مساجد، خانه دوم زنان، موتور محرک انقلاب و دفاع

این روزها که هر لحظه با شنیدن صدای پدافند یا خواندن اخباری در باب حمله ایران و اسرائیل یا حتی قرارگیری در مکالمه‌ای درباره جنگ، شرایط متفاوتی برای هر کدام از ما رقم خورده که طبعاً در بستر جنگ تعریف‌پذیرتر است، اما این جنگ برای برخی زندگی را به‌گونه‌ای دیگر تجسم کرده و به آن معنا و مفهومی بخشیده است. معنایی که از جهاد لبریز است و از روزمرگی عادت‌مآبانه به دور.

در این روزگار هر کاری انجام می‌دهیم می‌تواند نمادی داشته باشد که در شرایط عادی شاید چنین نبوده است. یکی از این نمادها حضور مردم در مساجد است. شاید روزهایی که نه خبری از حمله اسرائیل بود و نه ما به صدای پهپادها عادت کرده بودیم، مسجد رفتن امری برای برقراری نماز جماعت و ذکر دعایی کوتاه بود. مسجد فضایی برای اجرای اعمال عبادی بوده اما این روزها مسجد فضا و هویت متفاوتی را تجربه می‌کند. برخی برای نشان دادن کنشی سیاسی به مسجد می‌آید و می‌خواهند با حضور در مساجد امر وحدت، همدلی و شجاعت را به جامعه عرضه کنند. گروه دیگری مسجد را بستری برای کسب روحیه و بهتر شدن حال و هوای خود می‌دانند، گویی که در جلسه‌ای تراپی نشسته‌اند. گروه دیگر مسجد را سنگری برای جهاد در نظر می‌گیرند و شروع به کنش‌ورزی می‌کنند.

مسجد در این روزها به فضایی مبدل شده که سکانس تاریخی مسجد در زمان پیامبر را در ذهن‌ها تداعی می‌کند؛ فضایی که صرفا برای عبادت نبود، بلکه افراد در آن امور متعدد مربوط و غیرمربوط به زندگی فردی و اجتماعی خود را پیگیری می‌کردند.
مسجد در این روزها می‌تواند استمار باقوت زندگی افراد را در بستر جهاد معنا کند. گویی که رفتن به مسجد کنشی سیاسی و عقیدی است که فضای رعب و وحشت را اخته می‌کند. زنانی که با کودکان خود به مسجد می‌آیند و دعا می‌خوانند، پول جمع می‌کنندبرای قربانی و صدقه، دعا می‌خوانند و به یکدیگر امید می‌دهند.

این روزها زمانی است که زنان، مسجد را خانه دوم خود بدانند، در فضای آن کنش سیاسی کنند، آشپزی کنند، بسته‌بندی کنند، حراست باشند، مردم را قبل از ورود به مسجد بازرسی کنند و فریادهای الله اکبرهایشان مناره‌های مسجد را بلرزاند. مساجد می‌توانند زنانه‌تر باشند، رهبری بارها و مکررا درباره حضور فعال زنان در جبهه‌های جنگ و انقلاب گفته‌اند و آنان را دلیل پیروزی‌ها دانسته‌اند. در فضایی که رهبری از ملت ایران زندگی باقوت می‌طلبند، مسجد فضایی به‌جا برای کنش‌ورزی‌های زنانه است.

همین کنش‌ورزی‌های زنانه است که حرکت‌های بزرگ را رقم می‌زند. چنان‌که امام گفته‌اند: زنان اساس ملت‌اند. آری همین زنان هستند که مردان و کودکان خود را به مسجد راهی می‌کنند. شعار گفتن را به او می‌آموزند و برای او مهر و تسبیح می‌آوردند تا آنان نیز شریک این عبادت شوند‌.
در این روزها مساجد، نه‌تنها برای رنگ‌وبوی انسانی بگیرد، بلکه باید شوق و شجاعت زنانه به آن تزریق شود. زمانه، زمانه پیشرانی زنان و خلق ایده‌هایی است که صاحبانش آنها هستند. چنان‌که بازخوانی تاریخ دفاع مقدس این امر را تصدیق می‌کند. حضور فعال زنان مسلمان ایرانی کم‌نظیر و پر از خلاقیت‌هایی است که زنان پیشران آن هستند. ایده‌هایی که بعد‌تر مردان به آن پیوستند و از آبشخور آن تغذیه کردند. روزگار کنونی نیازمند خلق صحنه‌هایی زنانه‌تر در بستر جهاد و جنگ است. بستری که زن را تقلیل‌یافته در فضای خانه و جهاد را تک‌بعدی ننگرد، بلک جهاد را سراسر زندگی دیده و مساجد در شرایط کنونی می‌توانند این فرصت را غنیمت دانسته و فضای قدسی مسجد را به فضایی امن و جهادی تبدیل کنند و زنان را در این بسترگاه فراهم‌شده در جایگاه حقیقی‌شان بعنوان «اساس ملت» بنشانند.

حمیده عرب‌سرخی، پژوهشگر مطالعات جنسیت
دفتر مطالعات جنسیت و جامعه