خطبه‌ای از تبار علی؛ زینب (س) ‌امیه را تا قیامت محاکمه کرد

کاروانِ اسیرانِ کربلا، تحت رهبری حضرت زینب (س)، صحنه‌های ذلّت را به تریبونی برای شکستِ فرهنگیِ امویان تبدیل کرد. خطبه‌های آتشینِ ایشان در کوفه و شام، نه تنها یک رویداد تاریخی، بلکه الگویی برای مبارزه‌ی رسانه‌ای برای تمام آزادگانِ جهان شد؛ زنی که با کلامش، تاجِ ستمگران را به خاک کشید.

منیره غلامی توکلی، کارشناس ارشد ادبیات پایداری، در یادداشتی تحلیلی به خطبه‌های حضرت زینب سلام‌الله پرداخت و آن را بزرگ‌ترین و تمام‌نشدنی‌ترین دادگاه دانست که دادستانی شکست‌ناپذیر با خطبه‌هایی محکم و مستدل، تا قیام قیامت بنی‌امیه را در محکمه‌ای تاریخی محکوم و ذلیل کرد.

در این یادداشت، نویسنده به جمله عرفانی زینب سلام‌الله «ما رایت الا جمیلا» اشاره کرده و نوشت: این جمله پیروزی در میدان تیر و نیزه را در مبارزه حق علیه باطل به پیروزی قلمرو عزت و ایمان کشاند.

از نظر این کارشناس، زینب سلام‌الله گویی کارگردان به‌تصویرکشیدن بزرگ‌ترین واقعه حماسه تاریخی بود که روایت او برای زنان، کرسی روایتگری و بصیرت‌افزایی را بر افراشت که از ۱۴۰۰ سال پیش تا کنون ادامه دارد و رجزخوانی مادران، همسران و دختران شهدا در لحظات خاک‌سپاری عزیزانشان، امتداد همان کرسی است که زینب سلام‌الله برافراشت.

صحنه اول: کوفه — افشای ریاکاری در قلبِ شهرِ خیانت‌پیشه

در کتب تاریخی آمده است که وقتی کاروانِ اسرا وارد کوفه شد، مردم با دیدنِ اسیرانِ خاندانِ پیامبر (ص) به گریه افتادند. زینب (س) اما فریاد زد: «گریه‌های ریاکارانه‌تان را قطع کنید! … شما همان مردمانی هستید که نامه‌های پیاپی برای برادرم حسین (ع) فرستادید و وقتی او آمد، با شمشیر از او استقبال کردید!»

ایشان با استناد به آیات قرآن (مثل آیه‌ی ۹۲ سوره‌ی نحل) و تحلیل روان‌شناختی رفتار کوفیان، چنان نقاب از چهره‌ی مردم برداشت که طبق گزارش‌های تاریخی، بازار کوفه به لرزه افتاد و صدای ناله‌ی وجدان‌های بیدار شده بلند شد.

صحنه‌ی دوم: کاخ یزید — شکستنِ هیبتِ قدرت با یک جمله‌ی جاودان

در بارگاه یزید، وقتی که سر بریدهٔ امام حسین (ع) را به تمسخر گرفت، زینب (س) با قامتی استوار خطاب به او فرمود: «ای یزید! گمان کردی با این جنایات، ما را خوار کرده‌ای؟ اینک بدان: آنچه بر ما گذشت، جز زیبایی نبود! این شهادت، ما را به عرش خدا پیوند زد و تو را در پرتگاه لعنت ابدی انداخت.»

جمله‌ی «مَا رَأَیْتُ إِلَّا جَمِیلًا» (جز زیبایی ندیدم) نه تنها پاسخ یزید، بلکه بیانیه‌ای فلسفی بود که پیروزی حقیقی را از دایره‌ی قدرت نظامی خارج کرده و به قلمرو ایمان و عزت کشاند.

در این صحنه، زینب سلام‌الله که هم سالار زنان به اسارت گرفته شده کاروان کربلا بود و هم حامی و مدافع ولایت امام سجاد علیه‌السلام، گویی مبارزی غریب و اسیر در خاک دشمن، فرصت را به دشمن سر تا پا مسلح نمی‌دهد و با مکانیزم تبدیل اسارت به اعتراض، ضربات بعدی و کشنده‌ای به پیکره نظام اموی وارد می‌کند.

تأسیس کرسی روایتگری زنانه از پیامدهای تاریخی خطبه زینبی

تأسیسِ کرسی «روایتگری زنانه» برای نخستین بار در تاریخ اسلام، همان روایتگری بر پایه بصیرت‌افزایی است که عینی‌ترین نتیجه آن را می‌توان در حضور زنان و مادران ایرانی در حمایت از اسلام و ولایت‌فقیه و کیان وطن در تجاوز ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی دید. مادران و زنان ایرانی در تجمعات مردمی، پس از شهادت ده‌ها فرمانده ارشد و زنان و کودکان مظلوم، همان دیپلماسی عزت‌مندی را به نمایش گذاشتند که زینب سلام‌الله ثابت کرد: «می‌توان مظلوم بود، می‌توان شهید و اسیر داشت، اما هرگز شکست‌خورده نبود.»

زن مسلمان، وارث «مکتب زینبی»

امروز هر زن مسلمانی که در میدان‌های علمی، سیاسی یا فرهنگی حاضر می‌شود، ادامه‌دهنده‌ی راه زینب (س) است؛ راهی که عزت را با ایمان می‌سنجد، نه با زور دشمن. همان‌گونه که امام خمینی (ره) فرمود: «اگر زن‌های انسان‌ساز از ملت‌ها گرفته شوند، ملت‌ها به شکست و انحطاط کشیده می‌شوند.»

خبرگزاری زنان ایران