۳ ساله تحلیل شد، مشخص شد هر ویدئو به طور متوسط حاوی ۱۱ ماده فعال بالقوه تحریک‌کننده است. اسیدهای هیدروکسی در صدر این ترکیبات قرار داشتند؛ موادی که در صورت استفاده هم‌زمان یا تکرارشده در چند محصول مختلف، خطر تحریک، حساسیت به نور خورشید و درماتیت تماسی آلرژیک را به‌طور چشمگیر افزایش می‌دهند.

مولی هیلز، پزشک و نویسنده مسئول این مطالعه از دانشگاه نورث‌وسترن، توضیح می‌دهد بخش مهمی از خطر به استفاده هم‌زمان از چندین ماده فعال بازمی‌گردد، به‌ویژه زمانی که یک ترکیب مشخص ناخواسته در سه تا پنج محصول مختلف یک روتین روزانه تکرار می‌شود.

بروز درماتیت تماسی آلرژیک در سن پایین می‌تواند پیامدهای بلندمدتی مانند حساسیت‌های پوستی دائمی ایجاد کند که استفاده آتی از محصولات معمول بهداشتی و آرایشی را محدود کند.

غیبت ضدآفتاب؛ خطری پنهان

یکی از نگران‌کننده‌ترین یافته‌ها، نبود کرم ضدآفتاب در اغلب روتین‌های نوجوانان بود. تنها ۲۶ درصد از موارد بررسی‌شده شامل ضدآفتاب بودند، محصولی که کارشناسان آن را مهم‌ترین ابزار محافظت از پوست در همه سنین، به‌ویژه کودکان و نوجوانان می‌دانند. فقدان محافظت در برابر اشعه خورشید هر مزیت احتمالی این روتین‌های پیچیده را خنثی کرده و خطر ابتلا به سرطان پوست در آینده را افزایش می‌دهد.

هزینه‌های سنگین و فشار اقتصادی بر خانواده‌ها

گزارش سایت Baptist Health نشان می‌دهد نوجوانان به‌طور متوسط روزانه حدود ۶ محصول مراقبت پوست استفاده می‌کنند و بعضی روتین‌ها هزینه‌ای فراتر از ۵۰۰ دلار در ماه دارند.

Wall Street Journal  در تحلیلی انتقادی تصریح می‌کند صنعت زیبایی با همراهی شبکه‌های اجتماعی، مراقبت از پوست را از یک عمل ساده و بهداشتی به یک «پروژه پرهزینه و چندمرحله‌ای» تبدیل کرده است؛ پروژه‌ای که مصرف مداوم محصولات جدید را عادی کرده و فشار مالی قابل‌توجهی بر نوجوانان و خانواده‌هایشان وارد می‌کند.

زیبایی به‌مثابه یک وظیفه؛ فشار روانی و استانداردهای غیرواقعی

CNN و Wall Street Journal  به پیامدهای روانی این روند اشاره می‌کنند. ویدئوهایی که پوست بی‌نقص را نتیجه یک روتین طولانی و گران‌قیمت معرفی می‌کنند، نوجوانان را به مقایسه دائمی با دیگران سوق می‌دهند و در کسانی که توان مالی یا دسترسی مشابه ندارند، احساس عقب‌ماندن یا نارضایتی از ظاهر را تقویت می‌کنند.

افزون بر این، پژوهشگران شاهد استفاده از زبان و تصاویر ضمنی هستند که پوست روشن‌تر را به عنوان معیار زیبایی برجسته می‌کند، معیاری که می‌تواند به شکل‌گیری استانداردهای محدود و تبعیض‌آمیز بینجامد.

دکتر لاگو، نویسنده ارشد مطالعه، می‌گوید: «ما به وضوح بر استفاده از تصاویر و زبان رمزگذاری‌شده تأکید بر روشن‌تر بودن پوست برخورد کردیم که با مصرف‌گرایی گره خورده بود.»

مولی هیلز نیز می‌افزاید: «به دختران نشان داده می‌شود باید وقت و انرژی زیادی صرف پوست خود کنند. استانداردهای بسیار بالایی تعیین شده که زیبایی، لاغری و روشن‌بودن پوست را با مفهوم فضیلت در مراقبت سلامت گره می‌زند.»

عادی‌سازی یک رفتار پرخطر

به گفته کارشناسان، تکرار این ویدئوها باعث می‌شود استفاده افراطی از محصولات نه تنها غیرعادی به نظر نرسد، بلکه نشانه آگاهی یا بلوغ محسوب شود. در چنین شرایطی، توصیه‌های علمی و پزشکی به حاشیه رانده شده و تجربه‌های شخصی اینفلوئنسرها ـ که لزوماً پشتوانه علمی ندارند ـ جایگزین راهنمایی متخصصان می‌شوند.

نتیجه این روند، الگویی است که هم سلامت پوست نوجوانان را به خطر می‌اندازد و هم نگاه آنان به بدن و زیبایی را از سنین پایین شکل می‌دهد.

خبرگزاری ایسنا