۲۵ متر علیه خانواده!

خانه‌های 25 متری تهی از مفهوم خانه در فرهنگ ایرانی-اسلامی هستند. این خانه‌ها، تنش‌های اجتماعی را افزایش می‌دهند و باعث ایجاد مشکلات فرهنگی و تربیتی برای خانواده‌های ایرانی می‌شوند.

در چند روز گذشته دوباره پروندۀ مسکن‌های ۲۵متری روی میز برخی از مسئولین استان تهران باز شده است. خشایار باقرپور، مدیرعامل اتحادیۀ تعاونی‌های مسکن تهران از شروع به ساخت ۲هزار و ۵۰۰ واحد مسکونی خبر داد. به گفته خشایار باقرپور، این واحدها قرار است در متراژی بین ۲۵ تا ۹۰ متر ساخته شوند. دلیل مطرح کردن مجدد این طرح، قیمت سرسام‌آور مسکن است و موافقان این طرح می‌خواهند از این طریق برای اقشار ضعیف جامعه مسکن اقتصادی فراهم کنند. بهزاد عمران‌زاده، کارشناس مسکن درباره اثرات اجتماعی واحدهای کم‌متراژ و ابعاد اقتصادی آن برایمان می‌گوید.

آپارتمان‌نشینی، افسردگی را تشدید می‌کند

عمران‌زاده در ابتدا با بیان این‌که مردم ایران با زندگی آپارتمانی کنار نیامده‌اند گفت: «جامعۀ ما در حال حاضر با مشکلات فرهنگی و اجتماعی آپارتمان‌های ۵۰، ۶۰متری دست و پنجه نرم می‌کند. اگر هرروز متراژ خانه‌ها را کاهش دهیم و تراکم جمعیتی را بالا ببریم، مشکلاتی که در حال حاضر با آن‌ها درگیر هستیم، وخیم‌تر می‌شوند. واحدهای کوچک‌متراژ باعث ایجاد مشکلات جدیدی خواهد شد.»

این کارشناس مسکن در مورد مشکلاتی که به دنبال ساخت خانه‌های ۲۵متری ایجاد می‌شود، تشریح کرد: «پژوهش‌هایی که در حوزۀ آپارتمان‌نشینی انجام شده، حکایت از این دارد که مشکلات زندگی در فضاهای متراکم با کاهش ابعاد خانه‌ها افزایش می‌یابد. با بررسی اخبار و زندگی مردم متوجه می‌شوید که تنش‌های اجتماعی در مجتمع‌های مسکونی با تعداد ساکنین زیاد، بیشتر رخ می‌دهد. از سوی دیگر، فاصلۀ اجتماعی در جامعه افزایش پیدا می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد، هرچه‌ تراکم جمعیت بالاتر و متراژ خانه‌ها کوچک‌تر شود، افسردگی ساکنین این خانه‌ها بیشتر می‌شود. افرادی که در طبقات بالاتر زندگی می‌کنند، بیشتر افسرده می‌شوند.»

خانۀ ۲۵ متری ضد خانوادۀ ایرانی

وی در خصوص چالش‌هایی که خانه‌های دارای متراژ کمتر برای خانواده‌ها ایجاد می‌کند، گفت: «به دلیل کیفیت ساخت پایین این خانه‌ها، کودکان و نوجوانان نمی‌توانند هیچ تحرکی داشته باشند. کودکی که باید مدام بازی کند، نمی‌تواند در این خانه‌ها فعالیت‌های عادی‌اش را انجام دهد. خانه‌های کوچک‌متراژ برای زنان، خانواده‌ها و کودکان مشکلات رشدی و تربیتی به وجود می‌آورد. این مشکلات در آپارتمان‌های معمولی هم وجود دارد؛ اما در این آپارتمان‌ها افزایش پیدا می‌کند. در آپارتمان‌های معمولی، خانه‌ها دارای یک اتاق خواب یا دو اتاق خواب هستند. آپارتمان‌های ۲۵ متری، فقط یک اتاق است. تفکیک فضایی در آن وجود ندارد؛ یعنی اتاق خواب، اتاق نشیمن و آشپزخانه در یک فضا قرار دارند. چنین خانه‌ای برای رشد کودک مناسب است؟»

خانه یا خوابگاه؟

رئیس اندیشکدۀ شهر ایرانی، اسلامی تصریح کرد: «مردم باید در این خانه‌ها بسیاری از مناسبات اجتماعی را حذف کنند. آن‌ها نمی‌توانند در خانه‌های خود مهمانی به آن معنا که در فرهنگ ایرانی وجود دارد، برگزار کنند. شاید بسیاری از افراد الان هم در رستوران‌ها مهمانی برگزار کنند و موافقان این طرح هم بگویند که در مجتمع‌ها فضای رستوران مانند برای برگزاری مهمانی‌ها قرار می‌دهند؛ اما آیا ما از مهمانی در فرهنگ ایرانی، اسلامی چنین تعریفی داریم؟ قطعا خیر. همه این دلایل نشان می‌دهد که نمی‌توان اسم این فضا را خانه، سرپناه یا مسکن گذاشت. این خانه‌ها در واقع محلی است که افراد می‌توانند در آن استراحت کنند و در طی روز سر کار بروند. این خانه‌ها کاملا به دور از مفهوم خانه در فرهنگ ایرانی اسلامی هستند.»

وزارت مسکن و شهرداری باید از ساخت مسکن ۲۵ متری جلوگیری کنند

عمران‌زاده با بیان اینکه طبق قانون، شهرداری‌ها باید از ساخت خانه‌های کوچک متراژ جلوگیری کنند، گفت: «شهرداری طبق طرح تفصیلی هر شهر عمل می‌کند و به متراژی کم‌تر از طرح تفصیلی مجوز ساخت نمی‌دهد. به عنوان مثال شهرداری تهران مجوز ساخت واحدهای زیر ۵۰ متر را صادر نمی‌کند و این مقدار در شهر کرج ۴۵ متر است. همچنین متولی دستورات، بخشنامه‌ها و آیین‌نامه‌ها شورای عالی معماری و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی است و این شورا باید از دستورالعمل‌های خود محافظت کند. حتی اگر فردی، کمتر از این مقدار خانه بسازد، باید شهرداری به طور قانونی جلوی چنین فرآیندی را بگیرد. در صورتی که شهرداری به وظیفه خود عمل نکند، شورای عالی شهرسازی و معماری باید با تخلف مقابله کند.»

فرهیختگان