مقایسه آمار ازدواج و طلاق اشتباه است

در سال‌های گذشته، انتشار آمارهای ازدواج و طلاق از طرف سازمان ثبت احوال و تحلیل‌های غیرکارشناسی پیرامون آن، باعث بروز برداشت‌های اشتباه در افکار عمومی شده است. بسیاری از رسانه‌ها با مقایسه ساده تعداد ازدواج‌ها و طلاق‌های ثبت‌شده در یک بازه زمانی، نسبت‌هایی مانند «نصف ازدواج‌ها به طلاق منجر می‌شود» را مطرح می‌کنند؛ درحالی‌که این نوع محاسبه، مبنای آماری و علمی ندارد و می‌تواند تصویری نادرست از وضعیت خانواده در ایران نشان دهد.

صالح قاسمی، کارشناس تحولات جمعیت با انتقاد از روش نادرست تحلیل آمار ازدواج و طلاق در کشور اظهار کرد: متأسفانه چند سالی است که شاهد انتشار و تحلیل اشتباه آمارهای ثبت احوال در مورد ازدواج‌ها و طلاق‌های ثبت‌شده هستیم. بسیاری از افراد بدون دانش لازم، ازدواج‌ها و طلاق‌های ثبت‌شده در یک بازه زمانی مشخص را با هم مقایسه می‌کنند و از این مقایسه اشتباه، نسبت‌های نادرستی استخراج می‌کنند.

وی با بیان مثالی ادامه داد: فرض کنید در یک سال ۱۰۰۰ ازدواج و ۶۰۰ طلاق ثبت شده است. برخی با مقایسه این دو عدد نتیجه می‌گیرند که ۶۰ درصد از ازدواج‌ها به طلاق منجر شده، درحالی‌که این مقایسه کاملا غلط است. چراکه ازدواج‌های ثبت‌شده مربوط به همان سال هستند، اما طلاق‌های ثبت‌شده می‌توانند مربوط به ازدواج‌های همان سال یا سال‌های گذشته باشند.

قاسمی خاطرنشان کرد: ایجاد نسبت بین ازدواج و طلاق در یک بازه زمانی خاص، تحلیلی نادرست است و تصویری غلط از وضعیت خانواده در ایران نشان می‌دهد. روش درست این است که طول مدت ازدواج در آمارها در نظر گرفته شود؛ یعنی مشخص شود چند درصد از طلاق‌ها بعد از یک، پنج یا ده سال از ازدواج رخ داده است. روش دیگر نیز آن است که مثلاً در یک بازه پنج‌ساله، بررسی شود چه تعداد از ازدواج‌های همان دوره به طلاق منجر شده‌اند. این نوع تحلیل‌ها نشان‌دهنده واقعیت است.

تحلیل‌های غلط ازدواج را قربانی می‌کند

این کارشناس جمعیت با انتقاد از عملکرد سازمان ثبت احوال گفت: به نظر من سازمان ثبت احوال در این خصوص مسئول است و علاوه بر انتشار آمارهای خام، تحلیل‌های کارشناسی نیز ارائه دهد تا از برداشت‌های غلط جلوگیری کند. متأسفانه عده‌ای از سر غفلت و حتی برخی به‌صورت عمدی، تحلیل‌های نادرست را در جامعه منتشر می‌کنند. من به‌صراحت می‌گویم که در این موضوع جریان نفوذ وجود دارد.

قاسمی درباره آثار منفی این تحلیل‌های غلط توضیح داد: اولین آسیب این است که ترس و نگرانی از طلاق در جامعه افزایش پیدا می‌کند. وقتی گفته می‌شود از هر دو ازدواج یکی به طلاق منجر شده است، جوانان و خانواده‌ها از ازدواج می‌ترسند و تمایل به تشکیل خانواده کاهش می‌یابد. این نگرانی‌های القایی باعث می‌شود روحیه امید در جامعه کمرنگ شود.

وی ادامه داد: در واقع این نوع سیاه‌نمایی‌ها به‌صورت عمدی انجام می‌شود تا چهره جامعه ایران کریه و زشت نشان داده شود. از طرفی، این روند به عادی‌سازی طلاق منجر می‌شود و به تسریع پدیده‌ای کمک می‌کند که من از آن با عنوان «انقلاب خانواده» یاد می‌کنم؛ یعنی فرآیند فروپاشی نهاد خانواده مشابه آنچه در کشورهای غربی اتفاق افتاده است.

قاسمی با اشاره به تکرار این جریان در چند سال‌ اخیر گفت: تقریباً هر شش ماه یا هر سال، این نوع آمار و تحلیل‌های نادرست منتشر می‌شود. با توجه به اینکه چهار تا پنج سال است در رسانه‌ها درباره این موضوع هشدار داده‌ایم، دیگر نمی‌توان گفت که این اتفاق از سر ناآگاهی است.

وی در پایان ورود دستگاه‌های نظارتی به این موضوع را خواستار شد و گفت: نباید اجازه داده شود آمارها به‌صورت سوگیرانه و غلط منتشر شوند و جامعه را ناامید کنند. هر رسانه‌ای که چنین تحلیل‌هایی را منتشر می‌کند باید در برابر آن پاسخگو باشد. همچنین لازم است کارشناسان تحلیل درست ارائه دهند و سازمان ثبت احوال نیز در کنار آمارهای خام، تحلیل دقیق و علمی از وضعیت ازدواج و طلاق در کشور منتشر کند.

گفتنی است؛ روز گذشته سازمان ثبت احوال در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: «تعداد ازدواج‌های ثبت‌شده در هر سال نشان‌دهنده پیوندهای جدیدی است که در همان سال شکل گرفته‌اند، درحالی‌که طلاق‌های ثبت شده در همان بازه زمانی، مربوط به ازدواج‌هایی است که در سال‌های گذشته رخ داده‌اند و تقسیم تعداد طلاق‌های یک سال بر ازدواج‌های همان سال، مقایسه‌ای نادرست و فاقد ارزش تحلیل آماری است. تحلیل داده‌های مربوط به ازدواج و طلاق باید با لحاظ شاخص‌های زمانی سال ازدواج و فاصله تا طلاق و با استفاده از روش‌های تحلیل نسلی صورت گیرد و تفسیر سطحی از آمار می‌تواند باعث شکل‌گیری برداشت‌های نادرست و القای تصویری غیر واقعی از وضعیت خانواده در کشور شود.»

خبرگزاری مهر