نام کاربری یا نشانی ایمیل
رمز عبور
مرا به خاطر بسپار
امروزه دیگر تقریباً همه والدین آگاه می‌دانند که رها کردن فرزندان در فضای مجازی و بدون نظارت مؤثر ممکن است آن‌ها را با چه محتواهایی مواجه کند، اما از سوی دیگر نیز ماهیت خود فیلترشکن‌ها نه‌تنها دسترسی‌هایی با آسیب‌های جبران‌ناپذیر برای فرزندان ما به وجود می‌آورد، بلکه از همین سنین پایین، قانون‌شکنی را به‌عنوان یک مفهوم در آن‌ها نهادینه می‌کند که این نیز از زاویه‌ای دیگر می‌تواند آسیب‌های عمیقی را به فرزندانمان وارد کند؛ اما با چنین شرایطی که کودکان و نوجوانان ما به‌طور دائمی در معرض حملات آسیب‌زای فضای رسانه‌ای قرار دارند، بهترین راه حل چیست؟ آیا ادامه این روند فیلترینگ به مباحث تربیتی آن‌ها کمک می‌کند یا رها شدن در فضای بی‌دروپیکر مجازی؟ این سؤالی است که دکتر سعید مدرسی، کارشناس علوم تربیتی و کارشناس تربیت رسانه پاسخی مهم برای آن دارد.
فیلترینگ فعلی کارکرد تربیتی ندارد
دکتر مدرسی سال‌ها در زمینه مباحث تربیت و رسانه کار کرده و اثرات رسانه بر کودکان و نوجوانان از مهم‌ترین دغدغه‌های او محسوب می‌شود، طوری‌که تنها در چند سال اخیر چند ده‌هزار والدین را در دوره‌های رشدانه خود آموزش داده است، با این وجود او فیلترینگ امروز را هم‌راستای مباحث تربیتی نمی‌داند. وی می‌گوید: «از نظر ما حکمرانی سکوها یکی از ابعاد تربیتی کودک و نوجوان محسوب می‌شود اما همه چیز نیست، علاوه بر اینکه فیلترینگ امروز نیز با اهداف تربیتی در تضاد است و قرار نیست در خدمت مسائل تربیتی باشد، پس قاعدتاً ما نیز نمی‌توانیم از اثرات این نوع فیلترینگ یا نبود آن بر روی کودک و نوجوان خود صحبت کنیم. اگر واقعاً دغدغه نظام حکمرانی جامع است، همین الان هم نباید خیلی چیزهای دیگر وجود داشته باشد. مگر در حال حاضر محتوا و تبلیغات نامربوط در شبکه‌های اجتماعی مجوزدار دیده نمی‌شود؟ مگر فیلم غیراخلاقی در سامانه‌های داخلی در دسترس نیست و مگر در آپارات انواع فیلم‌های نامناسب وجود ندارد؟ پس چرا این موارد فیلتر نمی‌شوند؟ بنده معتقدم اگر قرار بر فیلترینگ با اهداف تربیتی و به سبک فعلی است، پس باید روبیکا هم فیلتر شود!»
با یک بام و دو هوای فیلترینگ کار تربیتی انجام نمی‌شود
این کارشناس رسانه که انتقاداتی به مدل فیلترینگ فعلی دارد، انتقادات خود را این‌چنین مطرح می‌کند: «سؤال من این است که در حال حاضر چند نفر از نمایندگان مجلس و همان افرادی که طرح صیانت را پیگیری و تصویب می‌کنند، از سامانه‌های فیلترشده با زبان فارسی با مردم صحبت می‌کنند؟ الان اگر فرزندتان از شما بپرسد که چرا این افراد سکوهای فیلتر شده را به رسمیت می‌شناسند، در آن فعالیت می‌کنند و حتی از آن تریبون با مردم صحبت می‌کنند، چه پاسخی برای او دارید؟ باید بپذیریم که دولتمردان ما به اصل «الناس علی دین ملوکهم؛ مردم به روش حاکمان خود زندگی می‌کنند»، پایبند نیستند و نگاه تربیتی ندارند؛ شأن آن‌ها در جامعه دیده می‌شود، اما خودشان قانون خودشان را نقض می‌کنند و با این روش هم نمی‌توانند افراد جامعه را با خود همراه کنند.»
او در ادامه این نوع از فیلترینگ را ناکارآمد دانسته و تشریح می‌کند: «متأسفانه هر لحظه با تصمیماتی جدید غافلگیر می‌شویم و مثلاً ناگهان می‌بینیم که تلگرام فیلتر شده اما پشت این فیلتر، انگیزه تربیتی وجود دارد! آن هم فیلتری که با فیلترشکن‌های رسمی و غیررسمی رفع می‌شود. نکته عجیب‌تر اینکه فروشندگان فیلترشکن‌ها با حساب‌های بانکی رسمی کشور فیلترشکن می‌فروشند. علاوه بر این، در حال حاضر دسترسی به فیلترشکن نیز هزینه‌ای ندارد، پس انگار که اصلاً فیلترینگ رخ نداده است.»
مدرسی ادامه می‌دهد: «اصلاً اگر فردا روز، ایلان ماسک توانست ماهواره استارلینک را به نحوی در ایران فعال کند که دیگر خبری از فیلترشکن نیست، آن موقع می‌خواهیم چه اقدامی انجام دهیم؟ باید به این موضوع توجه کنیم که ما در مباحث تربیتی به اقداماتی اثرگذار و هدف‌مند نیاز داریم و با چنین یک بام و چند هوایی هیچ‌وقت نتیجه نخواهیم گرفت.»
