جمعیت ایران در ۱۴۳۰

گزارش سازمان ملل تا سال ۲۰۱۸ با اطلاعات مرکز آمار ایران متناسب بوده است، با این وجود گزارش سال ۲۰۱۹ سازمان ملل با آمارهای رسمی کشور مطابقت ندارد. نشست خبری محمد جواد محمودی، رییس موسسه تحقیقات جمعیت کشور با موضوع آخرین تحولات جمعیتی کشور برگزار شد.

ریشه اختلافی که آمارهای جمعیتی ایران را غلط محاسبه کرد

رئیس موسسه تحقیقات جمعیتی کشور با اشاره به آمار جمعیت ۹۱ میلیون نفری ایران که اخیرا از سوی سازمان ملل اعلام شده بود، گفت: سازمان ملل هر دو سال یکبار گزارش‌های جمعیتی را ارائه می‌کند. گزارش سازمان ملل تا سال ۲۰۱۸ با اطلاعات مرکز آمار ایران متناسب بوده است، با این وجود گزارش سال ۲۰۱۹ سازمان ملل با آمارهای رسمی کشور مطابقت ندارد.

وی افزود: درسال ۲۰۱۶ سازمان ملل جمعیت ایران را ۸۰ میلیون و ۲۷۷ هزار نفر، برای سال ۲۰۱۹، ۸۲ میلیون و ۹۱۴ هزار نفر، برای سال ۲۰۲۱، ۸۷ میلیون و ۹۲۳ هزار نفر، برای سال ۲۰۲۲ ۸۸ میلیون و ۵۵۱ هزار نفر، برای سال ۲۰۲۴ ۹۱ میلیون و ۵۶۸ هزار نفر اعلام کرد. اگر داده‌های سازمان ملل را با مرکز آمار مقایسه کنیم، میبینیم گزارش سازمان ملل با آنچه که مرکز آمار اعلام کرده تا سال ۲۰۱۹ هیچ تفاوتی ندارد. با این وجود ریشه همه تفاوت‌ها از گزارش سال ۲۰۱۹ سازمان ملل شروع می‌شود.

محمودی درباره علت این اختلاف گفت: آخرین آمار ایران به سال ۲۰۱۶ مربوط می‌شود؛ سازمان ملل در اعلام گزارش جمعیت ایران در سال ۲۰۱۹ نرخ باروریِ ایران را ۲.۱۵ اعلام کرد، با این وجود نرخ باروری کل دنیا در سال ۲۰۲۲، ۱.۷۷ اعلام شده است و در سال ۲۰۱۶ نیز مرکز آمار ایران نرخ باروری را ۲.۰۱ اعلام کرده بود. به دنبال گزارش سال ۲۰۱۹ به طور رسمی به سازمان ملل اعتراض کردیم و وقتی این توضیحات را ارائه کردیم، این آمار را در گزارش سال ۲۰۲۲ و ۲۰۲۴ اصلاح کردند.

پیش بینی جمعیت ایران در سال ۱۴۳۰

وی با بیان اینکه در حال حاضر نرخ باروری در ایران ۱٫۶ است، افزود: جمعیت ایران طبق سال پایه (۱۳۹۵) ۷۹ میلیون و ۹۲۶ هزار نفر بوده است، با این وجود سازمان ملل آن را ۸۳ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر اعلام کرد. در نظر گرفتن نرخ باروری بیش از حد برای ایران توسط سازمان ملل باعث شد تا در آمارها جمعیت ایران غیر واقعی و افزایشی به نظر برسد، به‌گونه‌ای که سازمان ملل آمار جمعیت ایران در سال ۱۴۳۰ را ۱۰۳ میلیون نفر پیش‌بینی کرده، درحالی که مرکز آمار جمعیت ایران را در سال ۱۴۳۰، ۹۳ میلیون نفر پیش‌بینی کرده است. بر همین اساس، جمعیت ایران طبق آمار ۲۰۲۴ سازمان ملل ۹۱ میلیون نفر اعلام شده است، درحالیکه با در نظر گرفتن نرخ باروری ۱٫۶ در کشور، جمعیت ایران ۸۵ میلیون و ۹۰۰ هزار نفر است. گزارش سازمان ملل تا سال ۲۰۱۸ با اطلاعات مرکز آمار ایران متناسب بوده است، با این وجود گزارش سال ۲۰۱۹ سازمان ملل با آمارهای رسمی کشور مطابقت ندارد. به‌گونه‌ای که سازمان ملل آمار جمعیتی ایران را در سال ۱۴۳۰، ۱۰۳ میلیون نفر پیش‌بینی کرده و این درحالیست که مرکز آمار جمعیت ایران را در سال ۱۴۳۰، ۹۳ میلیون نفر پیش‌بینی کرده است. بر همین مبنا نیز جمعیت ایران نیز براساس آمار ۲۰۲۴ سازمان ملل نیز ۹۱ میلیون نفر اعلام شده است درحالیکه باتوجه به نرخ باروری ۱٫۶ در ایران در حال حاضر جمعیت ایران ۸۵ میلیون و ۹۰۰ هزار نفر است.

