چند توصیه به شما در انجام مراحل تحقیق برای رسیدن به یک ازدواج موفق

«حرف یک‌عمر زندگی است! کفش خریدن که نیست! بگوییم خوب نشد؛ عوضش می‌کنیم.» حتماً این جمله‌ها را قبلاً شنیده‌اید به خصوص از زبان نسل‌های قدیم‌تر که به پرس و جو و تحقیق برای خواستگاری اهمیت بیشتری می‌دادند و اعتقاد داشتند تا چند نفر را برای تحقیق به حوالی منزل خواستگار یا خانه دختری که قرار است به خواستگاری‌اش بروند، نفرستند؛ خواستگاری از مرحله اول به مرحله دوم نمی‌رسد. حتی کار به‌جایی می‌رسید که یک نفر از افراد مورد اعتماد را به منزل دختر می‌فرستادند و آن فرد بدون اینکه خودش را به عنوان قوم یا آشنای فرد خواستگار معرفی کند، دختر را به دقت تحت نظر می‌گرفت تا به عنوان مثال ببیند در شرایط عادی چطور نشست‌وبرخاست می‌کند؟ مهمان‌داری را آموخته؟ معاشرت را یاد گرفته است؟ یا اینکه فرد مورد اعتمادی را به محل کار پسر به‌عنوان مراجعه‌کننده می‌فرستادند تا چندساعتی آن اطراف گز کند تا ببینند با مردم چه رفتاری دارد؟ عصبانی است؟ بی‌حوصله است؟ مردم‌دار است؟ منصف است؟ و… در این شرایط حرف‌های دیگری نیز مطرح می‌شد. به عنوان مثال در گذشته می‌گفتند: «ای بابا حالا تحقیق هم انجام شد، تا دختر و پسر به زیر یک سقف نروند که خودشان را نشان نمی‌دهند!»

اعتقاد به این باورها هنوز مرسوم است و از اعتبار ساقط نشده است. در حال حاضر ممکن است عنوان کردن این جمله‌ها کمی متفاوت شده باشد، اما همچنان تحقیق در مرحله خواستگاری در فرهنگ و سبک زندگی ما حرف اصلی را می‌زند، اما شکل و شمایل آن تفاوت پیدا کرده است؛ کار به‌جایی رسیده که حتی می‌توان با تحقیق و بررسی پیش‌بینی کرد که این زوج پس از ازدواج و تشکیل زندگی چقدر می‌توانند موجب آرامش روح یکدیگر باشند؟! حالا که تعطیلات عید نزدیک است و اغلب خانواده ها به ‌رسم دیرین این کار خیر را در این روزهای بهاری و تعطیلات عید و پیش از رسیدن ماه مبارک رمضان انجام می‌دهند بهتر دیدیم اهمیت تحقیق برای خواستگاری را سوژه این گزارش قرار دهیم و برای بالا بردن این آگاهی پای صحبت‌های زوج درمانگر، مشاوره خانواده و استاد دانشگاه «مهدی ناجی عظیمی» بنشینیم تا از چندوچون و اهمیت تحقیق در مرحله خواستگاری برایمان بگوید. اینکه این روزها وقتی همسایه از همسایه خبر ندارد چطور می‌توان تحقیق محلی انجام داد؟ تحقیقاتی که تا همین ۱۰ سال قبل به عنوان یکی از معیارهای انتخاب همسر شناخته می‌شد. راستی این حلقه مفقوده را در تحقیق برای خواستگاری چطور باید پرکنیم؟

در این روزگار و شرایط کنونی تحقیق محلی و پرس‌وجو از همسایه‌ها برای خواستگاری تا چه اندازه اهمیت دارد؟

این مدل تحقیق بسیار کاربردی، قدیمی و بسیار ریشه‌دار است. با این وجود باید گفت که همیشه هم امکان‌پذیر نیست. اما اگر شرایط انجام آن مهیا بود، حتماً انجام شود. تحقیق محلی از این‌ جهت کاربردی است که دست کم می‌توانید متوجه شوید این خانواده چطور رفت‌وآمد می‌کنند؟ دختر خانواده را در محله چطور می‌شناسند؟ دختر هنجارشکن است یا خیر؟ یا پسری که به خواستگاری آمده است دعوایی است یا خیر و به قول معروف «بزن بهادر» نیست؟ سابقه نزاع ندارد؟ درگیر اعتیاد نیست؟ چقدر رفیق‌باز است؟ جواب سؤال‌های دیگر را می‌توان در این مرحله از تحقیق متوجه شد، هرچند این سؤال‌ها سؤال‌های اولیه است و تنها وجهه اجتماعی شخص با این تحقیق نمایان می‌شود. در مواردی هم احتمال خطا وجود دارد، به همین دلیل بهتر است که در چند مرحله انجام می‌شود. با این وجود باید به این نکته توجه کرد که امروزه فقط درصد کمی از افراد می‌توانند به این تحقیق‌ها اعتبار دهند. وقتی همسایه از همسایه بغل‌دستی خود خبر ندارد، چطور می‌توان اطلاعات مطلوب و قابل اطمینانی را در این شرایط به دست آورد؟

