نام کاربری یا نشانی ایمیل
رمز عبور
مرا به خاطر بسپار
نحوه حضور زن در جامعه و نقش‌آفرینی اجتماعی وی را باید به عنوان یک سوال و بلکه یک چالش جدی در پیش روی انقلاب اسلامی دانست که هم می‌خواهد زن را در فضای اسلامی خود حفظ کند و هم نقش مستقیم اجتماعی برای او قائل شود؛ و به نظر می‌رسد هنوز الگوی واضح و تعریف‌شده‌ای برای جمع بین این دو، که نه در ورطه الگوی غربی فمینیسم بیفتد، و نه همچون مدل سنتی، زن را از حضور در جامعه منع کند، ارائه نشده است.
درباره اینکه حضرت زینب(س) امروزه چگونه می‌توانند الگویی برای نقش‌آفرینی یک زن مسلمان در جامعه باشند کمتر بحث شده و بحث های موجود عمدتا به صبوری حضرت زینب(س) است، که از این جهت ایشان برای زنان و مردان الگو هستند. درحالیکه زنان و مردان در امور اجتماعی باهم تفاوتی ندارند اما زنان باید در مدار زنانگی خود نقش آفرینی داشته باشند.
با مرور گزارشات معتبر از حضور و اقدامات حضرت زینب(س) میتوان نمونه‌هایی از این «نقش‌آفرینی اجتماعی در مدار متفاوت» را مورد توجه قرار داد: در شب عاشورا، اینکه توصیه‌های امام برای آماده‌سازی حضرت زینب چگونه قابل تطبیق بر همین دو بعد انسان بودن و زن بودن وی است. در روز عاشورا، تبیینی از اینکه چرا ایشان به دفاع از امام حسین ع نپرداخت و چگونه مسئولیت تبلیغ دین در عرصه‌ای که مردان نمی‌توانستند به تبلیغ بپردازند بر دوش ایشان قرار گرفت. در فردای عاشورا، چگونه ایشان از طریقِ به گریه انداختن دشمن، عملا پیروزی حقیقی امام را در همان صحنه کربلا اثبات نمود.
نقش‌آفرینی مستقیم زمانی است که یک زن اقدامات اجتماعی اثرگذاری در جامعه انجام می‌دهد و نقش‌آفرینی غیرمستقیم، اقداماتی است که زن در خانواده انجام می‌دهد و از طریق اثرگذاری بر همسر یا فرزندانش، در جامعه اثر می‌گذارد هرچند در دوره مدرن نقش غیر مستقیم زنان برای اثر گذاری اجتماعی کتمان شده است.
الف) نقش آفرینی مستقیم حضرت زینب(س): ایشان درواقعه عاشورا وظیفه خطیر ابلاغ اسلام حقیقی و احکام آن را در میان زنان و مردانی که گوش هایشان از دروغ پر شده بود و در خفقان حکومت بنی امیه زندگی می کردند و از اسلام تحریف شده پیروی می کردند نقش اجتماعی خود را به صورت مستقیم و با استفاده خطبه ها و سخنرانی های استوار ایفا نمود.
ب) نقش آفرینی غیر مستقیم: همچنین نقش غیر مستقیم حضرت زینب(س) با وجود شخصیتی که مظهر صبر (حیث شخصی) و بشدت عفیف (حیث خانوادگی) است نمایان می شود.
ابعاد انسانی و زنانگی حضرت زینب(س) در نقش آفرینی اجتماعی زنان در جامعه
در شب عاشورا در دیدار امام حسین(ع) با حضرت زینب(س)، ایشان به این بانوی بزرگوار توصیه هایی کردند که در یکی از این توصیه ها به حفظ تقوای الهی، مالک حقیقی تمام زمین وآسمان برای خدا، گذرا بودن دنیا و دل نبستن به آن و نهراسیدن از مرگ عزیزان با اشاره به فوت بهترین پیامبرعالم اشاره کردند و همچنین این بانوی بزرگوار را به خویشتن داری و عدم بروز شیون و ناله در برابر دشمنان قسم دادند.
از این توصیه میتوان نتیجه گرفت اگر زن مسلمان بخواهد وارد عرصه جامعه و مسئولیتهای اجتماعی شود حتما دو پیش نیاز دارد:
۱-بعد انسانی: در توصیه اول همانطور که مشخص است امام به سه محور توحید، معاد و نوبت اشاره کرده و بار دیگر رعایت تقوا و اصول دین را برای ایشان یادآوری کردند تا در موقعیت های آینده و در هنگام تصمیم گیری به اصول دین و تقوای الهی توجه ویژه داشته باشند.
۲-بعد زنانگی: در آخر امام حسین(ع) ایشان را به حفظ عواطف زنانه و عدم بروز هیجانات در هنگام نقش آفرینی در جامعه توصیه کرده اند زیرا اگر زن بخواهد وارد عرصه نقش‌آفرینی در جامعه شود حتما باید اثرات اجتماعی رفتار خود را، که به عواطف ویژه زنانه اش مربوط است، مد نظر داشته باشد و درحالیکه حضرت زینب(س) مانند هر زن دیگری حق دارد بر مصائب خانواده خود محزون بوده و گریه کند اما به دلیل وظیفه سنگین ایشان در نشان دادن حق و باطل و تبلیغ اسلام حقیقی به مردم شام نباید به گونه ای رفتار کند که در ذهن عوام وهن و ذلت کاروان اسرا زمینه ساز گردد.