فیلترینگ خودآگاه در خانواده
از نگاه کارشناس علوم تربیتی، آنچه بیش از هر چیز برای آموزش و تربیت کودکان و نوجوانان در شبکه‌های اجتماعی و دوری از آسیب‌ها به آن نیازمندیم، چیزی فراتر از فیلترینگ فعلی است و آن هم فیلترینگ خودآگاه در خانواده است. مدرسی می‌گوید: «موضوع باید از سرچشمه حل شود. ما پیش از فیلترینگ نیز خود فیلتری به معنای تربیت در خانواده را خواستار بودیم؛ یعنی به هزاران هزار خانواده و متخصص گفته‌ایم که باید یک فیلترینگ تربیتی داشته باشند، حالا چه تلگرام و اینستاگرام فیلتر باشد و چه نباشد؛ در واقع ما معتقدیم، فیلترینگ خودآگاه در بستر خانواده شامل همه فضاها می‌شود از جمله فضاهای مجوزداری مانند بله، نماوا، تماشا، روبینو، روبیکا و…، در نتیجه والد باید زیرک و آگاه باشد و فرزندش را حتی در این فضاها رها نکند. ما تنها با همین نگاه فیلترینگ تربیتی خودآگاه می‌توانیم با هر شرایطی و با هر جناح و در هر حکومتی، تربیت فرزندانمان را به بهترین شکل ممکن انجام دهیم.»
او در ادامه بحث فیلترینگ تربیتی در خانواده توضیح می‌دهد: «نگاه خانواده‌ها در مصرف رسانه کودکان نباید نگاه سرگرمی محور صرف، بلکه باید نگاه رشد محور باشد که این اتفاق یک شبه رخ نمی‌دهد و در این مسیر هم نظام تربیت کشور در مدارس باید تغییراتی را اعمال کند؛ هم دوره سواد مجازی در ابعاد گسترده برای والدین برگزار شود و هم حکمران به قوانینی که خودش وضع می‌کند عمل کند و آن‌وقت است که پدر و مادرها می‌توانند ذائقه رسانه فرزندشان را جهت استفاده رشدمحور زمینه‌سازی کرده و اصول استفاده از فضای مجازی و رسانه را در وجود فرزندشان نهادینه کنند؛ این سیاستی است که در دنیا نیز پیگیری می‌شود.»
باید شعور جامعه و خانواده‌ها را رشد دهیم
مدرسی معتقد است برای رسیدن به فیلترینگ خودآگاه باید شعور جامعه و خانواده‌ها رشد کند. او می‌گوید: «متأسفانه ما در مجموع، هم نقص فهم تربیتی و هم نقص فهم فنی داریم که در برخی کشورها این مسئله را با وی‌پی‌ان (شبکه خصوصی مجازی) حل کرده‌اند. به این معنا که خانواده برای فرزندانش در سنین مختلف، سطوح دسترسی مختلفی تعیین می‌کند که البته ما هم در دوره‌های خودمان این‌ها را به خانواده‌ها آموزش می‌دهیم. به‌عنوان مثال همین گوگل بخشی دارد به نام فامیلی‌لینک که تنظیمات را به خانواده آموزش می‌دهد که فرزندتان در چه سنی مجاز است از برنامه‌ها استفاده کند. آیا این به معنی فیلترینگ نیست و فیلترینگ خودآگاه در خانواده را رقم نمی‌زند؟ یا مثلاً آمریکا در بسیاری از ایالت‌هایش برای استفاده از شبکه‌های اجتماعی، در حال انجام اقداماتی برای کودکان و نوجوانان متناسب با محدودیت‌های سنی است و روی افزایش شعور خانواده‌ها کار می‌کند اما در کشور ما چنین سامانه‌هایی نیست و چنین اراده و دغدغه‌ای هم وجود ندارد.»
سعید مدرسی به‌عنوان مدیرعامل مؤسسه تربیت رسانه‌ای باران که اتفاقاً پروژه ملی «ابری شهر» را با هدف افزایش سواد رسانه در مقطع دبستان و متوسطه اول راه‌اندازی کرده، وجود چنین سایت‌هایی را نمونه‌ای از بسترهای مناسب برای تربیت کودکان در بحث شبکه‌های اجتماعی معرفی کرده و می‌گوید: «این سایت محتوای کاملی در رابطه با سواد رسانه ارائه می‌کند که از همان آمریکا هم جامع‌تر و پیشرفته‌تر است اما واقعاً چنین سایت‌هایی برای چه کسی اهمیت دارد؟ سایتی که افتخار یک مجموعه مردم‌نهاد غیردولتی است و رهبر انقلاب هم به آن نگاه بسیار مثبتی دارند. مردادماه سال گذشته خدمت رهبر انقلاب بودیم و وقتی ایشان صحبت‌ها را شنیدند روی دو نکته تأکید کردند. «اول اینکه کارتان را با همه سختی‌هایش ادامه دهید و دوم اینکه این را به بدنه آموزش‌وپرورش متصل کنید که این جهاد شماست.» پس اگر واقعاً در شبکه‌های اجتماعی و رسانه دغدغه تربیت داریم، آموزش‌وپرورش کشور ما باید از دستاوردهای تربیتی که روی این سامانه رایگان و کارآمد قرار گرفته، استفاده کند.»
فارس
گفتگوی جهانبانو با بانوان حاضر در مسیر مشایه
آشنایی با اولین موکب بین المللی زنانه
جملات کوتاه برای تشکر از بانوان خادم عراقی
چند توصیه برای مادران جهت در پیادهروی اربعین
به پاس ۱۰۰۰ روز خدمت
جریان مقاومت، جریانی است که باید همچنان خون تازه در آن دمیده شود
سختترین و سوزناکترین درد بشر، درد فراق است
مردم خوب می‌دانند چه کسی خدمتگزارشان است
یادبود بانوان آمل برای شهید رئیسی و شهدای خدمت