علت کاهش تمایل زنان به فرزندآوری

مرضیه فلاحی اظهار کرد: افزایش قابل توجه هزینه‌های زندگی ‌از آموزش و سلامت گرفته تا مسکن و تغذیه همراه با عدم ضمانت‌ اجرایی کامل برای حمایت‌های دولتی، بسیاری از خانواده‌ها را نسبت به توان تأمین آینده فرزندانشان، دچار تردید کرده است. شکاف بین وعده‌های سیاستی و تجربه واقعی خانواده‌ها، بی‌اعتمادی عمومی را افزایش داده و فرزندآوری را به امری پُرریسک تبدیل کرده است.

تغییر سبک زندگی

این فعال فرهنگی افزود: افزایش سن ازدواج و کوتاه‌ترشدن دوره باروری، فشار نقش‌های چندبعدی(تحصیلی، خانوادگی، شغلی) و به‌خصوص هزینه‌فرصت بالای وقفه شغلی برای زنان تحصیل‌کرده، سبب شده فرزندآوری در نگاه بسیاری از زنان در تضاد با مسیر پیشرفت فردی دیده شود. در نتیجه، تصمیم برای فرزندآوری اغلب به تأخیر می‌افتد یا کنار گذاشته می‌شود.

مشکلات اجتماعی پرورش فرزند

وی تصریح کرد: نگرانی از سلامت جسمی مادر یا فرزند، مشاهده خاطرات منفی یا ناکامی‌های نسل پیشین در تربیت فرزند و تجربه اضطراب، فرسودگی و حتی افسردگی بعد از زایمان تصویر ناخوشایندی از والدگری ایجاد کرده است. از سوی دیگر کمرنگ شدن شبکه‌های حمایتی خانوادگی در شهرهای بزرگ، این فشار اجتماعی و روانی را تشدید می‌کند.

تضعیف مبانی اعتقادی

فلاحی ادامه داد: کم‌رنگ‌شدن نگاه معنوی به فرزند به‌‌عنوان موهبت الهی در کنار تأثیرپذیری از فضای مجازی که زندگی بدون فرزند را خوشایند جلوه می‌دهند، تغییر نگرش‌ها را افزایش داده است. تهاجم نرم فرهنگی، همراه با کمبود بازنمایی مثبت خانواده‌های موفق ایرانی‌-اسلامی در فضای فرهنگی، نقش مهمی در این تغییر نگرش‌ داشته است.

راه حل چیست؟

این فعال فرهنگی خاطرنشان کرد: فرزندآوری در فرهنگ اسلامی‌-ایرانی تنها یک انتخاب شخصی نیست، بلکه مأموریتی معنوی و مسئولیتی اجتماعی است که تقویت بنیان‌های پایدار خانواده و جامعه و ادامه نسلی شایسته را ممکن می‌سازد. این درک، اگرچه در بخشی از جامعه تضعیف شده است؛ اما می‌توان با اقدامات حمایتی، فرهنگی و سیاست‌گذاری هوشمندانه دوباره آن را ایجاد کرد.

ایجاد امید

وی با بیان اینکه برای تغییر نگرش‌ها در مورد فرزندآوری باید نگاه جامعی به اعتماد اجتماعی، ارزش‌های اخلاقی‌-دینی اقتصاد و فرهنگ داشت، گفت: باید از طریق آموزش عمومی و رسانه‌ها، تصویر خانواده‌های موفق ایرانی‌-اسلامی با داستان‌هایی الهام‌بخش و واقعی به مردم نشان داده شود.

فلاحی افزود: برگزاری جشنواره‌ها و کمپین‌های ملی، تولید آثار هنری الهام‌بخش و معرفی الگوهای موفق خانوادگی با تکیه بر روایت‌های مثبت و ارزش‌های اسلامی‌-ایرانی برای ایجاد نگرش مثبت به فرزندآوری، تشکیل کارگروه ملی با حضور دستگاه‌های اجرایی، نهادهای فرهنگی، مذهبی و اقتصادی، و بهره‌گیری از ظرفیت مساجد، مدارس و مراکز فرهنگی برای گسترش گفتمان خانواده‌محور نیز می‌تواند در این خصوص موثر باشد.

حمایت اقتصادی دولت

این فعال فرهنگی گفت: بسته‌های حمایتی شامل یارانه، خدمات مراقبتی ارزان و باکیفیت، ارائه وام‌های بدون بهره برای تأمین مسکن یا راه‌اندازی کسب‌وکار، یارانه تغذیه و آموزش کودک و کاهش هزینه استفاده از خدمات عمومی خانواده‌های دارای فرزند در این زمینه مهم و راهگشا است اما در کنار اینها، تقویت باور دینی به رزق الهی می‌تواند از نگرانی‌های مالی کم کند و احساس امنیت بیشتری به وجود آورد.

انعطاف در کار و امنیت شغلی

وی اضافه کرد: برخی از زنان به دلیل ترس از دست دادن موقعیت شغلی فرزندآوری را به تعویق می‌اندازند. برای حل این مشکل باید قوانینی تصویب شود که تضمین‌کننده حقوق، جایگاه شغلی و مسیر پیشرفت‌ پدر و مادر بعد از فرزندآوری باشد. ساعت کاری شناور، مرخصی‌های حمایتی و امکان دورکاری هم خانواده را آرام‌تر می‌کند و هم از نظر اخلاقی‌-دینی ادای احترام به کرامت والدین است.

فلاحی با اشاره به اهمیت ایجاد محیط کارِ دوستدارِ خانواده تاکید کرد: فضاهای مناسب شیردهی، امکان همراهی کودک در شرایط خاص و ایجاد مراکز مراقبت کودک در محل کار در این زمینه بسیار راهگشا است.

آموزش کامل برای والدگری آگاهانه

این فعال فرهنگی بیان کرد: پدر و مادر می‌بایست با مبانی تربیت دینی و فرهنگی آشنا شوند و مهارت‌های عملی و روانی لازم برای تربیت کودک را فرا بگیرند تا فرزندآوری تبدیل به انتخابی آگاهانه و ارزشمند شود. در این راستا ارائه مشاوره خانواده، کارگاه‌های والدگری و ایجاد گروه‌های حمایتی برای کاهش فشارهای روانی والدین و افزایش احساس توانمندی آن‌ها در تربیت فرزند بسیار مهم است.

وی با تاکید بر اهمیت تشویق نقش فعال مردان در خانواده، خاطرنشان کرد: باید فرهنگ والدگری مشترک گسترش یابد و پدران در تربیت و مراقبت از فرزند (به‌خصوص در سال‌های اول) فعالانه‌تر عمل کنند؛ امرخصی پدران و اصلاح قوانین کار برای حمایت از این حضور، اهمیت دارد.

تشکیل شبکه‌های حمایتی والدین

فلاحی ادامه داد: ایجاد گروه‌های محلی یا مجازی برای تبادل تجربه، کمک عملی و دلگرمی‌آفرینی می‌تواند حس همبستگی را افزایش دهد و فشارهای روانی والدگری را کمتر کند؛ این همان مصداق آیه ۲ سوره مائده «وَتَعَاوَنُوا عَلَی الْبِرِّ وَالتَّقْوَی» در زندگی روزمره است.

این فعال فرهنگی در پایان گفت: مردم وقتی برای فرزندآوری تصمیم می‌گیرند که به آینده امیدوار باشند. شفافیت در برنامه‌ها، اجرای پایدار طرح‌ها، مبارزه با فساد و تضمین امنیت اجتماعی‌-سیاسی، پیش‌شرط‌های این امنیت روانی هستند.

خبرگزاری رسمی حوزه