در زمانی که یزید حکومت را به دست گرفت، جهان اسلام سه منطقه اصلی داشت که همه مناطق دیگر تحت‌الشعاع این مناطق بودند: حجاز و عراق و شام. در حجاز، دو شهر مکه و مدینه مهم بود؛ در عراق، کوفه و بصره؛ و شام هم که خود شام بود. امام برای اصلاح‌گری و نهی از منکر باید در این سه منطقه اصلی سرمایه‌گذاری می‌کرد. فضای خفقانی که بنی‌امیه ایجاد کرده بود به نحوی بود که در حالت عادی اصلا صدای امام شنیده نمی‌شد؛ پس امام با یک اقدام انقلابی همه را متوجه خویش ساخت و در کانون خبرها قرار گرفت.
ابتدا ایشان به دو منطقه اول برای ابلاغ پیام و احیای اسلام حقیقی، خود، پیام آور این حقانیت شد و برای شام به دلیل شرایط خفقان آور و بالا بودن احتمال جنگ و شهید شدن مردان کاروان تصمیم به همراهی زنان شد تا آن ها بتوانند با اسارت شان تکمیل کننده و پیام آور اسلام به منطقه پر نیرنگ شام شوند به همین دلیل بود که امام، زنان را از جهاد مستقیم نهی کرد تا آنان زنده به شام برسند و در آن منطقه ممنوعه نقش آفرینی کنند در واقع تبلیغ دین در این زمان تنها مخصوص زنان بود.
حضرت زینب(س) بعد از به اسارت گرفته شدن توسط دشمنان با استفاده از خطبه های قرا و با اشاره به جنایات دشمن علیه اهل بیتی که خود دعوت کننده آن ها بودند، سبب شدند علاوه بر گریاندن همه زنان و مردان دوست و دشمن بر مصائب آنان، حق و باطل را به همه مردم شام نشان دهند و همین امر سبب همراهی و خون خواهی بسیاری از مردم و رسوایی دشمن در این منطقه در ادامه حیات اسلام و جامعه مسلمان شد.
در مجلس ابن زیاد وقتی ابن زیاد طعنه می‌زند که با کشتن (امام)حسین دلم خنک شد و شفا یافتم، حضرت زینب می‌فرماید: « لَعَمْرِي لَقَدْ قَتَلْتَ كَهْلِي وَ أَبَدْتَ أَهْلِي وَ قَطَعْتَ فَرْعِي وَ اجْتَثَثْتَ أَصْلِي فَإِنْ يَشْفِكَ هَذَا فَقَدِ اشْتَفَيْتَ: به جانم سوگند، بزرگ مرا كشتى و شاخه عمرم را قطع كردى و ريشه مرا از جا درآوردى، اگر اين كار مايه تشفّى قلب توست، به خواسته ات رسيدى»
ابن زياد كه پاسخى نداشت گفت: اين زن، پيوسته موزون و مسجّع سخن مى گويد. پدرش نيز شاعر بود
حضرت زينب (س) فرمود: زن (داغدار و مصيبت زده) كجا و مسجّع(موزون-قافیه دار) سخن گفتن كجا!
پاسخگویی حضرت زینب(س) به خوشحالی ابن زیاد آن هم در فرهنگ عرب که همواره زن را ضعیف قلمداد کرده و حضور مرد کنار زن را سبب قوی شدن مرد می دانستند سبب بی آبرویی و کسر شان ابن زیاد در برابر حاضرین شد زیرا او به گفته خودش در برابر یک بانوی ضعیف بدون مرد قدرت نمایی کرده است و این بانو با کلامی کوبنده رفتار وی را نشانه ضعف این فرد می داند نه قدرت او.
کلام پایانی
یکی از مبانی مهم در ارتقای جایگاه اجتماعی زن، این است که از منظر اسلام، در عین قبول برابری زن و مرد، در عرصه‌هایی مدار فعالیتهای اجتماعی این دو را متفاوت بدانیم؛ یعنی توجه کنیم که نه‌تنها به لحاظ نقش فردی و خانوادگی، بلکه در عرصه نقش‌آفرینی مستقیم اجتماعی نیر مواردی هست که با اینکه وظایف مشترکی برعهده زن و مرد هست، اما مدل نقش‌آفرینی آنها متفاوت می‌شود
در عین اینکه در اهمیت و جایگاه رفیعی که با شهادت برای انسان حاصل می‌شود تردیدی نیست، اما انجام وظیفه، حتی از شهادت در میدان دفاع از جان امام معصوم ع مهمتر است؛ و گاه یک زن می‌تواند وظیفه تبلیغی‌ای را که یک مرد (آن هم یک امام) برعهده گرفته، ادامه دهد و این کاری بود که حضرت زینب انجام داد و لذا جایگاه ایشان، اگر بالاتر از اغلب شهدای کربلا نباشد، به هیچ وجه کمتر از آنها نیست؛ که درواقع، این پیام‌رسانی، نه فقط ابلاغ پیام به منطقه شام، بلکه رساندن پیام کربلا به کل جهانیان بوده است.
استناد به مقاله آقای حسین سوزنچی
گفتگوی جهانبانو با بانوان حاضر در مسیر مشایه
آشنایی با اولین موکب بین المللی زنانه
جملات کوتاه برای تشکر از بانوان خادم عراقی
چند توصیه برای مادران جهت در پیادهروی اربعین
به پاس ۱۰۰۰ روز خدمت
جریان مقاومت، جریانی است که باید همچنان خون تازه در آن دمیده شود
سختترین و سوزناکترین درد بشر، درد فراق است
مردم خوب میدانند چه کسی خدمتگزارشان است
یادبود بانوان آمل برای شهید رئیسی و شهدای خدمت