تجارت با موی دختران

موضوع تجارت موی طبیعی، برای زنان و‌ دختران جذاب است. به‌خصوص این‏که این روزها، فرزندان جوان در خانواده‌ها چندان هم مطیع نیستند و حساسیت خاصی نسبت به حرف‌وحدیث و گلایه و دلخوری والدینشان از انجام برخی کارها ندارند و کوتاه کردن موی سر دختران یکی از آن‌ها است.

بعضی دختران جوان، مثل قدیم خیلی به حرف دیگران کاری ندارند و وقتی تصمیم بگیرند که مویشان را کوتاه کنند چیزی نمی‌تواند مانع آن‌ها شود. البته این موضوع چندان هم بد نیست، وقتی بارها از زبان مادرانمان شنیده‌ایم که زنان و دختران نسل‌های گذشته، بارها دوست داشته‌اند موهای سر خود را کوتاه کنندژ اما پدر و برادر و همسرشان اجازه این کار را به آن‌ها نمی‌دادند و اگر این اتفاق می‌افتاده با بداخلاقی‌های آن‌ها همراه بوده، بنابراین یا مجبور می‌شدند کوتاه کردن موی سرشان را فراموش کنند یا اینکه ماه‌ها جلوی آن‌ها در خانه هم روسری به سر کنند تا قدری موهایشان بلند شود.

به پولش احتیاج نداشتم

در یکی از کانال‌های کاشمر، کاربری پیام داده: «به زنانی که از موی بلند خودشان و گل دخترشان خسته شده‌اند؛ موی آن‌ها را با بالاترین قیمت خریدار هستیم. موهای طبیعی از ۵۵ سانت به بالا، موهای رنگی و حنا کرده از ۶۰ سانت به بالا، قیمت هم از ۲ تا ۳۰ میلیون تومان است. البته باید عکس مو را بفرستند و قبل از کوتاه کردن هم مبلغ پرداخت می‌شود.» این تبلیغ را که می‌بینم، سریع زنگ می‌زنم. خودم را جای یک فروشنده مو جا می‌زنم. خانم پشت خط در نیشابور زندگی می‌کند و وقتی می‌گویم کاشمری هستم، آدرس می‌دهد تا به محل موردنظر او در کاشمر بروم. عکس موی خواهرزاده‌ام را ارسال می‌کنم و آدرس می‌گیرم. وقتی از خریدار می‌پرسم از این موهای خریداری شده چه استفاده‌ای می‌شود؟ می‌گوید برای تهیه کلاه‌گیس از آن‌ها استفاده می‌شود.

آدرس را گرفته و به آنجا می‌روم. دختر جوانی، برای کوتاه کردن موهایش به آرایشگاه آمده است. از صحبت‌های بین او و آرایشگر متوجه می‌شوم که او هم قصد فروش موهایش را دارد.

زنی موهای او را ورانداز می‌کند و می‌گوید: اندازه‌اش خوب است؛ چون ما موی بالای ۵۰ سانت را می‌خریم. البته موهایت رنگ هم ندارد و این خیلی عالی است، اما موخوره دارد و تارهایش شکننده و ضعیف است و همین قیمت آن را کم می‌کند.

او ادامه تاکید می‌کند که بیشتر از هفت میلیون تومان برای خرید موهای خانم جوان پرداخت نمی‌کند. از روی صندلی بلند می‌شود و با دختر دیگری که همراهش آمده بود مشورت می‌کند. نتیجه گفتگوی آن‌ها پشیمان شدن دختر جوان از کوتاه کردن موهایش بود. این را به زن آرایشگر گفت و از آرایشگاه بیرون رفت.

سریع دنبالش رفتم تا دلیل انصرافش را بدانم. او گفت: روی مبلغی بیشتر از این‌که آرایشگر گفته حساب کرده و وقتی قیمت را شنیده منصرف شده است.

او که اسمش فاطمه بود، ادامه داد: من به پول فروش موهایم نیازی ندارم اما دوست داشتم حالا که خانواده‌ام موافق موضوع نبودند و اصرار من باعث شده بود رضایت دهند، موهایم را بفروشم و مبلغی دریافت کنم.

