مدرسه‌ای در نایروبی که برنامه درسی بریتانیایی را با روح قرآن پیوند می‌زند

به گزارش الجزیره، این مدرسه -که دست‌اندرکارانش آن را «آمیزه‌ای از اصالت و مدرنیته» توصیف می‌کنند- تلاش دارد تا الگویی منحصر به فرد ارائه دهد که بین آموزش آکادمیک جهانی و هویت اسلامی تعادل برقرار کند. در کشوری که والدین برای انتخاب موسسات آموزشی که درهای آینده را به روی فرزندانشان می‌گشایند، بدون اینکه آن‌ها را از ریشه‌های فرهنگی و دینی‌شان جدا کنند، رقابت می‌کنند.

ریشه‌های ایده و تولد یک پروژه بلندپروازانه

ایده این مدرسه در بستر نیاز فزاینده خانواده‌های مسلمان در کنیا، به ویژه در نایروبی، به یک موسسه آموزشی که به فرزندانشان آموزش بین‌المللی معتبر ارائه دهد، بدون اینکه آن‌ها را از ریشه‌های دینی و فرهنگی‌شان جدا کند، متولد شد.

بسیاری از والدین خود را در برابر دو گزینه متضاد یافتند: یا مدارس محلی اسلامی که بر علوم شرعی و حفظ قرآن تمرکز دارند اما گاهی فاقد عمق آکادمیک لازم برای ورود به دانشگاه‌های جهانی هستند، یا مدارس بین‌المللی معتبری که در برنامه‌های درسی صرفاً غربی غرق شده‌اند و فضای کمی برای هویت اسلامی باقی می‌گذارند. از این رو، پروژه «هلال زیتون» آمد تا بگوید که ترکیب این دو نه تنها ممکن است، بلکه یک ضرورت است.

شیخ سعید الراجی، صاحب مدرسه، درباره معنای نام مدرسه به الجزیره نت می‌گوید: نام زیتون در کتاب خدا سبحان و تعالی ذکر شده است، «والتین و الزیتون» و در آیات دیگر. و کلمه زیتون معمولاً بر آرامش و اطمینان دلالت دارد، در حالی که هلال نماد اسلام است، پس خواستیم این دو را با هم جمع کنیم.

آموزش متعادل

از همان ابتدا، مدرسه چشم‌اندازی روشن را پیش روی خود قرار داد: آموزش جامع و متعادل که دانش‌آموزان مسلمانی با اعتماد به نفس به هویت خود را تربیت کند و قادر به رقابت در هر جای دنیا باشند. فلسفه تربیتی این بود که هویت با تمایز در تضاد نیست، و قرآن می‌تواند در کنار فیزیک و شیمی در کلاس‌های درس حضور داشته باشد.

برنامه درسی مورد تأیید، برنامه درسی بریتانیایی است که دانش‌آموزان را در مقاطع بالاتر برای گذراندن امتحانات «آی جی سی اس ای» (IGCSE) آماده می‌کند. اما نکته قابل توجه این است که هر ماده آکادمیک در جزئیات خود دارای بعد اسلامی است، چه از طریق ادغام ارزش‌های دینی در متون آموزشی و چه از طریق فعالیت‌هایی که مفاهیم اخلاق و هویت را تقویت می‌کند.

الراجی -که کانادایی با اصالت سومالیایی است- توضیح می‌دهد که انگیزه او از تأسیس مدرسه، تمایل به تربیت نسلی بر پایه ارزش‌های اسلام است، که این ارزش‌ها را با برنامه درسی «کمبریج» بریتانیایی ترکیب می‌کند.

هنگام ورود به مدرسه، آن هماهنگی بین نظم و روح دوستانه توجه بازدیدکننده را جلب می‌کند، جایی که دانش‌آموزان همدیگر را در راهروها با لباس فرم یکسان ملاقات می‌کنند، به زبان عربی یا انگلیسی به یکدیگر سلام می‌کنند، قبل از اینکه در کلاس‌های وسیع مجهز به جدیدترین وسایل آموزشی تقسیم شوند.

از زمان افتتاح آن در سه سال پیش، مدرسه تعداد فزاینده‌ای از فرزندان خانواده‌های مسلمان کنیایی، و حتی برخی خانواده‌ها از کشورهای همسایه را جذب کرده است، کسانی که به دنبال آموزش بین‌المللی هستند که فرزندانشان را از دینشان دور نکند.

یکی از والدین می‌گوید: «من این مدرسه را برای پسر و دخترم انتخاب کردم زیرا بین اخلاق اسلامی و تعالی آکادمیک تعادل برقرار می‌کند. من مشابه آن را در نایروبی پیدا نکردم». این دیدگاه تا حد زیادی موفقیت مدرسه را در ارائه «معادله دشوار» که بسیاری از والدین به دنبال آن هستند، منعکس می‌کند.

