تک فرزندی، تاب‌آوری در  زمان جنگ را کاهش می‌دهد

دکتر نعمتی، کارشناس راهبردی و جمعیتی، در تحلیلی با اشاره به سناریوی احتمالی جنگ ۱۲روزه میان ایران و رژیم صهیونیستی، پدیده تک‌فرزندی را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین نقاط آسیب‌پذیر کشور در چنین شرایطی معرفی کرد و پیامدهای آن را بر خانواده‌ها، به‌ویژه زنان و مادران، مورد تأکید قرار داد.

او با بیان این‌که تاب‌آوری ملی یکی از پایه‌های امنیت پایدار هر کشور است، توضیح داد: تاب‌آوری به معنای توانایی جامعه در مواجهه با بحران‌ها و بازگشت به وضعیت باثبات پس از آن است؛ توانایی‌ای که صرفاً با قدرت نظامی حاصل نمی‌شود و به ساختار خانواده، روحیه فداکاری، انسجام اجتماعی و میزان مشارکت مردم وابسته است.

نعمتی افزود: در دو دهه اخیر، کاهش نرخ باروری در ایران به سطحی رسیده که بخش قابل توجهی از خانواده‌های شهری تنها یک فرزند دارند. این وضعیت صرفاً مسئله‌ای فرهنگی یا اقتصادی نیست و در صورت وقوع جنگ یا بحران گسترده، پشتوانه داخلی کشور را تضعیف می‌کند و فشار روانی مضاعفی بر مادران و زنان خانواده وارد می‌سازد.

به گفته وی، در سناریوهایی مانند جنگ‌های کوتاه‌مدت مبتنی بر عملیات‌های سریع، موشکی و سایبری، نقش مردم در پدافند غیرعامل، حفظ روحیه ملی و مشارکت در کمک‌رسانی حیاتی است. در شرایط تک‌فرزندی، آمادگی روانی خانواده‌ها برای فداکاری به‌شدت کاهش می‌یابد؛ خانواده‌ها محتاط می‌شوند و تمایل کمتری برای مشارکت فرزند در فعالیت‌های داوطلبانه یا دفاعی نشان می‌دهند.

این کارشناس جمعیتی خاطرنشان کرد: در دوران دفاع مقدس، ساختار چندفرزندی در جامعه رواج داشت و خانواده‌ها—with افتخار—فرزندان خود را راهی جبهه می‌کردند. امروز با غالب شدن الگوی تک‌فرزندی، همه سرمایه عاطفی و آینده‌نگری خانواده به یک فرزند معطوف است و همین امر ظرفیت تاب‌آوری را کاهش می‌دهد.

او با اشاره به تجربیات کشورهایی مانند چین و کره‌جنوبی که با پدیده تک‌فرزندی روبه‌رو بوده‌اند، گفت: چین پس از سال‌ها اجرای سیاست تک‌فرزندی اکنون با نگرانی از پیری جمعیت و دشواری در بسیج منابع انسانی، به‌دنبال معکوس‌کردن روند جمعیتی است. ایران نیز در صورت بی‌توجهی، طی حدود یک دهه وارد فاز پیری ساختاری می‌شود که توان بازدارندگی و ظرفیت دفاع داخلی را تضعیف می‌کند.

نعمتی تأکید کرد: در بحران‌های مدرن تنها ارتش نمی‌جنگد؛ جامعه باید در برابر قطعی برق، حملات سایبری، کمبود منابع و امواج جنگ روانی تاب‌آور باشد. ساختار جمعیتی سالم با اتکاء به خانواده‌های چندفرزندی این ظرفیت را افزایش می‌دهد، در حالی‌که گسترش تک‌فرزندی این توان را تضعیف می‌کند و بار روانی بیشتری بر دوش زنان و مادران می‌گذارد.

وی از مسئولان خواست موضوع جمعیت را از منظر امنیت ملی پیگیری کنند و نه صرفاً در چارچوب بهداشت یا رفاه؛ به‌گونه‌ای که مسائل جمعیتی به‌عنوان تهدید راهبردی در اسناد دفاع ملی مورد توجه قرار گیرد. به گفته او، دولت باید سیاست‌های حمایتی جدی‌تری برای فرزندآوری، امنیت شغلی والدین، تأمین مسکن جوانان و کاهش فشارهای اقتصادی در پیش بگیرد.

این تحلیل‌گر در پایان هشدار داد که فرصت اندک است و پنجره جمعیتی ایران در حال بسته‌شدن؛ در صورت بی‌عملی، جامعه‌ای خسته و سالخورده با توان دفاع اجتماعی محدود شکل می‌گیرد؛ وضعیتی که در آن هیچ پدافندی کفایت نخواهد کرد.

خبرگزاری زنان ایران