حضرت علی درباره خانواده سالم چه پیامهایی دارد؟

خانواده به عنوان خاستگاه اصلی رشد، تربیت و شکل‌گیری شخصیت انسان، نقش مهمی در سلامت فرد و جامعه دارد. حضرت علی علیه‌السلام در نهج‌البلاغه با ارائه چارچوب‌هایی برای تعامل سالم میان اعضای خانواده، آموزه‌هایی همسو با یافته‌های نوین روان‌شناسی خانواده و تربیت ارائه کرده است.

۱ــ مولفه‌های تعاملات خانوادگی سالم:

در «خطبه متقین»، حضرت علی علیه‌السلام بر نرم‌خویی در گفتار و مهار خشم تأکید می‌کند؛ ویژگی‌هایی که همسو با مهارت‌های کلیدی تنظیم هیجان و پیشگیری از چرخه‌های منفی در تعاملات خانوادگی است.

۲ــ نگاه برابر در روابط همسران:

در نامه مالک‌اشتر، امام توصیه می‌کند که دل خود را پر از مهربانی کنیم و با دیگران همانند برادر دینی یا انسانی همسان برخورد کنیم. این آموزه به معنای نگاه برابر به همسر و ارزش قائل شدن برای شخصیت، اراده و حقوق اوست. همچنین حضرت بر کنترل خشم و پیشگیری از واکنش‌های شتاب‌زده تأکید کرده است که مشابه راهکارهای زوج‌درمانی امروز است.

۳ــ تربیت فرزند؛ زمین آماده و پنجره‌های رشد:

نامه تربیتی به امام حسن علیه‌السلام، اهمیت تربیت به موقع و دقیق فرزندان را با مثال زمین آماده و بذرپاشی نشان می‌دهد. این آموزه بیانگر حساسیت به زمان رشد و ضرورت مداخله زودهنگام است.

۴ــ تعامل کم‌تنش و سرمایه عاطفی:

۵ــ در حکمت‌های نهج‌البلاغه آمده است که با دیگران طوری رفتار کنیم عدالت، تقسیم کار و هم‌سرنوشتی:

که در زمان حیات، دیگران مشتاق دیدار ما باشند و پس از مرگ برای ما گریه کنند. این اصل در خانواده موجب حفظ احترام و مهربانی حتی هنگام اختلاف و تقویت سرمایه عاطفی می‌شود.

۶ــ توانمندسازی و رویکرد قوت‌محور:

حضرت علی علیه‌السلام می‌فرماید ارزش هر فرد به چیزی است که آن را خوب انجام می‌دهد. این آموزه پایه رویکرد قوت‌محور در تربیت است و بر شناسایی و پرورش نقاط قوت کودکان و همچنین بازخورد مثبت در روابط زناشویی تأکید دارد.

در نامه به عثمان‌بن‌حنیف، امام بر اصل هم‌سرنوشتی و تقسیم عادلانه منابع و وظایف خانوادگی تأکید کرده است. پرهیز از خودکامگی، مشورت با خردمندان و پذیرش بازخورد، الگوی تصمیم‌گیری مشارکتی و شورایی در خانواده را فراهم می‌کند.

خبرگزاری پیام خانواده