ملیکه بطحا؛ انیس تهی‌دستی دین

پیشینه نقش مؤثر زنان نخبه مقتصد به گواه تاریخ اسلام، در به چالش کشیدن فشارهای دشمنان در عرصه مالی و اقتصادی حکومت‌ها اذهان بشر را با زنی پیوند می‌دهد که نهال نوپای خاتم الادیان بر ستون غیرت مردانه‌شان استوار گردید.

بانویی باعزت و محترم باتوجه‌به شرایط نابسامان آن روز جهان عرب فرهنگ عقلانیت را در فضای تاریک جاهلی در قالب حضور اجتماعی با صبغه اقتصادی چنان رقم زد تا بارزترین تمثیل نقض تاریخ بر تمامی نظریه‌های زیاده‌خواهانه بشر باشد.

خدیجه زنی از نوادگان عبد مناف که با دارابودن ۴۰۰ کارگزار، خدمه و ناظر ویژه از افراد امین کاروان‌سالار و بازرسان سود و زیان تجاری به نقل مورخان و حدیث‌شناسان، با اشراف کامل به مدل‌های اقتصادی زمان خود معادله‌های اقتصادی بر مبنای دنیا را درهم‌شکسته و زیستن با منش خردمندانه را به زنان همه اعصار آموختند.

عفیف‌ترین بانوی عصر جاهلیت با برخورداری از روح نواندیشی آیین ابراهیمی با تن نسپردن به انزوای تحمیلی زنان، تجارت با شیوه حنفایی را در پیش گرفته و با شراکت در مال‌التجاره افراد جامعه‌ای پر‌ از معامله‌های مفسده‌انگیز به تربیت عملی ثروتمند شدن بدون زیاده‌طلبی نفسانی آنها می‌پرداختند تا اصل انصاف برای بهبود معیشت انسان‌ها را رواج دهند.

زن بزرگ تاریخ‌ساز  با انتخاب نواندیشانه همراهی با امین قریش، بردگی جنسی زن اشرافی را به رسمیت نشناخته و باایمان به پیامبر (ص) در شرایط خفقان جاهلیت عرب حامی افکار و اندیشه‌های توحیدی بوده و در راستای شکوفایی پایه‌های اقتصادی حاکمیت اصیل دینی از بذل اموال خویش فروگذار نکردند.

پیش‌گام‌ترین فرد در اسلام‌آوردن به خاتم پیامبران (ص) ضمن حفظ کمالات انسانی با رعایت عفت و حدود حجب‌وحیا درایت و مدیریت تحسین برانگیزی در تجارت از خود بروز داده و کمک بی‌شائبه‌ای به پایه‌های سست اقتصادی حاکمیت دینی اسلام انجام داده‌اند.

این عنصر ممتاز عرصه راهوری اندیشه درست و پاک‌دستی معنوی با وجود مکنت وافر از لحاظ مادی و مشهور به انصاف و عدالت، در حالی مایه آرامش پیامبر (ص) در خنکای سایه حضورشان بود که قریش در اسلام‌ستیزی و مخالفت با اسوه زیست اجتماعی زن مسلمان  هم داستان شده و به آزار و تهدید مسلمانان همت گماشته بودند.

نقش‌آفرینی تمام‌قد حضرت خدیجه (س) در قامت حامی، به گواه آیه ۸ سوره ضحی موجب غنا بخشیدن به پیامبر (ص) گردیده و نقش مؤثری در فرایند تکاملی انقلاب جهانی نبوی ایفا کرده  و با خنثی نمودن توطئه‌های اقتصادی دشمنان، اقتدار اجتماعی پیامبر (ص) را تثبیت نمودند.

تأثیر شمّ اقتصادی مدیریت پایگاه اقتصادی بین‌المللی در عصر مهجوریت زن با خریداری بردگان تحت شکنجه، به تقویت جبهه حق پرداخته و با تجارت به‌شرط مضاربه موجب قوام اقتصادی جامعه شده و نهال نوپای اسلام در رشد و بلوغ را یاری رسانده و الگوی جهاد اقتصادی زنان در اعصار تاریخ به شمار می‌آیند.

مقاومت اقتصادی تمام‌عیار با اشراف بر موقعیت زمانی و مدیریت اقتصادی سال‌های محاصره در شعب، موید ارزشمندی فهم تمدنی حضرت خدیجه (س) از روزهای سراشیبی دلواپسی رسالت و نگاه منظومه‌ای به پیشرفت اقتصادی مسلمان بوده تا قطع شریان‌های حیاتی مسلمانان محصور در شعب، ایشان را که تاب دیدن مشقت جان‌فرسای مسلمانان را در تحریم ناجوانمردانه اقتصادی کفّار نداشتند به مصداق عینی جهادگر اموال مبدل سازد.

تأمل منصفانه در مورد شخصیت رویشگاه مطهر شریف‌ترین تبار بشریت، گام ضروری در راستای شناساندن زنان اسوه و درک جایگاه اجتماعی آنان در تاریخ اسلام و خروج از گنگی و سردرگمی یافتن مصداق الگوی مؤثر ترویج اقتصاد مقاومتی در جامعه زنان است تا با درنظرگرفتن اصل شایسته‌سالاری، سیمای کارآفرینی مبتنی بر ارزش‌های عادلانه جنسیتی را به احسن وجه به تصویر کشند.

با اذعان به تلقی نقش کان لم‌یکن ” سیده نساء قریش” در جهت تداوم “قاعده نفی سبیل” و تثبیت و ترویج آیین محمدی توسط نهیلیسم صوفی‌منشانه و بدعت‌آمیز، توجه به فضیلت‌های اخلاقی و پاک‌دامنی ایثارگر اقتصادی و ظرف امامت در جهت غنا بخشیدن به تراث شخصیتی اسلام اهمیت یافته و تحلیل درست از آینده با استدلال منطقی در زمینه تأمل بر مسئله مشارکت اقتصادی زنان مسلمان در جامعه اسلامی را به ارمغان خواهد آورد.