از متن تا حاشیه دیدار رهبری با زنان

پایگاه خبری تحلیلی جهان‌بانو در اولین میزگرد خبری، به بررسی دیدار اخیر رهبر انقلاب با اقشار مختلف بانوان پرداخت. این نشست با حضور دکتر انسیه برومندپور(دکتری تفسیر تطبیقی و پژوهشگری هویت جنسیتی در قرآن)، سرکار‌ خانم مریم کثیری (دکتری روانشناسی و فعال فرهنگی و رسانه) و میزبانی خانم زهرا ملکوتی‌پور کارشناس ارشد مطالعات زنان برگزار شد.

به گزارش بانوخبرنگار جهان‌بانو، دکتر انسیه برومندپور در این میزگرد خبری در پاسخ به این سوال که بررسی کلی شما از این سه سال متوالی یا به صورت تفکیکی از دیدار رهبری با بانوان چگونه بوده و ارزیابی شما چیست، بیان داشت:  اصل این دیدار در جغرافیایی که دیدارها دارند یک دیدار خاص است به نحوی که هم می‌شود آن را ذیل تمام تقسیم‌بندی‌ها قرار داد و هم می‌شود به آن جدا نگاه کرد. یک دیدار منحصر به‌فرد است. و اگر بخواهیم به سیر و تحول آن نگاه کنیم، شاید برای بررسی‌ها کمی زود باشد اما می‌توان از همین ابتدا موشکافانه به آن نگاه کرد تا در آینده نتیجه‌بخش‌تر پیش رود.

برومندپور ضمن تقسیم‌بندی فرم دیدار رهبری با بانوان گفت: دیدار اول در سال ۱۴۰۱ بود. فرم دیدار به این شکل است که نیمی از دیدار تعدادی از خانم‌هایی هستند که جامعه زنان ایران را نمایندگی می‌کنند و فرصتی پیدا می‌کنند که طرح بحث کنند و بسته به دغدغه‌ها و تخصصی که دارند و اینکه سطح کنشگری به چه میزان است که البته بیشتر کنشگری نخبگانی و میدانی است و نهایتاً یک ترکیبی انتخاب می‌شود که به اندازه پنج دقیقه فرصت دارند که طرح بحث کنند و این خودش خیلی جای بحث دارد. نیمه دوم هم که بیانات حضرت آقا است که یک نسبت منطقی هم بین این دو به جهت محتوایی وجود دارد.

وی با بیان اینکه در سال اول دیدار رهبری با بانوان چون جایگاه دیدار اول را دارد ترکیبی از بزرگوارانی بودند که خودشان، هم جایگاه حکومتی و هم یک تریبونی در  اختیار داشتند، درباره محتوای دیدارها اظهار داشت: محتوای صحبت‌ها در این سه سال یک فرم تکراری دارد. مثلاً موضوعی مثل جمعیت، سلامت زنان، و آن ضرب‌آهنگی که ما در فضای مجازی داریم پیش نمی‌رود. در ادامه می‌بینیم که دیدار دوم نسبت به دیدار اول یک فروکاست شدیدی دارد. در دیدار دوم یک تجربه‌ای شکل گرفته است و انتظار می‌رود که با این هجم از مسائلی که ما در حوزه زنان داریم یک آسیب‌شناسی و یک بررسی شده باشد. چه از منظر نگاه اصولی و مبانی و اهمیتی که دیدار دارد و چه از لحاظ مسائل و وضعیتی که در حوزه زنان وجود دارد.

 دکتری تفسیر تطبیقی و پژوهشگری هویت جنسیتی در قرآن با اشاره به سیر تنزلی و کاهشی دیدار رهبری با بانوان چه از جنس سخنرانی و چه موضوعاتی که انتخاب می‌شود گفت:  سال اول بهتر از سال دوم و سال دوم بهتر از سال سوم و البته موضوع و محتوای صحبت‌ها در هر سه سال تقریبا ثابت است. اما نحوه پرداختن به موضوع که انتظار می‌رود به یک صورت‌بندی و تحلیل درست ما را برساند تا به یک مطالبه‌گری صحیح هم برسیم، اتفاق نمی‌افتد. باید بگوییم که تقریباً تمام فعالان حوزه زن و خانواده این را می‌دانند که کم کنش‌ترین و پر مسئله‌ترین لایه در حوزه زن و خانواده، لایه سیاستگذار و قانونگذار است. یعنی آن کسی‌که بیشترین اختیارات و بیشترین امکانات را دارد اما کم‌کنش و ترک فعل زیادی دارد. باید مطالبه‌گری مهم و جدی و ناظر به آن دوگانه متضاد سیاسی که در کشور وجود دارد، طوری مطرح شود که ما در مسیر درستی قرار بگیریم.

