تنهایی؛ بحران خاموش عصر ارتباطات

بر اساس گزارش جدید سازمان جهانی بهداشت، از هر شش نفر در جهان، یک نفر احساس تنهایی می‌کند و سالانه صدها هزار نفر به دلیل پیامدهای جسمی و روانی ناشی از آن جان خود را از دست می‌دهند. این بحران جهانی که در سال‌های اخیر به دغدغه‌ای در فرهنگ عمومی و سیاست بدل شده، اکنون در کانون توجه نهادهای بین‌المللی قرار گرفته است.

کمیسیون «ارتباطات اجتماعی» سازمان جهانی بهداشت با تحلیل داده‌های سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۳ تلاش کرده است مشخص کند کدام گروه‌ها بیشتر در معرض تنهایی قرار دارند و این وضعیت چه پیامدهایی برای سلامت جسم و روان آنها دارد. یافته‌ها نشان می‌دهد نوجوانان، به‌ویژه دختران، بیش از سایر گروه‌ها احساس تنهایی می‌کنند.

در گروه سنی ۱۳ تا ۱۷ سال، ۲۴.۳ درصد از دختران و ۱۷.۲ درصد از پسران اعلام کرده‌اند که احساس تنهایی دارند. در گروه سنی ۱۸ تا ۲۹ سال نیز درصد تنهایی در میان زنان و مردان تقریباً برابر است (۱۶.۸ درصد برای زنان و ۱۷.۴ درصد برای مردان). این در حالی است که میزان احساس تنهایی در میان بزرگسالان میانسال (۳۰ تا ۵۹ سال) و سالمندان بسیار کمتر است؛ برای نمونه، تنها ۱۳ درصد از زنان بالای ۶۰ سال و ۹.۹ درصد از مردان سالمند چنین احساسی را گزارش داده‌اند.

میانگین جهانی احساس تنهایی در میان زنان ۱۶.۱ درصد و در میان مردان ۱۵.۴ درصد است. این ارقام گرچه تفاوت جنسیتی زیادی نشان نمی‌دهند، اما توزیع سنی آن‌ها هشداردهنده است: هرچه سن پایین‌تر باشد، خطر تنهایی بیشتر است. این داده‌ها نشان می‌دهد دختران نوجوان در دورانی که باید اوج شکل‌گیری روابط اجتماعی‌شان باشد، بیش از هر گروه دیگری از فقدان ارتباطات رضایت‌بخش رنج می‌برند.

دلایل پنهان و پیامدهای مرگبار

دکتر «ویوِک مورتی»، معاون پیشین اداره جراحی عمومی آمریکا و رئیس مشترک این کمیسیون، در یک نشست خبری اعلام کرد: «عوامل گوناگونی پشت این موج گسترده از تنهایی و انزوا قرار دارد؛ از جمله سلامت جسمی و روانی ضعیف که خود می‌تواند به دوری فرد از جامعه دامن بزند، حاشیه‌نشینی اجتماعی و استفاده افراطی و مضر از رسانه‌های دیجیتال، به‌ویژه در میان جوانان.»

او هشدار داد که صرف وقت به‌تنهایی، به معنای تنهایی نیست.

از نظر سازمان جهانی بهداشت، «انزوای اجتماعی» زمانی رخ می‌دهد که فرد از شبکه روابط اجتماعی کافی برخوردار نباشد، اما «تنهایی» به معنای «احساس دردناک ناشی از نداشتن روابطی است که فرد خواهان آن‌هاست.» هرچند داده‌های موجود درباره انزوای اجتماعی محدود است، این کمیسیون تخمین می‌زند این پدیده تا یک‌سوم سالمندان و یک‌چهارم جوانان را درگیر کرده باشد.

براساس گزارش این نهاد، هم تنهایی و هم انزوای اجتماعی می‌توانند پیامدهای وخیمی برای سلامت داشته باشند. این دو عامل سالانه در مجموع به مرگ بیش از ۸۷۰ هزار نفر منجر می‌شوند و خطر بروز سکته مغزی، بیماری قلبی، دیابت، زوال شناختی و اختلالات روانی را به‌شدت افزایش می‌دهند. در مقابل، روابط اجتماعی قوی می‌تواند تضمین‌کننده سلامت، شادی و حتی طول عمر بیشتر باشد.

به همین دلیل، کارشناسان سازمان جهانی بهداشت تأکید دارند دولت‌ها باید موضوع تنهایی را در سطح سیاست‌گذاری جدی بگیرند و راهکارهایی برای تقویت پیوندهای اجتماعی طراحی و اجرا کنند. دکتر مورتی تصریح کرد: «ما سال‌ها سلامت اجتماعی را نادیده گرفته‌ایم. وقت آن است که این روند تغییر کند.»

راهکارهای جهانی برای مهار تنهایی

در برخی کشورها اقدامات عملی برای مقابله با تنهایی آغاز شده است. به گفته «یاکوب فورس‌مد»، وزیر امور اجتماعی و سلامت عمومی سوئد، این کشور امسال طرحی ۳۰ میلیون یورویی برای مقابله با تنهایی آغاز کرده است. بخشی از این طرح به شناسایی سالمندان تنها و ایجاد ارتباط با آن‌ها اختصاص دارد.

همچنین قرار است از ماه‌های آینده، کارت‌هایی به نوجوانان ۱۶ تا ۱۸ ساله اعطا شود که با استفاده از آن‌ها بتوانند در فعالیت‌های گروهی مانند ورزش، گردش در طبیعت، کارهای داوطلبانه و رویدادهای فرهنگی شرکت کنند. این کارت‌ها تنها برای فعالیت‌هایی معتبر خواهند بود که با حضور دیگران انجام می‌شوند. هدف این برنامه، تقویت مهارت‌های اجتماعی جوانان و ایجاد پیوند میان نسل‌ها اعلام شده است.

هفت صبح