از فروش مو اطلاعی نداریم

به ‌هر حال خرید و فروش موی طبیعی که زنان و دختران فروشندگان اصلی پای معامله هستند؛ داستان پیچیده‌ای برای نسل امروز محسوب نمی‌شود. براساس گفته‌های آن‌ها، کوتاه کردن و نکردن و فروختن و نفروختن مویشان موضوعی شخصی است که فکر می‌کنند باید بزرگ‌ترها به آن احترام بگذارند. این در حالی است که به اعتقاد کارشناسان حوزه سلامت در مورد خریدوفروش موی طبیعی زنان، کودکان و نوجوانان به شکلی که در شهر کاشمر رواج یافته است، در نظام صنعت و معدن و قانون نظام صنفی کشور تعریف و شغل مشخصی برای این موضوع وجود ندارد.

حتی در واحد بهداشت محیط هم با توجه به وظیفه نظارتی بر واحدهای صنفی از لحاظ بهداشتی، تعاریف خاصی در رابطه با خریدوفروش موی طبیعی زنان وجود ندارد.

مجتبی قائمی، رئیس مرکز بهداشت کاشمر در رابطه با این موضوع گفت: آرایشگاه‌ها مورد بازرسی بهداشتی قرار می‌گیرند و از نظر بهداشت محیط، بر موضوع استریل کردن وسایل مورد استفاده و دارا بودن کارت سلامت آرایشگر نظارت می‌شود، با این وجود درباره کوتاه کردن مو و مورد استفاده قرار دادن یا ندادن موی کوتاه شده، قانون خاصی وجود ندارد.

وی افزود: البته خریداران برای خرید مو، معیارهایی دارند مثل اینکه مو رنگ‌شده و‌ آسیب‌دیده نباشد و موخوره نداشته باشد و… بنابراین آن‌ها به سلامت موی خریداری شده توجه می‌کنند.

حساسیت جامعه نسبت به تجارت مو

این روزها خرید و فروش موی طبیعی در فرهنگ و عرف مردم کاشمر و در بازار آرایشی و بهداشتی چه در بستر شبکه‌های اجتماعی و چه در محیط‌های فیزیکی سطح شهر پذیرفته ‌شده است. اگر از لحاظ ضوابط بهداشتی به آن توجه کنیم، قانونی درباره آن وجود ندارد، هر چند بر کار آرایشگاه‌ها در حوزه بهداشت نظارت می‌شود؛ با این وجود از نظر قانونی هیچ ماده و تبصره‌ای در این خصوص وجود ندارد و مانند دیگر اعضای بدن خرید و فروش آن انجام می‌شود.

البته وقتی صحبت از حق‌ و حقوق می‌شود؛ بد نیست موضوع از نظر حقوقی نیز مورد توجه قرار گیرد. زنان و دختران حق خود می‌دانند که آزادانه درباره مویشان تصمیم بگیرند و تا اینجا موجود بغرنج نیست، با این وجود وقتی فروش موی زنان و دختران پیش می‌آید؛ ماجرا فرق می‌کند. ممکن است خانواده به پول نیاز داشته باشد و می‌خواهد موی دخترش را بفروشد و همین موضوع چالش‌برانگیز است که خانواده‌ای به دلیل نیاز اقدام به فروش موی دخترش کند.

شیما علی‌‎نیا، وکیل پایه‌یک دادگستری در رابطه با این موضوع گفت: مالکیت انسان بر بدن، حق انتفاع انسان از اعضا بدن خود است و این حق ممکن است ذاتی، اعتباری و تکوینی باشد.

وی با بیان اینکه با پیشرفت علم پزشکی، بهره‌مندی از اعضای انسان مانند انتقال خون، پیوند اعضا، کشف بیماری و آموزش امکان‌پذیر شد، تصریح کرد: از طرف دیگر در چند سال گذشته موضوعی با ‌عنوان فروش موی زنان رایج شده و مسئله مالکیت بر بدن خود به‌‌عنوان موضوعی قانونی و فقهی مورد توجه قرار گرفته است.

این وکیل پایه یک دادگستری با اشاره به آیه ۵۳ سوره نحل که خاستگاه و منشاء همه دارایی‌های ما را خداوند سبحان دانسته است، گفت: طبق همین آیه شریفه بعضی از فقها عدم مالکیت انسان بر بدن را پذیرفته‌اند و در مقابل برخی از فقها نیز قائل‌ هستند که مالکیت اعضای بدن از نوع ذاتی است و بر این اساس انسان حق تصرف بر اعضای خود را دارد و می‌تواند از تمام فواید آن‌ها بهره‌مند شود و معتقدند انتقال اعضای بدن نیز نوعی تصرف است و تا زمانی که باعث اضرار به نفس نشود، از لحاظ حقوقی و فقهی بلامانع است.