وی اظهار داشت: در مقابل کنشِ کم سیاستگذار و قانونگذار لایه رو به جلو کنشگری‎های مردمی است، جنسی که می‌شود آنها را تحت عنوان حلقه‌های میانی صورت‌بندی کرد. ما خودمان را الگوی سومی معرفی می‌کنیم که می‌خواهد از سنت و تجدد شرق و غرب فاصله گرفته و یک مسیر سومی را تولید کند تا یک وجه تمایزی با گذشته داشته باشد. باید هم طرح بحث درست داشت و هم مطالبه درست اتفاق بیافتد. در آن پنج دقیقه هرچند کوتاه باید این صورت‌بندی علمی وجود داشته باشد اما چنین چیزی دیده نمی‌شود.

دکتر انسیه برومندپور در ادامه تصریح کرد: دیدار رهبری با بانوان باید هم یک رویکرد علمی درست داشته باشد و هم به یک فرم درست برسد. ما نیاز داریم هم از فضای نخبگانی بانوان داشته باشیم و هم متوجه تنوعی باشیم که باید در پوشش لحاظ می‌شود و حضور داشته باشند. البته که باید به تفکر و محاسبه نیاز دارد تا ان بخش از دیدار هم خوب ارائه شود. این دیدار به این دلیل برای ما مطلوب است که ببینیم ایشان امسال از چه زاویه دیدی به حوزه زن و خانواده نگاه می‌کند و چه مسائلی را روی میز می‌گذارند تا لایه نخبگانی یک قدرت پرش و حرکت رو به جلو بیابند. باید گفت تنها نکته جدید در سال ۱۴۰۱ بود و آن هم موضوع زوجیت که در حد نظریه مطرح شد که قبل‌تر درباره‌ی آن صحبتی نشده بود. نهایتاً از تحلیل این تاریخ کوتاه به اینجا برسیم که چرا حداقل در بیانات خود ایشان به سمت پیشرفت حرکت نمی‌کنیم. علت آن چیست؟

وی با گریزی به صحبت‌های رهبری در دیدار با بانوان گفت: رهبر انقلاب در یک بخشی از صحبت‌هایشان که در دیدار دوم مطرح کردند، فرمودند: «حرف در این زمینه‌ها زیاد است. بنده هم در این مقوله‌ها خیلی صحبت کردم. دیروز یک کتابی برای بنده آوردند که صحبت‌هایی بود که خودم کرده بودم. چاپ شده بود و من ندیده بودم. نگاه کردم و دیدم خیلی از حرفهایی که آماده کرده بودم و می‌خواستم اینجا بگویم در آن کتاب است و قبلاً بارها گفته شده است. در این زمینه زیاد صحبت کرده‌ایم. من در یک کلمه عرض می‌کنم که خلاصه حاصل و ملخص سیاست و رویکرد تمدن غربی در مبحث حیاتی زن است»

به چه زبانی دیگر ایشان باید بگوید که در این زمینه زیاد صحبت کرده است. اگر دیدارهای رهبری را از سال ۱۳۶۸ تا الان که در سایت Khamenei.ir ثبت شده است، بررسی کنید، چیزی حدود ۷۷، ۷۸ دیدار ثبت شده است که مستقیماً با موضوع زن مرتبط است. یا مناسبتی هستند، یا ایشان با مردم و نخبگان صحبت کرده‌اند، یا با لایه سیاستگذاران صحبت کرده که موضوع و مسئله آن، زن بوده است. بروید آمار آن را فقط بررسی کنید و ببینید که با چه کاهشی در سالهای اخیر روبرو هستیم. مثلاً با یک هجم ۵ یا ۶ دیدار در سال و تکراری که هم در تعداد است و هم در محتوا. اگر می‌خواهیم در این گفتگو به این نتیجه برسیم که چرا این تکرار وجود دارد می‌توانیم برگردیم و در تاریخ تمام حرف‌های ایشان بگوییم که مثلاً این حرف را اولین‌بار کجا زدند و با چه آماری بوده است و این یک کار آماری است و واقعی است. اینطور می‌شود برای سال آینده یک گام رو به جلو در این زمینه داشته باشیم.

در ادامه و در پاسخ به همین سوال که ارزیابی از دیدار رهبری با بانوان چگونه است، سرکار خانم مریم کثیری بیان کرد: ماجرا این بود که رهبر انقلاب هر سال روز ولادت حضرت زهرا (س) با مادحین دیدار دارند که یک دیدار مردانه است. در تمام سال‌های رهبری، ایشان یک‌بار دیدار با زنان داشتند.  و بانوان یک مطالبه‌ای می‌کنند که چرا روز ولادت حضرت زهرا (س) و روز مادر باید دیدار مردانه برگزار بشود؟ اما آیا اصل این بوده که دیدار زنانه برگزار کنید؟ نه، مگر اصلاً متولی مسائل زنان در این مملکت زنان هستند که بیایند با شما دیدار کنند و از مسائل خود بگویند. مطالبه چه بوده است؟ مطالبه این بوده که این یک روز که روز زن و روز مادر است، به مسائل واقعی زنان پرداخته بشود، به مشکلات واقعی زنان جامعه اسلامی ایرانی ما پرداخته بشود.