همین موضوع باعث می‌شود که تحقیق به سمت مسجد، باشگاه ورزشی، دانشگاه، محل کار و یا محلی برود که پسر یا دختر در آن مکان حضور مستمر دارند؟

بله دقیقاً همینطور است. در این شرایط که خانواده‌ها هسته‌ای شده‌اند و رفت‌وآمد کمتری با اهالی محله و همسایه‌ها وجود دارد، این مراکز اهمیت بیشتری پیدا می‌کنند. با این وجود در نظر داشته باشید تحقیق در دانشگاه، محل کار و… روحیات اجتماعی فرد را نشان می‌دهد؛ روحیاتی مانند همراهی با دوستان، مسئولیت‌پذیری، استقلال و…. مگر اینکه اتفاق خاصی رخ‌داده باشد و همه از آن باخبر باشند. در غیر این صورت در بیشتر موارد دختر خانم ها و آقا پسرها به آسانی می‌توانند در همین مراکز اجتماعی خود واقعی‌شان را پنهان کنند و روش زندگی آن ها از چشم همگان پنهان بماند. بنده معتقدم پسر و دختر و خانواده‌ها در محل زندگی بیشتر خودشان را نشان می‌دهند، اما این موضوع متأسفانه کاربردی را که در گذشته داشته، در حال حاضر از دست ‌داده است. به خصوص در این دو سال که کرونا شیوع پیدا کرده حتی خانواده‌های برون‌گرا نیز بیشتر اوقات را در خانه‌هایشان سپری می‌کنند و از رفت‌وآمد با همسایه‌ها اجتناب می‌کنند. همین مسئله باعث شده است که همسایه‌ها نسبت به گذشته شناخت کمتری از یکدیگر داشته باشند.

به نظر شما تحقیق برای خواستگاری چند مرحله دارد؟

تجربیات مراجعه‌کنندگان به من ثابت کرده است که پیش از انجام خواستگاری رسمی یک تحقیق از محل زندگی و خانواده برای یافتن بدیهیات زندگی دختر و پسر انجام‌شده و سپس مرحله خواستگاری رسمی انجام ‌شود. وقتی این مرحله پشت سر گذاشته شد، تازه تحقیق اصلی شروع می‌شود و برای رسیدن به این مرحله حتماً باید بررسی ها را با دقت انجام دهیم. نکته ای که در این مرحله اهمیت بسیاری دارد این است که در انتخاب افراد برای انجام تحقیق دقت لازم را صرف کنیم و این وظیفه را بر عهده افرادی مطمئن و قابل اطمینان بگذاریم.

شخصی که قرار است از طرف پسر یا خانواده پسر و یا دختر و خانواده دختر مسئولیت تحقیق را بر عهده بگیرد چه شرایطی باید داشته باشد؟

در نظر داشته باشید که یک ازدواج موفق باید به رضایت طرفین و شادی و حال خوب ختم شود. متأسفانه این روزها ازدواج را بر اساس سود و زیان ارزیابی می‌کنند. این مسئله بسیار اشتباه است و باید گفت که سود و زیان واقعی هنگامی است که ارزش‌های حقیقی یک شخص برای انتخاب همسر در نظر گرفته شود. در این شرایط که سلیقه والدین و جوان‌ها تا این اندازه از هم فاصله گرفته است، بهتر است شخصی که برای انجام تحقیق فرستاده می‌شود با ارزش‌های دختر و پسر آشنا باشد. به عنوان مثال برای یک دختر خیلی اهمیت ندارد که خواستگارش با موتور رفت‌وآمد می‌کند، اما فردی که برای تحقیق می‌فرستیم معتقد است که پسرهای جوان و موتورسوار خیلی جذاب نیستند و در ادامه به خانواده دختر هم همین معنا را انتقال می‌دهد، درحالی ‌که نگاه دختر اصلاً این گونه نیست و برای او چندان اهمیتی ندارد که خواستگارش موتورسوار است یا از ماشین استفاده می‌کند. بنابراین لازم است که یک فرد قابل اطمینان و بااطلاع از ارزش‌های دختر یا پسر برای انجام مراحل تحقیق انتخاب شود. البته این‌یک مثال بسیار ساده است و کاملاً قابل ‌درک است.