رئیس موسسه تحقیقات جمعیتی کشور تصریح کرد: با توجه به این اشتباه در گزارش‌های مختلف سازمان ملل، این انتظار وجود دارد که مرکز آمار ایران به عنوان دستگاه متولی آمار علاوه بر بررسی تخصصی‌تر خطای محاسباتی رخ داده، موضوع را به اداره امور اقتصادی و اجتماعی بخش جمعیت سازمان ملل متحد، منتقل و پیگیری کند.

وی تشریح کرد: تفاوت در اعداد مفروض به صورت قابل توجهی موجب کاهش یا بیش برآوردی جمعیت در سالهای آینده خواهد شد. همانطور که می بینید این موضوع برای ایران سبب شده است که پیش بینی جمعیتی سازمان ملل از سال ۲۰۰۶ (۱۳۸۵) تا ۲۰۵۱ (۱۴۳۰) در مقایسه با آمار رسمی ایران بین سه تا حدود پنج و نیم میلیون نفر تفاوت داشته باشد. اختلاف اساسی از آنجا شروع شده است که سازمان ملل برای سال ۲۰۱۶، آمارهای رسمی جمهوری اسلامی را کنار گذاشته است. حدود ۴ میلیون اختلاف در سال ۲۰۱۶ را اگر حذف کنیم، با در نظر گرفتن این موضوع که سازمان ملل از نرخ باروری مورد توافق نسبی استفاده می‌کند، در بلند مدت قابل چشم پوشی است.

وی به نرخ تولد در دنیا هم اشاره و عنوان کرد: سالانه ۱۳۲میلبیون و ۱۱۰ هزار نفر متولد می‌شوند. نرخ باروری کل دنیا به طور متوسط ۲٫۲۵ است و نرخ خالص تجدید نسل است، به این معنا که هر دختر به صورت متوسط چند نفر را جایگزین خود می‌کند که عدد ۱٫۴ است. در دنیا از هر هزار تولد ۵۱۲ پسر و ۴۸۸ دختر متولد شده‌اند.

رئیس موسسه تحقیقات جمعیتی کشور، توجه به نرخ باروری در ایران را مهم دانست و گفت: نرخ باروری در ایران ۱٫۶ است. در برنامه هفتم توسعه قصد داریم این نرخ را به ۲٫۵ افزایش دهیم، با این وجود عدد ۲٫۱ نرخ جایگزینی است و رسیدن به آن کار دشواری است. میانگین سن فرزندآوری در دنیا نیز ۲۸٫۲ است و این سن فرزندآوری است.

مرکز آمار باید آمارهای درست را ارائه می‌کرد

وی خاطرنشان کرد: ۶۱ میلیون و ۶۵۲ هزار نفر نرخ مرگ است که هر ساله فوت می‌کنند. مرگ و میر در زنان ۲۸  میلیون و ۶۷ نفر  و مرگ و میر مردان ۳۳میلیون و ۳۸۴ هزار نفر است و زنان کمتر از مردان وفات می‌کنند. نرخ مرگ و میر ۷٫۶ است.

محمودی درباره زنانه شدن سالمندی هم هشدار داد و گفت: امید به زندگی در زنان حدود ۵ سال بیشتر از مردان است و بحران سالمندی کشور را در معرض خطر قرار می‌دهد.

رئیس موسسه تحقیقات جمعیتی کشور خاطرنشان کرد: برای آنکه پیش بینی جمعیتی‌ درستی داشته باشیم، باید جمعیت سال پایه را بدانیم. به عنوان مثال در سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت کشور حدود ۸۰ میلیون نفر بوده است. جمعیت پایه، نرخ باروری که ۱٫۶ است، امید به زندگی که در ایران ۷۶ سال است. قصد داریم که این عدد را به ۲٫۵ برسانیم و در نتیجه این‌ موارد نرخ جمعیت پیش بینی شده محاسبه می‌شود. یکی دیگر از شیوه های بررسی این است که جمعیت سال پایه را در نظر می گیریم، نرخ مرگ و میر و تولد را در هم کسر می کنیم و نتیجه حاصل می‌شود. اگر از سال ۱۳۹۵ جمعیت ما ۸۰ میلیون نفر باشد،  سالانه ۶۰۰ هزار اضافه کنیم، بعد از ۸ سال این جمعیت به ۸۸ میلیون نفر می رسد. اگر کسی بخواهد این عدد را نادرست بداند، باید سرشماری سال ۱۳۶۵ را زیر سوال ببرد.

وی در پاسخ به برخی آمارهای تعداد افراد ایران، خاطر نشان کرد: اینکه برخی از دوستان می گویند جمعیت ایران به ۹۱ میلیون نفر رسیده است، گفتند بروید دنبال مراجع رسمی، این که پاسخ نمی شود، مرکز آمار باید در این باره توضیح می‌داد و می‌گفت که این آمار اشتباه است و ما هم در مورد آن توضیح می‌دادیم، با این وجود فعلا مرکز آمار و ثبت احوال سکوت کرده‌اند.

فارس