قیام گوهرشاد در آیینه فرهنگ
۲۱ تیرماه سال ۱۳۱۴ مردم مشهد به دلیل تصویب قانون تغییر لباس و متحدالشکل شدن لباس توسط حکومت پهلوی دست به اعتراض زدند.
اجباری شدن استفاده از کلاه شاپو و سیاست‌های تغییر لباس، و حصر آیت الله سید حسین قمی باعث شد تا مردم مشهد در مسجد گوهرشاد در اعتراض به این قانون تجمع کنند که این تجمع توسط حکومت به شدت سرکوب شد.
در زمان سخنرانی محمدتقی بهلول بین مردم و نیروهای دولتی درگیری رخ داد. این درگیری ها به قدری شدید شد که در جریان آن بیش از ۱۶۰۰ نفر کشته و تعدادی هم زخمی شدند. علاوه بر این روحانیان سرشناس مشهد دستگیر و تبعید شدند.
همچنین باید گفت که نقش زنان در واقعه گوهرشاد بسیار پررنگ بود که متاسفانه کمتر به آن پرداخته شده است.
پس از انقلاب اسلامی فضای فرهنگی مناسبی برای پرداختن به این حادثه و بازگویی ابعاد آن به وجود آمد، با این حال آن طور که باید زوایای مختلف این حادثه مورد بررسی قرار نگرفته و هنوز خاطرات بسیاری از روایان آن بازگو نشده است.
- بیشتر بخوانید: کشتار مردان برای دفاع از حجاب زنان
در ادامه مروری خواهیم داشت به چند مورد از کتاب هایی که در باره قیام گوهرشاد نگارش شده اند:
- کتاب چهل و یکم: روایتی ادبی و جذاب درباره حادثه کشتار گوهرشاد
نویسنده: حمید بابایی
ناشر: نشر محتوای الکترونیک صاد
توضیح: داستان کتاب چهل و یکم در مشهد رخ می‌دهد و ارتباط عمیق انسان‌ها با امام رضا علیه السلام را به نمایش می‌گذارد. حمید بابایی معتقد است که نگارش این کتاب نوعی ادای دین به متون کهن ادبیات فارسی است. یکی از شخصیت‌های اصلی این کتاب به نام میرعماد باید ۴۰ باب از تذکرۀ الاولیا را کتابت کند. همین موضوع سبب شده تا نویسنده کتاب را به سمت و سوی وام‌گیری از زبان تذکرۀ‌الاولیا پیش ببرد.
- کتاب پاریس پاریس: داستان اتفاقات تیر سال ۱۳۱۴ در مسجد گوهرشاد مشهد است تا با روایتی جذاب ما را به قلب تاریخ ببرد.
نویسنده: سعید تشکری
ناشر: نیستان هنر
توضیح: این کتاب داستان دختری به نام ملک است. او دختری با اصالت کرد قوچانی است که در فرنگ درس پزشکی خوانده و به ایران برگشته است. داستار این دختر در بستر اتفاقات تیرماه رقم می‌خورد. زمانی که رضاشاه دستور حذف کلاه پهلوی و یک دست شدن لباس مردان را داد و با تحصن در مسجد گوهرشاد روبه‌رو شد. تحصنی که چهره حقیقی رضاشاه را زود به همه نشان داد و نتیجه‌اش کشته شدن صدها تن به دست سربازان او بود.
- کتاب اوسنه‌ی گوهرشاد: رمانی فانتزی و پست مدرن است که واقعه‌ی تاریخی مسجد گوهرشاد را روایت می‌کند.
نویسنده: سعید تشکری
ناشر: به نشر
توضیح: سعید تشکری در کتاب اوسنه‌ی گوهرشاد با روایت‌های مختلف و متفاوت این واقعه تاریخی را به تصویر می‌کشد. بخش دیگر کتاب اوسنه‌ی گوهرشاد روایتی از زندگی فتح‌الله پاکروان است و این برخورد تاریخی میان این دو، به جذابیت کتاب می‌افزاید. سعید تشکری در همان صفحات آغازین کتاب اوسنه‌ی گوهرشاد، با مخاطبان وارد گفتگو می‌شود.
- کتاب قیام مسجد گوهرشاد به روایت اسناد: کتاب حاضر بر طبق اسناد موجود، به قیام مسجد گوهرشاد درسال ۱۳۱۴ اختصاص دارد، که گسترده‌ترین مقاومت علیه اقدامات ضدمذهبی رضاشاه محسوب می‌شود.
نویسنده: داوود قاسمپور
ناشر: مرکز اسناد انقلاب اسلامی
توضیح: این پژوهش در دو بخش سامان یافته است: در بخش اول به بسترهای شکل‌گیری و زمینه‌های حادثه و سپس شرح واقعه و پیامدهای آن اشاره می‌گردد. در این بخش با تکیه بر اسناد و خاطرات تصویری گویا از این حادثه عرضه شده است. مقطع زمانی مطالب کتاب، سال‌های آغازین سلطنت پهلوی و نخستین تلاش‌های رضاشاه برای اتحاد لباس تا شکل‌گیری قیام و در نهایت محاکمه‌ی مقصران آن در سال‌های بعد را در برمی‌گیرد. در بخش دوم نیز اسناد و مدارک متعددی برای روشن شدن زوایای مختلف قیام ارائه شده است.
- کتاب حماسه گوهرشاد و اشعار برگزیده قیام مسجد گوهرشاد: یکی از راه‌های تاثیرگذار در بیان رویدادها و وقایع تاریخی ادبیات و شعر است.
نویسنده: جمعی از شاعران
انتشارات: موسسه شاعران پارسی زبان
توضیح: موسسه شاعران پارسی‌زبان با درک درست و دقیق کارآمدی ابزار شعر در انتقال معنا و به منظور زنده نگه‌داشتن راه و یاد قیام شجاعانه و خونین مسجد گوهرشاد، دو سال فراخوان شعر گوهرشاد برگزار کرد. این اقدام توانست در بین طیف گسترده‌ای از شاعران، شور و شوقی برای سرودن اشعاری درباره این قیام خونین بیافریند و اولین جشنوارۀ ملی قیام گوهرشاد شکل بگیرد. کتاب حماسه گوهرشاد یکی از دستاوردهای این همایش فاخر و اسلامی و دغدغه‌مند است. علیرضا قزوه که یکی از شاعران بنام و برجستۀ معاصر ماست، زحمت گزینش این اشعار را بر عهده گرفته و مجموعه‌ای ارزشمند از این اشعار را گرد هم آورده است.
ارسال دیدگاه
مجموع دیدگاهها : 0در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : 0