زنانگی بدون فمینیسم؛ ادبیات با رنگ انسانیت

 این نویسنده می‌گوید که این زنانگی ادبیات را به عنوان یک امر انسانی در نظر می‌گیرد و آن را در چهارچوب جنگ‌های جنسیتی تحلیل نمی‌کند. این رویکرد به نوعی زمینه‌ساز همبستگی انسانی در بحث‌های ادبی و فرهنگی است.

در تاریخ ادبیات ایران، انجمن‌های ادبی به عنوان مکان‌هایی برای گردهمایی شاعران و نویسندگان فارسی‌زبان شناخته می‌شوند. این انجمن‌ها نه تنها محلی برای تبادل نظر و نقد آثار هستند، بلکه به رشد فرهنگی جامعه کمک می‌کنند و هر یک اهداف خاص خود را در زمینه ادبیات دنبال می‌کنند. از جمله این اهداف می‌توان به تعمیق گفت‌وگو، نقد و ایجاد مفاهمه در جامعه، ارتقای منزلت ادبیات و نویسندگان، و ترغیب جوانان به فرهنگ کتاب و کتابخوانی اشاره کرد.

انجمن «خورشید» یکی از این انجمن‌های ادبی است که متشکل از هفت بانوی نویسنده ایرانی است. این اعضا با همکاری یکدیگر در زمینه ادبیات داستانی فعالیت می‌کنند و هدفشان ارتقای سطح ادبیات کشور از طریق همفکری و تبادل نظر است. عزتی‌پاک در این باره بیان می‌کند که مهم‌ترین ویژگی این انجمن این است که پلی میان ادبیات، سیاست و مسائل اجتماعی ایجاد کرده است. برای نمونه، این انجمن در دو نشست اخیر خود به موضوعاتی مانند فلسطین پرداخته و فراتر از نگاه سرگرم‌کننده به ادبیات، به بررسی مسائل جهانی از منظر ادبیات پرداخته و آنها را به موضوعات ملی پیوند زده است. این رویکرد نشان‌دهنده بعد بین‌المللی فعالیت‌های انجمن خورشید است.

عزتی‌پاک در ادامه اشاره می‌کند که انجمن خورشید توانسته است علاوه بر جامعه ادبی، با اقشار عمومی جامعه نیز ارتباط برقرار کند. او بر این باور است که این انجمن دارای نگاهی حکمی و فلسفی به ادبیات و کارکردهای آن است. این رویکرد در نقد آثار ادبی با تحریرهای وجودشناسانه و اخلاقی آشکار است و هدف آن پرسش از حقیقت، عدالت و هویت است. به اعتقاد عزتی‌پاک، در ایران ادبیات به شدت روشنفکرانه است و ارتباط نزدیک و مؤثری با مردم ندارد. اما در انجمن‌هایی نظیر خورشید، نویسندگان سعی دارند ادبیات را به جغرافیای فرهنگ مردم و مسائل روز آن‌ها نزدیک کنند.

اعضای انجمن خورشید که همگی زن هستند، توانسته‌اند در فضایی امن و به‌دوراز هیاهو، در گفتمان‌های فرهنگی کشور نقش مؤثری ایفا کنند. این رویکرد به تحلیل‌های عمیق‌تر ادبیات کمک کرده و شرایط انسانی را بهتر نشان می‌دهد. عزتی‌پاک می‌گوید که در ادبیات مردانه، بیشتر وجوه سیاسی کلام مشاهده می‌شود و مردان به مسائل کلان‌تر توجه دارند. در حالی که زنان از بطن خانه آمده‌اند و با زوایای مختلف زندگی آشنا هستند. این آشنایی به آن‌ها این امکان را می‌دهد که به مسائل کم‌توجه شده در جامعه، مانند مشکلات کودکان و افراد ناتوان، بپردازند.

به گفته وی، چالش‌های انجمن خورشید شامل حفظ استقلال خود در برابر محدودیت‌ها و تهدیدها بوده است. این تهدیدها می‌توانند شامل نادیده‌گرفته‌شدن و حذف شدن از صحنه فرهنگی باشد. اما اعضای این انجمن موفق شده‌اند بر این محدودیت‌ها فائق آیند و بدون توجه به فشارهای فرهنگی و سیاسی، بر ادبیات تمرکز کنند و حتی به فراتر از مرزهای جغرافیایی دست یابند. به همین دلیل، انتظار می‌رود که تأثیر این فعالیت‌ها به تدریج در سطح کشور نمایان شود.

عزتی‌پاک در ادامه به گستره فعالیت‌های انجمن خورشید اشاره کرده و می‌گوید که این مجموعه به دنبال جستجوی آرمان‌شهری در ادبیات است که در آن ارزش‌های انسانی و عدالت با هنر هماهنگ شده و با هم پیش می‌روند. به اعتقاد او، اعضای این انجمن به نوعی در حال ایجاد فضایی ایده‌آل برای گفت‌وگو و خلاقیت هستند و تلاش می‌کنند تا با نگاهی جامع به مسائل انسانی، ادبیات را به ابزاری برای پیشبرد آرمان‌ها و آمال انسانی تبدیل کنند.

وی همچنین تأکید می‌کند که انجمن خورشید به نادیده‌گرفتن مرزهای جنسیتی و بررسی ادبیات در مرزهای انسانی اعتقاد دارد. این رویکرد به ایجاد همبستگی فرهنگی کمک کرده و می‌تواند به عنوان الگویی برای دیگر انجمن‌ها و گروه‌های ادبی در جامعه عمل کند.

از دیگر ویژگی‌های بارز انجمن خورشید، عدم توجه به تفکرات تفرقه‌افکن و برتری جناحی است. اعضای این انجمن به بررسی آثار کلاسیک و معاصر با رویکردی ادبی و فرهنگی پرداخته و تلاش می‌کنند تا صدای اثر و نویسنده را بشنوند و سپس نظر خود را بیان کنند. این رفتار نشان‌دهنده تعهد آنها به گفت‌وگو و احترام به تنوع نظرات است.

عزتی‌پاک در پایان به بررسی آثار ادبی از منظر دین و ارزش‌های دینی اشاره می‌کند و می‌گوید که انجمن خورشید آموزه‌های دینی و اخلاقی را بخشی از گفت‌وگوی فرهنگی خود می‌داند. او تأکید می‌کند که این انجمن به عنوان نویسنده و منتقد ادبی، همواره در حال گوش دادن به دیگر صداهاست و در انتخاب آثار خود تنوع دارد.

وی در پایان تأکید می‌کند، زنان اعضای انجمن خورشید به جای اینکه نگاهی صرفاً فمینیستی به ادبیات داشته باشند، ادبیات را به عنوان یک امر انسانی می‌بینند و این رویکرد می‌تواند به همبستگی و پیشرفت فرهنگی در جامعه کمک کند. به این ترتیب، انجمن خورشید هم به نجات خود و هم به نجات دیگران از انزوای فرهنگی کمک می‌کند و این تلاش‌ها در نهایت می‌تواند به ارتقای سطح ادبیات و فرهنگ جامعه منجر شود.

مهر