دکتری روانشناسی و فعال فرهنگی و رسانه درباره اصل و فرم دیدارها عنوان کرد: من یک اصلی به نام عفاف و حجاب دارم که فرم‌های مختلفی دارد. محتوای آن این است که من می‌خواهم جلوی تبرج را بگیرم و حیا و عفاف را در قالب‌های مختلف به ثمر برسانم و هدفم سلامت روان جامعه و زنان است. در این راستا می‌گوییم که حجاب، چادر است. یعنی آن حجابی که فرم‌های مختلف داشته است را به یک فرم تبدیل می‌کنم. چه می‌شود؟ هم آن یک فرم از محتوا خالی می‌شود، هم به سمت هدف خود نمی‌رود، هم باعث کاسبی یک عده می‌شود، هم باقی فرم‌ها را از دست می‌دهیم و چون انعطاف خود را از دست می‌دهد، باقی اقشار جامعه آن را حذف می‌کنند. ما عادت داریم به جای اینکه به محتوا و هدف برسیم، فرم را پررنگ کنیم. برای همین است که بعد از سه سال برگزاری دیدار رهبری وقتی وارد بیت رهبری می شویم می بینیم که همه جا صورتی است، پرهای خادم‌ها صورتی است. مگر ما اینجا دنبال فرم هستیم؟ مگر قرار است که با صورتی‌کردن حسینیه بگوییم که حسینیه زنانه شد؟

کثیری گفت: هدف از این فرم باید بررسی شود. به ضرس قاطع می‌گویم که حل غالب مشکلات جمهوری اسلامی زن است و جلسه‌ای که با حول محور زنان برگزار می‌شود و مهم‌ترین و راهبردی‌ترین جلسه‌‍ای است که برگزار می‌شود. چون چشم‌انداز آینده من را مشخص می‌کند که من برای حل مسائل خانواده، تربیت، عفاف، حجاب، فرزندآوری، زن، شغل، نوجوان و … می‌خواهم چکار کنم؟ همه اینها یک محور دارد و آن «زن» است. این یک هنر است که من یک جلسه به این مهمی و راهبردی را به یک جلسه صورتی، شوآف و فرم‌زده تبدیل کنم. چه کسی را انتخاب کنم که بیاید و حرف بزند؟ لیوان برای آب‌خوردن است و هدفش این است که رفع تشنگی کند. اگر به فرم لیوان کریستالی اصالت دادید، نه در آن آب می‌خورید، نه رفع تشنگی می‌کند. فقط آن را در بوفه می‌گذارید و یک عده هم با آن کاسبی می‌کنند. مثل ماجرای حجاب.

خانم چادر سر می‌کند و از بالا تا پایینش برق می‌زند. جوری صحبت می‌کند که من به خودم می‌گویم که آیا این مدل صحبت، صحبت عفیفانه است؟ مگر قرار است که وقتی زن می‌خواهد در جامعه صحبت کند از ابزار زنانگی خودش استفاده کند! فخر منِ زن مسلمان این بوده که وارد عرصه اجتماع شده و قدرت تفکر خودم را به عرصه بگذارم، نه ابزارهای زنانه خودم را. چطور باید الگوی آن دختر نوجوان باشم و بگویم که اگر تو می‌خواهی در حضور رهبری صحبت کنی باید به محتوا چنگ بیاندازی نه ابزارهای زنانه و دلبری‌های زنانه! باید بگویم که دختر من، کدام آرمان جمهوری اسلامی را با چه شیوه‌ای می‌خواهی حل کنی؟ چه حرف جدیدی داری؟ یک عده‌ای هم هستند که با آن کاسبی می‌کنند.

مریم کثیری ضمن جریان‌شناسی دیدار رهبری با بانوان و اشاره به فرم‌زدگی دیدارها ابراز کرد: هدف این بود که یک دیدار حول محور زنان داشته باشیم. در این راستا باید خیلی از آقایان هم باید حضور داشته باشند و گزارش کار بدهند. شورای عالی انقلاب فرهنگی گزارش بدهد، آموزش و پرورش بگوید که با کدام رویکرد دختر من را تربیت می‌کند، با کدام رویکرد دینی پسر جامعه من را تربیت می‎کند تا فردا که وارد جامعه می‌شود مردی باشد که به زن جامعه امنیت روانی بدهد و در مورد مسائل واقعی زنان صحبت شود.

گفتنی است بخش دوم میزگرد خبری جهان‌بانو در روزهای آتی به سمع و نظر شما خوانندگان گرامی خواهد رسید.

گزارشگر: مهتا صانعی