رسانه و سفیدشویی خیانت

«پسری که پراید دارد، کنسل است!… ولنجک به پایین کنسل است!… دختری که زیاد غذا بخورد، کنسل است! قد کمتر از ۱۸۰، کنسل است! ناخن‌کار باشد، کنسل است…» به‌سادگی و با چند جمله، رسانه‌ها می‌توانند ذائقه شما را تغییر دهند. به‌عنوان یک پسر، به دنبال دختری می‌گردید که مستقل باشد و تمام اجزای صورتش به طور متقارن و بی‌نقص باشد. اگر دختر باشید، چشمتان تنها به پسر ورزشکار و قدبلند با ماشین آخرین‌مدل و کیف پول پر خواهد افتاد. مشکل زمانی جدی‌تر می‌شود که بین معیارهای سطحی که برایتان ایجاد شده و معیارهای عمیق خود دچار سردرگمی می‌شوید. معیارهایی که هرگز نمی‌توانند در کنار هم قرار بگیرند و هیچ‌کس مجموعه کاملی از آن‌ها نیست.

بلایند دیت و خطر خودکم‌بینی

اگر بدانید جایی سلامت شما را تهدید می‌کند یا معاشرت با فردی که به بیماری ویروسی مبتلا است، شما را بیمار می‌کند، حتماً از آن فضا دوری می‌کنید. اما چرا هرگز چنین تمهیداتی برای سلامت روان خود نداریم و به این توجه نمی‌کنیم که یک ویروس می‌تواند به طور خاموش روح ما را بیمار کند؟ «بلایند دیت» یکی از تولیدات رسانه‌ای است که بدون آنکه متوجه شوید، ویروس خودکم‌بینی را در بین مخاطبانش پخش می‌کند. کمبود اعتمادبه‌نفس، چشم‌وهم‌چشمی، طلاق و … از عوارضی است که این ویروس به جان ما می‌افکند.

مژگان نیک‌پور، روان‌شناس بالینی و درمانگر طرحواره، درباره آسیب روحی ناشی از بلایند دیت می‌گوید: «سازندگان این برنامه‌ها، هرچند به دنبال جذب مخاطب و منفعت مالی هستند، روابط عاطفی را به شوخی تبدیل می‌کنند و عمق روابط را نادیده می‌گیرند. آن‌ها با سؤالات سطحی و ظاهری که فقط برای سرگرمی طراحی شده‌اند، روابط عمیق و پایدار را زیر سؤال می‌برند. جذابیت‌های ظاهری و معیارهای مادی به‌شدت برجسته می‌شوند و مخاطب ناخواسته خود را در مقام قیاس با شرایط و صحبت‌های شرکت‌کنندگان قرار می‌دهد که این باعث القای حس ناکامی و سرخوردگی در او می‌شود. همچنین این برنامه‌ها هنجارهای فرهنگی و اجتماعی را به‌اشتباه به جامعه منتقل می‌کنند و باورهای نادرستی درباره ارزش‌های فردی ایجاد می‌کنند.»

فرصتی که تبدیل به تهدید شد

جوان امروز دچار دیدگاه‌های سطحی است و این نوع نگاه، آمار طلاق را افزایش داده است. وقتی معیارهای ازدواج به مادیات محدود می‌شود و سؤالات خواستگاری به‌اندازه لباس و مدل ماشین تقلیل می‌یابد، طبیعی است که روابط نیز به همان اندازه سطحی و ناپایدار خواهند بود. برنامه‌هایی مانند بلایند دیت این نگاه سطحی را تقویت می‌کنند و به آن اعتبار می‌بخشند.

اما مژگان نیک‌پور پیشنهاد می‌کند که از تهدیدهای بلایند دیت می‌توان به فرصتی برای ایجاد محتواهای مفید و آموزشی استفاده کرد: «ایده بلایند دیت می‌توانست به‌عنوان فرصتی برای متولیان فرهنگی باشد تا برنامه‌ای تولید کنند که جوانان در شرف ازدواج را به مهارت‌های گفت‌وگو و پرسیدن سؤالات عمیق برای شروع یک رابطه پایدار آموزش دهد. برنامه‌ای که با شبیه‌سازی جلسات مشاوره پیش از ازدواج، نه‌تنها از آسیب‌ها جلوگیری کند، بلکه محتوای ارزشمندی نیز ارائه دهد.»

سفیدشویی خیانت و ضدارزش‌ها

اگر یک‌بار پای برنامه‌هایی مانند بلایند دیت نشسته‌اید، حتماً جملاتی از شرکت‌کنندگان شنیده‌اید که می‌گویند: «گذشته هر فرد فقط به خودش مربوط است… آدم می‌تواند دوستان معمولی از جنس مخالف داشته باشد و این اشکالی ندارد…» همچنین عادی‌سازی موضوعاتی همچون خیانت و مصرف مواد مخدر و الکلی به‌وضوح مشاهده می‌شود. این موضوعات به طور ناخودآگاه بر ذهن شما تأثیر می‌گذارد و جای ارزش‌ها و ضدارزش‌ها را تغییر می‌دهد.

به عقیده مژگان نیک‌پور، یک رابطه عمیق و زندگی پایدار هیچ‌کدام از این مسائل را نمی‌پذیرد و این ضدارزش‌ها، هدیه‌ای ناپسند هستند که بلایند دیت با ظاهری شیک و جذاب به جامعه امروز و جوانان ارائه می‌دهد. او تأکید می‌کند که این نوع برنامه‌ها نباید به‌عنوان یک سرگرمی صرف در نظر گرفته شوند، بلکه باید به آن‌ها به‌عنوان ابزاری برای ایجاد آگاهی و آموزش نگریسته شود. در غیر این صورت، خطرات و آسیب‌های روانی ناشی از این رسانه‌ها می‌تواند به نسل‌های آینده آسیب جدی بزند.

فارس