پروژه سیاسی یا هنر؟ مسأله این است

ماجرای انتشار ویدئوی اجرای پرستو احمدی در یک کاروانسرای تاریخی، موجی از واکنش‌ها، بازتاب‌ها و تحلیل‌های رسانه‌ای را به دنبال داشته است. همزمانی این ماجرا با اجرای لایحه عفاف و حجاب و شوآف تراشیدن موی آناهیتا همتی، موضوع را از یک ماجرای ساده به پروژه‌ هدفمند برای تضعیف نظام فرهنگی کشور تبدیل کرد. اما آیا خوانندگی زنان در ایران موضوع تازه‌ای است؟ آیا کنسرت‌های زنان در ایران اجرا نمی‌شدند؟

کنسرت‌های زنان به‌طور قانونی و بدون ممنوعیت برگزار می‌شود

یکی از مهم‌ترین نکاتی که در این تحلیل باید به آن توجه شود، این است که خوانندگی زنان در ایران ممنوع نبوده و نیست. در بیش از سه دهه اخیر، خوانندگی زنان به‌ صورت تک‌خوانی برای زنان و همچنین همخوانی در گروه‌های مختلط به صورت قانونی انجام شده است. کنسرت‌های مختلف زنان در برج آزادی، سالن‌های رسمی و تالار وحدت نشان می‌دهد که موضوع تنها فقدان مجوز قانونی در مواردی خاص است، نه ممنوعیت کلی. اتفاقاً در همین چارچوب، وزارت ارشاد بارها برای خوانندگی زنان در حوزه موسیقی فولکلور و سنتی، مجوزهای متعددی صادر کرده است. از تک‌خوانی زنان برای زنان گرفته تا اجرای گروه‌های همخوانی زنان و مردان، در چارچوب قوانین شرعی و فرهنگی قابل ‌اجرا بوده است. در نتیجه، ادعای بعضی از رسانه‌های معاند مبنی بر «ممنوعیت خوانندگی زنان در ایران» کاملاً بر خلاف واقعیت است. آنچه محل اشکال واقع می‌شود، تلاش برای عبور از خطوط قرمز فرهنگی و قانونی در قالب نمادهای اعتراضی است.

پرستو احمدی؛ ابزاری برای پروژه هنجارشکنی یا خواننده مستقل؟

پرستو احمدی، فردی که از چند سال‌ قبل در شبکه‌های اجتماعی به بازخوانی قطعات موسیقی می‌پرداخت، در چند سال گذشته با تولید محتواهای اعتراضی مانند اجرای قطعه «از خون جوانان وطن»، به تیتر رسانه‌های ضدانقلاب تبدیل شد. این رفتار، از نظر جامعه‌شناسی کنش نمادین اعتراضی محسوب می‌شود؛ چراکه در جامعه ایرانی، تعدادی از این قطعات موسیقی به‌عنوان پروژه‌ های اعتراض فرهنگی و سیاسی شناخته می‌شود.

اما نکته قابل ‌تأمل این است که ویدئوی اخیر پرستو احمدی، به‌جای آنکه صرفاً یک اجرای موسیقی باشد، همزمان با اجرای لایحه عفاف و حجاب منتشر شد. این همزمانی، تصادفی نیست چراکه دقیقاً مشابه آنچه در گذشته نیز شاهدش بودیم، این ویدئو به سرعت در رسانه‌های ضدانقلاب، از جمله اینترنشنال و بی‌بی‌سی فارسی منتشر شد. هدف از این پروژه‌، تحریک افکار عمومی و تقابل فرهنگی بود؛ به‌خصوص که این اتفاق همزمان با شوآف تراشیدن موی آناهیتا همتی رخ داد.

از احمدی تا همتی؛ پروژه‌ای برای ابتذال فرهنگی

اگر تقویم رسانه‌های معاند در ماه‌های اخیر را بررسی کنیم، به یک الگوی تکراری و هدفمند می‌رسیم. تراشیدن موی آناهیتا همتی که خود این اقدام را به‌ صورت عمومی در فضای مجازی منتشر کرد، از همان جنس عملیات روانی است که پروژه‌ پرستو احمدی دنبال می‌کند. رسانه‌های ضدانقلاب، با استفاده از این عناصر تصویرسازی قربانی‌محور از زنان در برابر نظام را گسترش می‌دهند.

این تاکتیک، بخشی از پروژه سریالی هنجارشکنی‌های فرهنگی است. رسانه‌های ضدانقلاب، با پخش این تصاویر تصمیم دارند که ذهن جامعه را به این سمت ببرند که «زنان در ایران تحت فشارهای فرهنگی قرار دارند». این عملیات روانی، به‌خصوص بر ذهن جوانان و نوجوانان بیشتر تاثیر دارد؛ چراکه نسل‌های جدید، بیشترین مصرف‌کنندگان محتواهای نمایشی در فضای مجازی هستند. این اقدام دقیقاً در تضاد با اهداف گام دوم انقلاب است؛ جایی که بر بازسازی هویت انقلابی و بومی جوانان تأکید شده است.

پیامدهای هنجارشکنی‌های فرهنگی

یکی از اصول کلیدی گام دوم انقلاب، بازسازی هویت فرهنگی با محوریت جوانان و نوجوانان است. در این مسیر، نقش‌آفرینی چهره‌های عمومی و سلبریتی‌ها به یک مشکل جدی تبدیل شده است. مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش‌های خود به این نکته اشاره کرده که الگوهای سلبریتی ‌محور بیشترین تأثیر را بر نوجوانان دانرد. اینجاست که رسانه‌های ضدانقلاب از سلبریتی‌ها به‌عنوان عامل تشنج اجتماعی استفاده می‌کنند.

از آنجایی که گام دوم انقلاب، بر احیای فرهنگ انقلابی و تقویت نهادهای خانواده ‌محور تأکید می‌کند، تلاش برای مقابله با این هنجارها با الگوهای جدیدی که رسانه‌های ضدانقلاب تولید می‌کنند، یکی از بزرگترین مشکلات این مسیر است. ویدئوی پرستو احمدی، تراشیدن موی آناهیتا همتی و حمایت رسانه‌های ضدانقلاب از این اقدامات، بخشی از عملیات‌های روانی هدفمند برای به چالش کشیدن این پروژه‌ هاست.

منبع:

سیاست روز