می‌گویند پشت هر شوخی یک نکته جدی نهفته است. مثلاً جدیداً مزاح می‌کنند که به‌محض ورود پسر برای خواستگاری، پدرزن آینده با گرفتن گوشی همراه داماد را خلع سلاح می‌کند. یعنی راهی است برای اینکه متوجه شود پسر چه چیزی در چنته دارد؟ این یعنی پیج اینستاگرام نشان می‌دهد دختر و یا پسر کجا سیر می‌کنند؟ جستجو در دنیای مجازی آن‌ها خودش یک تحقیق به‌روز است. به نظر شما این جستجو می‌تواند ابزاری برای تحقیق یک خواستگاری باشد؟

اتفاقاً این شکل از تحقیق و بررسی بسیار رواج پیدا کرده است، اما مطمئن باشید نه‌تنها کمکی نمی‌کند بلکه ممکن است شما را به خطا هم بیندازد، چرا که یک شخص در صفحه اینستا گرام خود چهره واقعی‌اش را نشان نمی‌دهد و آن تصویری را به نمایش می‌گذارد که آرمان و مطلوب اوست. حالا بازهم به شرایط روحی شخص برمی‌گردد. گاهی یک پسر یا دختر به‌ اندازه ای در فضای مجازی مبالغه و اغراق می‌کنند که با کمی دقت متوجه می‌شوید علاقه‌مندی‌هایشان را به نمایش گذاشته اند و با خود حقیقی شان فرسنگ‌ها فاصله دارد. بنده اعتقاد دارم که دنیای مجازی محلی برای شناخت روحیات شخصی یک فرد نیست. ممکن است بتوانیم مسئولیت‌های اجتماعی شخص را پیدا کنیم، اما این موضوع دلیل نمی‌شود که پست‌ها و استوری های انتخابی او را شخصیت واقعی آن شخص بدانیم. اتفاقاً فضای مجازی فضایی است که به آسانی می‌توان دیگران را به‌ اشتباه انداخت، چرا که بسیار راحت می‌توان در این فضا نقاب زد.

چگونه می‌توان با طولانی کردن دوران خواستگاری تحقیق را کامل‌تر کرد؟

این کار چندان تأثیر مثبتی نخواهد داشت. به این دلیل که در دوران خواستگاری هر شخصی تلاش می‌کند بهترین چهره را از خود نشان بدهد و سعی می‌کند عیب‌ها و اشکالاتش را پنهان کند. باید این موضوع را در نظر بگیرید که طولانی کردن این دوران ممکن است مشکلات جدیدتری به وجود بیاورد. به عنوان مثال ممکن است بین دو طرف علاقه‌مندی شکل بگیرد و وابستگی به وجود بیاید و در چنین شرایطی ممکن است که این علاقه‌مندی از کنترل خارج شود. بنده مراجعه‌کنندگانی داشته ام که تنها با شش ماه از گذشتن زندگی مشترک به ما مراجعه کرده‌اند و گلایه می‌کنند که در دوران آشنایی خودش را خیلی خوب نشان می‌داد و اصلاً متوجه این اشکالات شخصیتی او نشده بودیم. برخی دوستی‌ها بین دختر و پسر ۵ سال ادامه‌دار بوده است؛ با این وجود متأسفانه در این دوران به دلیل نقابی که زده بودند نه ‌تنها نتوانسته‌اند یکدیگر را خوب بشناسند بلکه شناخت غیرواقعی نسبت به یکدیگر پیداکرده بودند.

با این اوصاف به نظر شما یکی از مهم ترین راه های تحقیق برای خواستگاری چیست؟

علاوه بر تحقیق محلی در صورتی که شرایط مهیا بود و همچنین پرس‌وجو از اقوام و شخصی که واسطه ازدواج شده است و نیز دانشگاه و محل تحصیل، باشگاه، محل کار و… یکی از میان‌برترین و معتبرترین مسیرها برای تحقیق مراجعه به مشاور خانواده و یا زوج درمانگر‌ است. زوج درمانگر‌ها می‌توانند کمک کنند که افراد خصوصیات اخلاقی یکدیگر را بهتر بشناسند و بدانند که با چه شخصیتی روبه‌رو هستند.

این‌طور که شما استدلال می‌کنید مراجعه به زوج درمانگرها می‌تواند به‌اندازه آزمایش‌های خون و اعتیاد که برای محضر ازدواج و عقد زوجین لازم است، ضروری به نظر برسد. این برداشت درست است؟

اتفاقاً مدتی است که در مورد این موضوع بحث می‌شود و این مسئله مطرح‌شده است که برای یک ازدواج ایمن‌تر پیش از مراسم عقد، زوج‌ها به زوج درمانگر مراجعه کنند و با نقطه نظرات درمانی بتوانند درک کنند که قرار است با چه شخصیتی زندگی کنند.

