بخشنامه جدید سازمان زندان‌های کشور؛ تحول آفرین و نیازمند ضمانت اجرایی

به گزارش جهان بانو، بر اساس آمارها زنان حدود ۴ درصد از جمعیت زندان‌های کشور را تشکیل می‌دهند. از میان این تعداد از زندانیان زن ۶۴ درصد از آنها متأهل و تعدادی از آنان نیز مادر هستند. در ارتباط با این موضوع همواره زندانیان زن و وضعیت خاص آنها در زندان‌ها مورد تاکید قرار گرفته است که این مسئله در تازه‌ترین بخشنامه سازمان زندان‌ها نیز مشاهده می‌شود.

این سازمان روز گذشته در راستای رویکردهای تحول آفرین در این مجموعه، اقدام به صدور بخشنامه‌ای کرده است که متضمن تقویت حقوق زندانیان و بازداشت شدگان و رعایت جنبه‌های اسلامی، اخلاقی و انسانی در برخورد با آنان است.

آن طور که رئیس سازمان زندان‌ها خطاب به زندان‌های سراسر کشور ابلاغ کرده است، قرار است تحولاتی در ارتباط با وضعیت همه زندانیان به ویژه با طبقه بندی زندانیان فراهم شود. بر اساس این بخشنامه در مورد زندانیان زن نیز قرار است تسهیلات ویژه ای برای آنان در نظر گرفته شود.

رژیم غذایی خاص برای مادران زندانی

در بند دوم از این بخشنامه به موضوع رعایت کرامت انسانی محکومین و متهمین داخل زندان پرداخته شده و مقرر شده است تا در راستای این بند تسهیلات ویژه ای برای برخی از زندانیان در نظر گرفته شود. لازم به ذکر است که این بند از مبسوط ترین و جامع‌ترین بخش‌های این بخشنامه است.

در بخشنامه اخیر سازمان زندان‌ها، ضمن تاکید بر رعایت عدالت در شیوه و نحوه توزیع و نوع غذا برای متهمان، تسهیلاتی برای زنان باردار، مادران و زندانیان بیمار نیز در نظر گرفته شده است، آنچنان که مسئولین زندان را موظف ساخته تا برای طفل شیرخوار و مادر وی، زنان باردار و زندانیان بیمار رژیم خاص غذایی در نظر بگیرند.

همچنین در این بخشنامه تصریح شده است که مادران زندانی قادر خواهند بود تا از فرزند شیرخوار خود را تا سن دو سالگی در زندان مراقبت و نگه داری کنند. لازم به ذکر است که افزایش مدت مذکور تا سقف شش سال با رعایت ضوابط مربوط امکان پذیر است.

زندان، مکلف به تهیه اقلام بهداشتی برای زنان زندانی و تغذیه مناسب برای مادران زندانی و اطفال همراه آن هاست. همچنین رئیس زندان موظف است با همکاری سازمان‌های دارای صلاحیت تمهیدات لازم را برای راه اندازی مهدکودک در زندان فراهم آورد تا کودکان ۲ تا ۶ سال با رضایت مادر یا در صورت اقتضای مصلحت طفل در آنجا تحت آموزش متناسب قرار گیرند.

ممنوعیت زندان انفرادی برای زنان باردار

در ادامه بخشنامه یادشده تصریح شده است: جداسازی یا نگه داری جداگانه در یک اتاق تک نفره (انفرادی) برای زنان باردار و زنان همراه فرزند، ممنوع می‌باشد و همچنین برابر بند “ث” ماده ۶ قانون جرم سیاسی مصوب سال ۹۵ بازداشت و حبس به صورت انفرادی متهمان جرایم سیاسی ممنوع بوده به جز در مواردی که مقام قضائی بیم تبانی بدهد یا آن را برای تکمیل تحقیقات لازم بداند که در هر حال مدت آن نباید از ۱۵ روز بیشتر شود.

ممنوعیت اجبار استفاده از پوشش چادر برای زنان

این بخشنامه در ادامه نیز تسهیلاتی برای محکومان جرایم سیاسی، مطبوعاتی و زنان در نظر گرفته و تصریح کرده است: در موارد اعزام به خارج از زندان، الزام زنان به استفاده از چادر و یا الزام متهمان جرایم سیاسی و مطبوعاتی، متهمان جرایم مالی (حقوقی) و افراد زیر هجده سال تمام شمسی به پوشیدن لباس متحدالشکل زندان، ممنوع است.

ضمانت اجرایی بخشنامه چیست

اگر چه که بندهایی از ابلاغیه صادرشده در روز گذشته در نوع خود اقدامی تحسین برانگیز است، به این دلیل که در صورت اجرایی شدن موجب ایجاد مجموعه ای از تحولات خواهد شد. با این وجود اصلی ترین پرسشی که در اینجا مطرح است در ارتباط با ضمانت اجرایی این ابلاغیه است. به عنوان مثال در بندهایی از این بخشنامه شرایط بعضی زندانیان زن مورد اشاره قرار گرفته که بسیاری از آنها برای اجرایی گردیدن نیازمند تأمین بار مالی است.

همچنین سازمان زندان‌ها که همواره در مورد کمبود بودجه انتقاداتی را مطرح می کرد، در این ابلاغیه مواردی را لازم الاجرا دانسته است که اجرای قسمت‌هایی از آنها نیازمند تأمین بودجه است.

در کنار موارد یاد شده یادآوری این نکته نیز ضروری است که در حال حاضر در بعضی از استان‌ها پروژه مهد کودک در زندان ها تکمیل نشده است و با این وجود سازمان زندان‌ها در این بخشنامه بر گسترش مهدهای کودک در زندان‌ها تاکید کرده است. همچنین در نظر گرفتن رژیم غذایی ویژه برای زنان باردار زندانی و نیز تاکید بر رعایت بهداشت بیشتر در بندهای زنان از دیگر مواردی هستند که برای فراهم آوردن آن ها به تأمین هزینه‌های مالی نیاز است.

محسنی اژه ای: زندان زنان توسط زنان اداره شود

رئیس قوه قضائیه ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۰ در دیدار با اعضای فراکسیون زنان مجلس در ارتباط با زندانیان زن بر موارد خاصی تأکید کرد. در آن دیدار رئیس قوه قضائیه بر اولویت فراهم‌سازی زمینه ارائه خدمات به زنان توسط زنان تأکید کرد و اظهار داشت: اگر زندان زنان به‌گونه‌ای مستقل شود که همه امور آن توسط بانوان اداره شود، مسائل قضائی مربوط به بانوان آسان‌تر انجام خواهد شد. اگر چه که این موضوع مورد تاکید محسنی اژه ای قرار گرفته بود، اما این مسئله در بخشنامه اخیر در نظر گرفته نشده است .

در کل می توان گفت که ماهیت بخشنامه ۸ بندی سازمان زندان‌ها از نگاهی تحول آفرین برخوردار است، اما باید دید ظرفیت زندان‌های  کشور در استان های مختلف تا چه اندازه آماده اجرای این بخشنامه است.

منبع: مهر