وی با بیان اینکه در قوانین موضوعه ایران انتقال اعضای بدن با رضایت انسان جرم‌انگاری نشده است و از نظر مراجع تقلید و فقهای معاصر خرید و فروش مو فی‌نفسه اشکالی ندارد، خاطرنشان کرد: البته بعضی مراجع تقلید مانند مرحوم آیت‌الله فاضل لنکرانی به‌ صورت مشروط فروش موی زنان را بدون اشکال دانسته‌اند و فرموده‌اند اگر موی زن منفعت حلالی داشته باشد و با هدف استفاده مشروع و حلال باشد، اشکالی ندارد.

فشارهای اجتماعی بر خرید‌و‌فروش موی طبیعی

موضوع تجارت موی طبیعی به‌عنوان یک پدیده اقتصادی و اجتماعی در سال‌های اخیر افزایش یافته است. این تجارت نه تنها به‌عنوان یک صنعت اقتصادی مطرح شده، بلکه ابعاد اجتماعی و فرهنگی خاصی نیز دارد.

یک جامعه شناس با بررسی موضوع از نظر جامعه‌شناسی به ابعاد مختلف این پدیده پرداخت. وی اظهار کرد: طبق ارزش‌های زیبایی‌شناختی و فرهنگی، مو به‌عنوان یکی از نمادهای هویت فردی و زیبایی شناخته می‌شود. در بسیاری از فرهنگ‌ها، مو به‌خصوص در زنان نماد جذابیت و زنانگی است. این ارزش‌های فرهنگی سبب می‌شود که افراد به دنبال خرید و فروش موهای طبیعی باشند.

محمد عابدی ادامه داد: تبلیغات رسانه‌ها نیز به ترویج این ارزش‌ها کمک می‌کند و استانداردهای زیبایی خاصی را به وجود می‌آورد که افراد به دنبال رسیدن به آن‌ها هستند. به‌عنوان مثال، در بسیاری از خرده فرهنگ‌های ایرانی، موهای سالم و بلند به‌عنوان نشانه‌ای از جذابیت و زیبایی شناخته می‌شود. این باورها باعث شده‌اند افراد برای بهبود ظاهر خود اقدام به خرید موهای طبیعی کنند. به همین دلیل، تجارت موی طبیعی به‌عنوان یک راهکار برای رسیدن به این استانداردهای زیبایی در نظر گرفته می‌شود.

وی تصریح کرد: درآمدزایی و تأثیرات اقتصادی فروش مو نیز می‌تواند به‌عنوان یک منبع درآمد اضافی برای بسیاری از افراد محسوب شود. در شرایط اقتصادی فعلی، بسیاری از افراد به دنبال راه‌های جدید برای تأمین مخارج خود هستند. افرادی که قصد کوتاه کردن موهای بلند خود را دارند، می‌توانند با فروش موهای طبیعی پولی به دست آورند. این موضوع به‌خصوص در مناطق کم‌درآمد و روستایی، جایی که افراد به دنبال منابع مالی جدید هستند، اهمیت دارد. علاوه بر این، تجارت موی طبیعی می‌تواند به رشد کسب‌وکارهای مربوط با این صنعت، از جمله فروشندگان و تولیدکنندگان محصولات موی طبیعی کمک کند. این مشاغل به ایجاد فرصت‌های شغلی و تأمین نیازهای بازار برای افراد محلی می‌پردازند.

خرید‌و‌فروش موی طبیعی زنان

وی گفت: از تأثیرات فضای مجازی و رسانه‌ها در این موضوع نیز نباید غافل بود، چراکه فضای مجازی و رسانه‌ها نقش مهمی در توسعه فرهنگ خرید و فروش موهای طبیعی دارند. به‌خصوص در فضای مجازی، افرادی که به آرایش و زیبایی علاقه‌ دارند، به راحتی می‌توانند نظرات و تجربیات خود را با دیگران به اشتراک بگذارند. این تعاملات می‌تواند به افزایش تقاضا برای خرید موی طبیعی و رونق تجارت آن منجر شود.

عابدی خاطرنشان کرد: با تغییر نگرش و افزایش آگاهی عمومی نسبت به هویت فردی و زیبایی، این تجارت به یک صنعت پررونق تبدیل شده است در عین حال، نیاز به آگاهی و نظارت نسبت به مشکلات اخلاقی و حقوق بشری نیز در این خصوص احساس می‌شود.

 ایسنا