ممکن است یک زوج درمانگر در برگه‌ای اعلام کند که این زوج‌ها نمی‌توانند در کنار هم زندگی آرام و شادی داشته باشند؟ حتی ازدواج را صلاح نداند؟

خیر هیچ‌وقت یک مشاوره خانواده چنین نسخه‌ای نمی‌پیچد. مثال می‌زنم که بهتر درک شود. آشنایی دو نفر وقتی می‌خواهند وارد زندگی مشترک شوند درست مثل این است که وارد یک اتاق تاریک شده‌اند و قادر نیستند جزئیات آن اتاق را ببینند. حتی خیلی مواقع همین ابهام و ندانستن راجع به یکدیگر برایشان جذابیت کاذب به وجود می‌آورد، اما وقتی به زوج درمان یا مشاور خانواده مراجعه می‌کنند. مشاور با تحلیل و علمی که دارد نور را به گوشه گوشه اتاق تاریک می‌تاباند تا هر دو متوجه شوند که با چه جزئیاتی روبه‌رو شده‌اند و در چه موقعیتی قرارگرفته‌اند و با آگاهی کامل یکدیگر را انتخاب کنند. اتفاقاً زوج با شناخت هم به کمک مشاور بهتر می‌دانند که در این زندگی احساس شادی و آرامش خواهند کرد یا خیر؟ این کار زوج درمانگر از هر کاری دیگری مهم‌تر است تا بتواند زوایای تاریک روحی هر دو زوج را به یکدیگر معرفی کند حالا هر دو این عزیزان هستند که تصمیم می‌گیرند که بتوانند کنار یکدیگر زندگی کنند یا خیر. با طی کردن این مرحله دیگر یکی از زوج‌ها نمی‌گوید قبل از ازدواج خودش را طور دیگری نشان می‌داد و بعد از ازدواج فهمیدم که او چنین شرایط اخلاقی و دارای این حساسیت‌ها است. مثلاً ما به دختر می‌گوییم پسری که برای زندگی انتخاب کرده‌اید بسیار متکی به مادر است آیا می‌توانی با این موضوع کنار بیایی؟ یا این شخص، خشم نهفته دارد می‌توانی کنار بیایی؟ یا به پسر می‌گوییم که دخترخانم دچار یک بی‌نظمی است. هر دو می‌دانند که چه مدل زندگی انتظار آن‌ها را می‌کشد.

به نظر شما درست است که دختر و پسر بعد از تحقیق و مراجعه به زوج درمان بگویند: خوب فهمیدیم طرفمان چه شرایط اخلاقی دارد و حالا تلاش می‌کنم بعد از ازدواج این اخلاق‌هایش را به میل خودم درست کنم؟

این جمله بسیار غلط است. برای یک ازدواج شاد باید طرف مقابل را همان‌طور که هست پذیرفت. حالا ممکن است در طول زندگی یک سری رفتارها به کمک درمانگر اصلاح شود، اما اینکه طرف مقابل را تغییر می‌دهم اصلاً درست نیست. مثلاً اگر پسر به مادرش وابستگی دارد. این ذهنیت بسیار مخرب است که خانم به این فکر کند بعد از ازدواج رابطه پسر و مادر را قطع می‌کنم. از همین ابتدا باید بدانند که همه شادی و شور زندگی را از یکدیگر خواهند گرفت.

زوج درمانگر یا مشاوره خانواده در این مرحله فقط نقش نور انداختن دارد. آیا می‌تواند پیش‌بینی کند که این زوج‌ها می‌توانند کنار هم با شادی زندگی کنند یا خیر؟

بله می‌تواند نظر بدهد. برای باز شدن این مطلب یک مثال می‌زنم. آیا همه مردها و زن‌های بدبین احساس بدبختی می‌کنند؟ جواب خیر است. خوب چرا برخی با آدم‌های بدبین خوشبخت هستند؟ یکی از دلایل این است که زوج طرف شخص بدبین بسیار مهر طلب است و خودش می‌پسندند که مدام کنترل شود و این یعنی این زوج می‌توانند سال‌های سال کنار هم سالم و شاد زندگی کنند. اگر این‌طور بود هیچ آدم بدبین، خشن، خسیس و … نمی‌توانست خوشبخت باشد، اما می‌بینم زوج‌هایی هستند که خصوصیت اخلاقی‌شان توانسته است کنار هم پازل یک زندگی شاد را کامل کند.

حرف آخر؟

در مرحله تحقیق علاوه برطرف مقابل باید خودمان را هم خوب بشناسیم. امروز بخش زیادی از تحقیق را یک زوج درمانگر می‌تواند در مدت چند جلسه انجام دهد و لطفاً به مشاوران حاذق اعتماد کنید.