افاق تیجانی، مدیر مدرسه، می‌گوید که این مدرسه متعهد به ارائه برنامه درسی «کمبریج» بریتانیایی در ریاضیات، علوم و زبان انگلیسی، علاوه بر قرآن، تربیت اسلامی و زبان عربی است، و اشاره می‌کند که برخی از والدین به طور خاص برای آموزش قرآن و عربی به فرزندانشان به این مدرسه مراجعه می‌کنند، در کشوری که نه مسلمان است و نه عرب.

تیجانی به الجزیره نت می‌افزاید که دانش‌آموزان باید امتحانات بین‌المللی را در پایان کلاس‌های ششم، نهم و یازدهم بگذرانند.

فعالیت‌های متنوع

تجربه آموزشی در اینجا محدود به کتاب‌ها و درس‌ها نیست؛ علاوه بر ریاضیات، علوم و زبان‌ها، فعالیت‌های فوق برنامه نیز وجود دارد که فضای بیشتری را برای ابراز استعدادهای دانش‌آموزان فراهم می‌کند.

هنگام گشت و گذار در مدرسه، آیات، احادیث و اشعاری که ورودی هر کلاس را زینت می‌دهند، توجه شما را جلب می‌کند. اما بیش از همه، شعر احمد شوقی، امیر الشعرا، مرا به خود جذب کرد: آن کس که زبان‌ها را از زیبایی پر کرد، زیبایی و رازش را در ضاد(اشاره به زبان عربی)  قرار داد.

شما در یک مدرسه بین‌المللی با برنامه درسی بریتانیایی هستید، اما تثبیت «زبان ضاد» (اشاره به زبان عربی) در دل دانش‌آموزانش قوی و برجسته است. بازدید من از مدرسه با نماز ظهر مصادف شد، و صف کشیدن دانش‌آموزان و در پشت آن‌ها دانش‌آموزان دختر برای اقامه نماز بسیار تأثیرگذار بود.

افاق تیجانی، مدیر مدرسه، اشاره می‌کند که یک ارزش اسلامی هفتگی، مانند صداقت و امانت، وجود دارد که مدرسه در تلاش است تا آن را در دانش‌آموزان چه در طول کلاس‌های درسی و چه در فعالیت‌های فوق برنامه تثبیت کند.

در زمین‌های ورزشی مدرسه مسابقات فوتبال و بسکتبال برگزار می‌شود. همچنین سالن‌هایی برای حفظ قرآن اختصاص یافته است، جایی که دانش‌آموزان حفظ آن را در «معهد التنزیل» زیر نظر معلمان متخصص دنبال می‌کنند. این ترکیب بین تفریح و یادگیری روحی، محیط مدرسه را متعادل‌تر می‌کند و به دانش‌آموزان احساس تعلق و آرامش روانی می‌دهد.

اما چنین پروژه‌های بلندپروازانه‌ای خالی از چالش نیست. هزینه‌هایی که برخی آن را بالا می‌دانند، ممکن است مانعی برای بسیاری از خانواده‌های متوسط درآمد باشد، زیرا ترکیب برنامه درسی بین‌المللی، امکانات مدرن و کادر آموزشی مجرب نیازمند سرمایه‌گذاری‌های زیادی است که بر شهریه تحصیلی منعکس می‌شود. همچنین، حفظ سطح بالای کیفیت نیازمند آموزش مداوم معلمان و توسعه مستمر برنامه‌های درسی است که فشاری بر مدیریت مدرسه وارد می‌کند.

با وجود این، تجربه «هلال زیتون» دلیلی است بر اینکه آموزش اسلامی در کنیا قادر به پیشرفت و همگام شدن با بالاترین سیستم‌های جهانی است، بدون اینکه ارتباط خود را با ریشه‌های روحی و فرهنگی‌اش از دست بدهد.

در اینجا، شیخ سعید الراجی، صاحب مدرسه، از همکاری وزارت آموزش کنیا با آن‌ها قدردانی می‌کند و اشاره می‌کند که این وزارتخانه در امور مدرسه دخالت نمی‌کند، مگر در پیگیری سلامت دانش‌آموزان و روند آموزشی.

در راهروهای این مدرسه، قرآن با علوم همزیستی می‌کند و ارزش‌های بخشش و انضباط با معیارهای کیفیت آکادمیک تلاقی می‌یابند تا نسل‌های جدیدی را تربیت کند که تصویری متفاوت از مسلمان معاصر در خود دارند: به دین خود افتخار می‌کنند، به روی جهان گشوده‌اند و قادر به رقابت در معتبرترین دانشگاه‌های جهان هستند.

به این معنا، مدرسه «هلال زیتون» فقط یک موسسه آموزشی نیست، بلکه یک پروژه فرهنگی است که آرزو دارد آموزش اسلامی در آفریقا را بازتعریف کند و الگویی را ارائه دهد که ممکن است در شهرها و کشورهای دیگر مورد تقلید قرار گیرد، جایی که جوامع مسلمان مشتاق آموزشی هستند که عقل و روح، هویت و گشایش، محلی و جهانی را با هم ترکیب کند.