زن در آیینه روایت رضوی؛ آرامش، اصالت، اقتدار

در روایتی نورانی، امام رضا علیه‌السلام می‌فرمایند:

«لا یَنفَعُ الرَّجُلَ نَفْعٌ بَعْدَ الإیمانِ بِاللّهِ عزّ وجلّ، أَفْضَلُ مِنِ امرَأَةٍ ذاتِ خُلُقٍ حَسَنٍ، إِنْ نَظَرَ إِلَیْها سَرَّتْهُ، وَإِنْ أَمَرَها أَطاعَتْهُ، وَإِنْ غابَ عَنْها حَفِظَتْهُ فی نَفْسِها وَمالِهِ»

این سخن گهربار امام رضا علیه‌السلام، زن را نه صرفاً یک همسر، بلکه محور سکونت، اعتماد و اطمینان در زندگی مشترک معرفی می‌کند. ایشان، ویژگی‌هایی را برای یک بانوی مطلوب برمی‌شمارند که در بستر روابط انسانی و زناشویی، به نقطه تلاقی عشق، عقل و دیانت می‌انجامد.

۱٫ چشم‌نوازی و دل‌نشینی

زن، در نگاه امام، مایه شادی و آرامش دل همسر است. این نگاه فراتر از ظاهر است؛ بلکه لبخند، مهر، وقار و کلام دلنشین، همه در«سرور شوهر از نگاه به همسر» جای دارند. زن مسلمان، در عین حفظ حیا، می‌تواند و باید بانویی باشد که فضای خانه را با لطافت حضورش معطر سازد.

۲٫ اطاعت عاقلانه، نه اطاعت کورکورانه

در این روایت، اطاعت از همسر به عنوان ویژگی مثبت بیان شده است. این اطاعت نه از سر ضعف، که از موضع عقلانیت، محبت و مدیریت درونی زن شکل می‌گیرد. زن عاقل می‌داند کجا سکوت، کجا همراهی، و کجا راهنمایی کند؛ و این «اطاعت»، بُعدی از مدیریت نرم زن در خانواده است.

۳٫ امانت‌داری در غیاب همسر

امام رضا علیه‌السلام، زن را به‌عنوان نگهبان حرمت خویش، خانواده و امانت‌های مادی و معنوی همسر در غیاب او می‌ستایند. این نشانه اوج اعتماد و شأن زن است؛ کسی که نه‌تنها خویشتن‌دار است، بلکه حافظ ناموس خانواده و حرمت خویش نیز هست. این آموزه، زن را موجودی قابل اعتماد، رشید و مورد احترام نشان می‌دهد.

زن امروز؛ پیوند اصالت و آگاهی

در دنیایی که گاه زن را یا در حاشیه سنت‌گرایی افراطی فراموش می‌کنند، یا در طوفان تجددگرایی بی‌ریشه فرو می‌برند، بازخوانی سخنان اهل‌بیت علیهم‌السلام، به‌ویژه نگاه امام رضا علیه‌السلام، ما را به درکی متعادل و عزتمندانه از زن می‌رساند.

امروز، زن در جامعه معاصر بیش از هر زمان دیگر، با پرسش‌های مهمی روبه‌روست:

آیا می‌توان همسر و مادر خوبی بود و در عین حال، در اجتماع نقش داشت؟ آیا وابستگی عاطفی در زندگی مشترک، نشانه ضعف است یا بلوغ؟ آیا دین، از زن فقط اطاعت و سکوت می‌خواهد؟ این روایت، پاسخی استوار و ریشه‌دار به همه این سؤالات دارد.

در این روایت، امام رضا علیه‌السلام زن را به‌عنوان «نیکوترین بهره مرد پس از ایمان» معرفی می‌کنند؛ این تعبیر، نه‌تنها زن را در کنار مرد، بلکه در تعالی ایمان او شریک می‌داند.

این یعنی زن، صرفاً «همراه» مرد نیست، بلکه بخشی از فرآیند رشد و بالندگی اوست.

نکته دیگر، تلفیق عقلانیت و محبت در زندگی زن است. اطاعت از همسر در روایت، نافی استقلال نیست، بلکه نشان می‌دهد که زن با درک درست از جایگاه عاطفی و روانی مرد، نقشی فعال در برقراری تعادل روانی خانواده دارد. این آموزه، برخلاف قرائت‌های تحریف‌شده، زن را موجودی منفعل نمی‌داند، بلکه «مدیر عاطفه» و «نگهبان آرامش» خانه معرفی می‌کند.

در جهان امروز که هویت زن گاه به ظواهر یا موفقیت بیرونی گره خورده، این حدیث بر بازسازی درونی زن تأکید دارد؛ زن مؤمنه، کسی است که در غیاب همسر هم حریم، امانت، عشق و مسئولیت را پاس می‌دارد. این یعنی زن، حتی وقتی دیده نمی‌شود، همچنان «مرئی‌ترین» شخصیت در امنیت و انس خانواده است.

سخن پایانی:

زن در اندیشه رضوی، آمیخته‌ای از جمال، عقل، وفاداری و اصالت است؛ نه گمشده در تجمل، نه اسیر سکوت، بلکه نگین قلب خانه. بازگشت به این تصویر الهی، شاید همان چیزی باشد که زن امروز در هیاهوی شعارهای پرزرق‌وبرق، بیش از همیشه به آن نیاز دارد.

اگر امروز در جهان پرهیاهو، زن با تعارض میان اصالت و معاصرت، یا ایمان و استقلال مواجه است، روایت رضوی به او می‌آموزد که می‌توان مؤمن، شاد، بانفوذ و وفادار بود. در این تصویر، زن نه تماشاگر زندگی، بلکه خالق فضای امن و پرمهر آن است؛ نگینی که نه در سایه مرد، بلکه در پرتو ایمان، می‌درخشد.

منابع حدیث: عیون أخبار الرضا، ج۲، ص۵۸/ وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۱۵، باب ۱، حدیث۲

مهتا صانعی