کاهش ازدواج و تأثیر آن بر اقتصاد و برابری

امروزه، ازدواج‌های هم‌سطح از نظر اجتماعی و اقتصادی افزایش‌یافته و زنان تمایل دارند با فردی ازدواج کنند که از نظر فکری و اقتصادی در سطحی مشابه با آنان باشد. این وضعیت به ازدواج‌های موفق‌تر منجر شده، اما درعین‌حال، باعث افزایش شکاف طبقاتی نیز گردیده است.

رکود ازدواج؛ آیا افزایش تجرد برای اقتصاد زیان‌بار است؟

آلیسون شراگر، اقتصاددان و نویسنده بلومبرگ، به بررسی این موضوع پرداخته که کاهش نرخ ازدواج نسبت به گذشته ممکن است در برخی جنبه‌ها به معنای آزادی بیشتر اجتماعی باشد، چرا که افراد می‌توانند بدون قضاوت زندگی مطلوب خود را انتخاب کنند. اما افزایش تجرد که به نوعی از زندگی مشترک بدون ازدواج اطلاق می‌شود، مسئله‌ای را ایجاد می‌کند که اقتصاددانان آن را اثر جانبی منفی (Negative Externality) می‌نامند؛ زیرا تجرد افراد تأثیرات منفی بر جامعه دارد، در حالی که آن‌ها هزینه‌ای بابت این پیامدها پرداخت نمی‌کنند.

دلایل افزایش تجرد

سؤالی که مطرح می‌شود این است که چرا امروزه تعداد بیشتری از افراد بدون شریک زندگی باقی می‌مانند؟ یکی از نظریات رایج این است که مردان اخیراً برای زنان جذابیت کمتری پیدا کرده‌اند. تغییر به سمت اقتصاد خدماتی، موقعیت زنان را تقویت کرده است؛ آن‌ها تحصیلات بالاتری دارند و به مشاغل پردرآمدی دست یافته‌اند، در حالی که بسیاری از مردان در شرایط جدید اقتصادی با چالش مواجه هستند. بر اساس این نظریه، زنان، مردان با این وضعیت را جذاب نمی‌دانند و ترجیح می‌دهند مجرد بمانند.

تغییر نگرش اجتماعی نسبت به تجرد

با این حال، شراگر معتقد است که عدم جذابیت مردان به تنهایی دلیل کافی برای عدم ازدواج نیست؛ نرخ ازدواج کاهش یافته؛ زیرا تجرد دیگر مانند گذشته مورد نکوهش قرار نمی‌گیرد و این تغییر نگرش به دلیل دگرگونی‌های اقتصادی است. در بیشتر تاریخ بشر، ازدواج به عنوان یک قرارداد اجتماعی و اقتصادی، به ویژه برای زنان، محسوب می‌شد. در آن زمان، دنیا پر از خطرات بود، حمایت اجتماعی کمی وجود داشت و احتمال مرگ زودرس بیشتر بود. مشاغل کمتری برای زنان در دسترس بود و آن‌ها راه‌های محدودی برای بهبود وضعیت اجتماعی خود داشتند؛ در چنین شرایطی، یافتن شریک زندگی بهترین گزینه بود و به همین دلیل مجرد بودن نکوهش می‌شد.

پس از جنگ جهانی اول، فرانسه حدود یک‌پنجم جمعیت مردان جوان خود را از دست داد، به‌طوری‌که تعداد مردان برای ازدواج کاهش یافت؛ بااین‌حال، نرخ ازدواج پس از جنگ افزایش یافت و در دهه‌های بعدی در سطح بالایی باقی ماند. تحقیقات نشان می‌دهد که زنان فرانسوی در نهایت با مردانی ازدواج کردند که در شرایط عادی به آنها توجه نمی‌کردند، زیرا در آن زمان عواقب اقتصادی و اجتماعی مجرد بودن بیشتر بود و زنان مجبور به سازگاری با این وضعیت بودند.

پدیده ازدواج‌های هم‌سطح

اما امروزه زنان نیازی به پذیرش شرایط اجباری ندارند؛ آن‌ها نه‌تنها افق اقتصادی بهتری دارند؛ بلکه نگرش منفی نسبت به‌مجرد بودن نیز کاهش یافته است؛ حتی اگر این وضعیت هزینه‌های بیشتری به همراه داشته باشد. به‌علاوه، اکنون این انتظار وجود دارد که شریک زندگی باید از نظر فکری، اجتماعی و عاطفی هم‌سطح باشد و ازدواج‌های هم‌سطح به یک هنجار تبدیل شده‌اند. بررسی آمار ازدواج در ایالات متحده نشان می‌دهد که زنان تحصیل‌کرده همچنان در بیشتر موارد ازدواج می‌کنند، در حالی که کاهش نرخ ازدواج بیشتر در بین افراد فاقد تحصیلات دانشگاهی دیده می‌شود.

شراگر اشاره می‌کند که از جهاتی این تحولات مثبت هستند. زنان انتخاب‌های بیشتری دارند؛ آن‌ها می‌توانند برای یافتن یک همسر مناسب صبر کنند و از ازدواج‌های ناموفق خارج شوند و قدرت بیشتری را در دست بگیرند. زنان می‌توانند با کسی ازدواج کنند که رابطه‌ای برابر و هم‌سطح با او دارند که می‌تواند به یک زندگی رضایت‌بخش‌تر منجر شود.

اثرات جانبی منفی بر جامعه

با این حال، کاهش نرخ ازدواج ممکن است برای جامعه پیامدهای منفی به همراه داشته باشد. ازدواج‌های هم‌سطح ممکن است به ازدواج‌های موفق‌تری منجر شوند، اما در عین حال، «نابرابری اقتصادی» را افزایش می‌دهند، به ویژه برای اقشار کم‌درآمد که کمتر ازدواج می‌کنند و تأمین هزینه‌های زندگی با یک درآمد برای آن‌ها دشوارتر شده است. کاهش ازدواج می‌تواند بخشی از کاهش نرخ زاد و ولد را نیز توضیح دهد.

بنابراین، شاید به نظر بیاید که وجود نگرش منفی اجتماعی به تجرد، حتی در شرایطی که نیازهای اقتصادی و اجتماعی برای ازدواج کمتر است، می‌تواند مثبت باشد؛ اما به اعتقاد نویسنده بلومبرگ، بازگشت به دورانی که زنان مجبور بودند ازدواج‌های نامناسب را بپذیرند یا در آن‌ها بمانند، هیچ فایده اقتصادی نخواهد داشت.

اقتصاد