امام جماعت زن برای زنان؛ حکمی قدیمی با بازتابی تازه در رسانه‌ها

در حالی‌که پخش برنامه‌هایی با حضور امام جماعت زن در رسانه ملی، بازتاب‌های گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی به همراه داشته است، بررسی فتاوای مراجع معظم تقلید نشان می‌دهد که «امامت جماعت زن برای زنان» نه حکمی تازه، بلکه مسئله‌ای قدیمی و مشروع در فقه شیعه است که سال‌ها پیش اعلام و در برخی مکان‌ها و مدارس نیز اجرا شده است.

با این حال، کارشناسان معتقدند عدم پرداخت رسانه‌ای و آموزشی کافی به این مسئله سبب شده تا در ذهن بخشی از جامعه، به‌ویژه نسل جوان، تصور نادرست «ممنوعیت» چنین امری شکل گیرد.

بر اساس استفتائات منتشر شده در پایگاه فقهی «هدانا» از دفاتر مراجع معظم تقلید، امامت جماعت زن برای زنان جایز دانسته شده است، هرچند جزئیات و کیفیت اجرای آن در دیدگاه مراجع مختلف تفاوت‌هایی جزئی دارد:

آیت الله خامنه ای: امامت زن در نماز جماعت فقط برای زنان جایز است.
آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی: امامت زن در نماز جماعت تنها برای زنان جایز است.
آیت‌الله العظمی سیستانی: اقتدای زنان به امامی که زن است اشکال ندارد، ولی زن نمی‌تواند امام جماعت مردان_ اگر محرم او باشند_باشد.
آیت‌الله العظمی شبیری زنجانی: امامت زن برای زنان جایز است و بهتر است امام در ردیف دیگر مأمومان بایستد و جلوتر نباشد؛ فاصله بین امام و مأموم نیز نباید بیش از اندازه بدن در حال سجده باشد.
آیت‌الله العظمی وحید خراسانی: امامت زن برای زنان در غیر نماز میّت کراهت دارد، اما در نماز میّت ـ اگر امام سزاوارتر از دیگران نباشد ـ کراهتی ندارد. بر اساس احتیاط واجب، اگر امام و مأمومان هر دو زن باشند، بهتر است همگی در یک ردیف بایستند و امام جلوتر نایستد.

بنابراین بررسی منابع فقهی نشان می‌دهد این فتوا از سال‌ها پیش در منابع رسمی حوزه علمیه و رساله‌های عملیه درج شده است و اجرای آن در برخی مدارس و مراکز فرهنگی نیز سابقه دارد.
با این حال، به دلیل کم‌توجهی رسانه‌ای و ناآگاهی عمومی، در ذهن جامعه چنین تصور شده بود که زنان مجاز به برپایی نماز جماعت نیستند. تصوری که اکنون با بازتاب دوباره این احکام، مورد بازنگری قرار گرفته است.