نقش زنان در فرهنگ پرداخت خمس

دکتر وحیده نعیم آبادی در سخنرانی خود در نشست تخصصی «نقش زنان در فرهنگ خمس» که به همت بنیاد بین‌المللی احیاء فرهنگ خمس در نمایشگاه قرآن برگزار شد، با اشاره به اینکه خمس یکی از پیشرفته‌ترین قوانین اقتصادی نه‌تنها در جامعه اسلامی بلکه در سطح جهانی است، تصریح کرد: دین اسلام احکامی را که در مورد خمس برای مردان تعیین کرده، برای زنان نیز مطرح کرده است و بر این اساس باید گفت حق مالکیت که به آقایان داده شده، شامل خانم‌ها نیز می‌شود.

وی افزود: اسلام حق مالکیت را برای بانوان در نظر گرفته و به همین دلیل، بانوان موظف‌اند که بر اساس شرایط و مقررات مربوطه، خمس دارایی‌های خود را پرداخت کنند. علاوه بر احکام مشترک بین زنان و مردان، برخی احکام خاص برای خانم‌ها وجود دارد، مانند موضوع جهیزیه که به طور مستقل مطرح شده است و این احکام فقهی به‌صورت پیشرفته سال‌هاست که از سوی حوزویان و اساتید فن تبیین و تشریح می‌شود.

نعیم آبادی ادامه داد: همان‌طور که مسئولیت شرعی برای زنان وجود دارد، استقلال مالی آن‌ها نیز تضمین شده و مورد تأکید قرار گرفته است؛ بنابراین، احکام خمس نشان‌دهنده حقوق و تکالیفی است که بر عهده زنان و مردان قرار دارد.

این مدرس دانشگاه بیان کرد: یکی از مهم‌ترین جلوه‌های پرداخت خمس در بستر اجتماعی است و ازاین‌رو، زنان با پرداخت خمس می‌توانند در صحنه اجتماعی حضور یافته و نقش‌آفرینی کنند.

وی یادآور شد: بسیاری از مؤسسات خیریه که بانوان مؤمن در طول تاریخ به تأسیس آن‌ها اهتمام ورزیده‌اند، بر اساس سرمایه‌گذاری مالی بوده که خود آن، مبنای پرداخت خمس را تشکیل می‌دهد.

نعیم آبادی اضافه کرد: یکی از پیامدهای مهم پرداخت خمس که تأثیرگذاری زنان جامعه را نشان می‌دهد، به مسئله عدالت اجتماعی مربوط می‌شود، زیرا تحقق جریان عدالت اجتماعی از جمله آثار مثبت پرداخت خمس است که به کاهش فاصله طبقاتی و رسیدگی به وضعیت مردم محروم و مستضعف منجر می‌شود.

وی همچنین بیان داشت که پرداخت خمس حس استقلال و هویت شخصی زن را تقویت می‌کند، چرا که او می‌تواند بر اساس اموال شخصی خود، خمس پرداخت کند.

در ادامه، وی گفت: زنان و دختران نقش بسیار مهمی در ترویج فرهنگ پرداخت خمس ایفا می‌کنند و در تاریخ و تشیع، افرادی چون بی‌بی شطیطه وجود داشته‌اند که از جمله زنان مؤمنه، صالحه و فاضله‌ای بودند که در زمان حضرت موسی بن جعفر (ع) زندگی می‌کردند و ارادت خاصی به امام موسی بن جعفر (ع) داشتند.

نعیم آبادی افزود: اهمیت و جایگاه این بانوی اهل نیشابور به‌قدری است که مورد تأیید خاص امام کاظم (ع) قرار گرفته و از میان وجوه و کالاهای سنگینی که به عنوان سهم امام به مدینه فرستاده شده، تنها اندکی مبلغ نقد ایشان و یک هدیه از بانو شطیطه نیشابوری مورد پذیرش حضرت موسی بن جعفر (ع) قرار گرفت.

وی همچنین خاطرنشان کرد: از ویژگی‌های برجسته بی‌بی شطیطه، اعتقاد و باور عمیق ایشان به امامت و ولایت بوده که داستان مشهور ایشان نشان‌دهنده اهمیت بحث خمس در نظام شیعه و دستگاه امامت و ولایت است.

نعیم آبادی در پایان تأکید کرد: پایداری بی‌بی شطیطه نسبت به امام معصوم و مسئله ولایت برای همه ما درس‌آموز است و نشان می‌دهد که یک زن چگونه می‌تواند با عمل به وظایف شرعی و پایداری در مذهب اهل بیت (ع)، عاقبت‌به‌خیر شود و به نحوی که امام کاظم (ع) از ایشان یاد کرده و می‌گوید که قطعاً از زنان بهشتی است.

حوزه